Lički kožun

Lički kožun je sastavni dio ličke narodne nošnje. Može biti muški i ženski.

Opis

Lički kožun ili kožuh izrađivan je od bijelih ovčijih koža sa vunom, a manje od kozjih. Sastoji se od prednjica i leđa, a ponekad i od rukava. Ličani kroje, odnosno šiju kožune od svog dolaska na prostore Like, vjerovatno je to uslovljeno geografskim i klimatskim podnebljem, gdje su zime nekad trajale više od pola godine, kao i zbog činjenice da su Ličani oduvijek držali dosta ovaca. Lički kožun se zove lički, jer je po kroju i izgledu specifičan u odnosu na odjevne predmete od kože i vune u drugim krajevima bivše Jugoslavije i nosi se na čitavom prostoru Like.

Lički kožun se nosio skoro preko cijele godine, uz povremeno izvrtanje, što je zavisilo od vremenskih prilika. Kad je vrijeme hladno i suvo, onda se nosi sa vunom do tijela, a kada pada kiša ili snijeg, onda se kožun izvrati i vuna je spolja, kako bi se kiša što bolje cijedila. Kožuni su se po pravilu krojili i šivali duži i bez rukava, a rjeđe kraći i sa rukavima. Za svečane prilike izrađivan je svečani kožun, koji se ukrašavao sa raznim aplikacijama, radi boljeg uočavanja i ljepšeg izgleda.

Na ličke kožune praktikovali su se u donjem dijelu prednjica našivati džepovi, kao i dugmad od čvršće opute, kojima se kožun sapinjao. Kratki kožun je sezao do ispod struka, a duži do ispod koljena. Ako bi se kojim slučajem izradio kožun od kozje mješine, pretežno se izrađivao u Bukovici gdje je klima umjerenija, onda je dlaka bila okrenuta spolja. Za ličko podneblje ovaj kožun je bio preslab.

Ženski kožun

Ženski kožun kao dio ženske ličke narodne nošnje, po svom izgledu, obliku i načinu izrade sličan je ličkom kožunu iz muške narodne nošnje. Razlika je samo u veličini i dužini, muški kožun je krojen i šiven od većih ovčijih i ovnovskih koža, a ženski može i od jagnjećih. Odjevni predmet sličan ženskom kožunu nosile su djevojke i žene u podvelebitskim selima (Raduč, Kruškovac, Medak, Počitelj) između dva svjetska rata, a zvao se šuba. Bio je to ženski kaput do ispod pojasa izrađen spolja od finog kupovnog materijala, sa postavom od crnih jagnjećih kožica.

Ćurak ili šuba

U nekim krajevima Like, od kraja 19. vijeka pa sve do Drugog svjetskog rata, nosio se još jedan odjevni predmet, a koji se zvao ćurak. Naziv potiče iz turskog jezika, što na srpskom jeziku znači kožun odnosno ogrtač postavljen i opšiven krznom. Najviše su ga nosili muškarci u Otočkoj dolini i širem području Vrhovina. Istovjetan odjevni predmet u srpskim pravoslavnim selima od Gospića do Gračaca nazivao se šuba. Ćurak se sastojao od leđa, prednjica i rukava. To je u stvari kratki kaput, izrađivan od platna i jagnjeće kože sa krznom. Spoljašnja strana bila je od platna tamnoplave, crne i smeđe boje, a sa unutrašnje strane postavljen od jagnjeće kože sa krznom, pretežno crne boje. Na rubnom dijelu prednjice prišivena su dugmad ili puca. Rubni dijelovi prednjica (ivice) i oko vrata, opšiveni su krznom.

Vidi još

• Ćurčija

Literatura

• Pavlica, Dobrivoje (2006). Lička narodna nošnja (na jeziku: (jezik: srpski)). Bajmok: Srpski kulturni centar „Nikola Tesla“. str. 160 strana. ISBN 978-86-908971-0-0. CS1 održavanje: Neprepoznat jezik (veza)

Spoljašnje veze

• Lika u srcu: Lička narodna nošnja Arhivirano na sajtu Wayback Machine (21. septembar 2016) (jezik: srpski)