Kuća Zehre Bahtijarević
| Kuća Zehre Bahtijarević | |
|---|---|
 Kuća Zehre Bahtijarević april 2024. | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Banja Luka |
| Entitet |  Republika Srpska |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Koordinate | 44° 45′ 49″ S; 17° 11′ 19″ I / 44.763740° S; 17.188507° I |
  Kuća Zehre Bahtijarević Kuća Zehre Bahtijarević na karti Bosne i Hercegovine | |
| Vrsta spomenika | Nacionalni spomenik |
Kuća Zehre Bahtijarević je nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1] Nalazi se u Banja Luci, nedaleko od tvrđave Kastel. Kuća je sagrađena krajem 19. veka i pripada tradicionalnom tip gradskih kuća iz osmanskog perioda.
Lokacija spomenika[uredi | uredi izvor]
Kuća Zehre Batijarević nalazi se u ulici Prote Teodora Srdića broj 2. Sagrađena je na desnoj obali reke Vrbas, nedaleko od gradskog mosta i tvrđave Kastel. Stambeni objekat se nalazi na placu površine 1306 kvadratnih metara. U periodu izgradnje, mesto gde se nalazi kuća bilo je poznato kao Mala čaršija i bila je četvrta po redu banjalučka čaršija. Prvi pisani podaci o objektu nalaze se u austrougarskoj geodetskoj karti iz 1884. godine i potiču iz perioda kada je Bosna i Hercegovina bila pod Austrougarskom upravom.
Opis dobra[uredi | uredi izvor]
Kuća Zehre Batijarević je primerak gradske kuće iz kraja 19. veka. Pravougaone je osnove koja zauzima površinu od oko 110 kvadratna metra.[2] Prizemlje je karakteristično po debelim zidovima čija se debljina kreće od 45 do 72 centimetra. U objekat se ulazi kroz masivna dvokrilna vrata. U centralnom delu prizemlja nalazi se hajat (dugački prostrani hodnik) sa drvenom tavanicom. Iz hodnika se pristupa magazi (skladište, ostava) koja je pregrađena jednim zidom i podeljena u dve manje prostorije. S druge strane hodnika pristupa se kuhinji i sobi koje su međusobno povezane vratima. U drugoj polovini 20. veka, u prizemlju je dograđeno kupatilo kojem se pristupa iz kuhinje. Na kraju hodnika nalazi se dvokratno stepenište. Jednim stepeništem dolazi se do sprata kuće a drugim vode na kamariju (veranda) i divanhanu (soba za sedenje, posluživanje i razgovaranje). Na spratu se nalaze četiri sobe za spavanje. Kamarija koja gleda na baštu, odvojena je od divanhana drvenom pregradom. Veliki dimnjak u jednoj od soba ukazuje na mogućnost da je kuhinja prvobitno bila smeštena na spratu kuće i da je bila povezana sa vodnicom kaja se nalazila nadomak kuće. Vodnica u kojoj je bio nužnik i posude sa vodom u međuvremenu je srušena i ostali su samo ostaci temelja. Kuća je građena od tradicionalnih materijala sa ovih prostora. Za izgradnju prizemlja korišćen je kamen i ćerpič a za spratnu etažu korišćen je ćerpič i drvo. Debljina zidova na spratu iznosi od 18 do 19 centimetara. Krovna konstrukcija je od drveta, a za pokrivanje korišćen je crep. Veći deo kuće je zadržao autentičnu arhitekturu. Značajnije uređenje kuće bilo je nakon zemljotresa 1969. godine u kojem je kuća oštećena. Delovi zidova su naknadno malterisani a pojedini pregradni zidovi na spratu su zamenjeni zidovima s punom opekom. Pojedini prozori u prizemlju su zazidani. Ispitivanjem je utvrđeno da prema vrsti tesarskih radova i korišćenih vezivnih materijala kuća datira iz vremena austrougarske uprave.
Stepen zaštite[uredi | uredi izvor]
Aprila 2007. godine Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine dobila je predlog Zehre Bahtijarević iz Banja Luke predlog da se njena kuća proglasi kulturnim dobrom. Na osnovu predloga i urađene analize, članovi komisije su oktobra 2010. godine doneli odluku da se kuća, okućnica i bašta proglase nacionalnim spomenikom.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Kuća Mulalić
- Kuća Milana Hadživukovića
- Spisak nepokretnih kulturno-istorijskih dobara Republike Srpske
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika: Odluka o proglašenju dobra nacionalnim spomenikom
- ^ Husedžinović, Sabira, Dokumenti opstanka. Vrijednosti, značaj, rušenje i obnova kulturnog naslijeđa. Zenica: Muzej grada Zenice, 2005, 164
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Valorizacija kulturno-historijskog naslijeđa sa mjerama zaštite za izradu Regulacionog plana centra grada Banje Luke. Banja Luka: Zavod za zaštitu spomenika kulture i prirode Banja Luka, 1991.
- Grupa autora. Urbanistički razvoj Banje Luke. Izdavači: Općina Banja Luka i Zavod za zaštitu spomenika kulture i prirode Banja Luka, 1996.
- Verica M. Stošić, Zoran S. Mačkić. Banjaluka koje ima i koje nema u 1000 slika (fotografije i razglednice). Banja Luka, 2004.
- Husedžinović, Sabira. Dokumenti opstanka. Vrijednosti, značaj, rušenje i obnova kulturnog naslijeđa. Zenica: Muzej grada Zenice, 2005.
- Izvod iz Regulacionog plana „Jug-IV" (između ulica Cara Lazara, Istočnog tranzita, Gavrila Principa i desne obale Vrbasa), Grad Banjaluka, Gradonačelnik, Administrativna služba, Odjeljenje za prostorno uređenje; Izvod iz RP Jug-IV", Prilog: Izvod iz Plana prostorne organizacije i Plana rušenja.
