Logor Mauthauzen (1914—1918)

Logor Mauthauzen
Koncentracioni logor
Mesto	Mauthauzen
Pod kontrolom	Austrougarska
Postojao	22. septembar 1914—1918.
Broj zatvorenika	40.000 (15.000 Srba)
Broj žrtava	8.256 (Srba)

Logor Mauthauzen zvanično „Carski i kraljevski logor za ratne zarobljenike Mauthauzen” (nem. Kaiserliches und Königliches Kriegsgefangenenlager Mauthausen) bio je koncentracioni logor za ratne zarobljenike i internirane civile u Prvom svetskom ratu. Nalazio se na Dunavu u blizini Linca, na putu prema Pergu. Osnovan kao logor za srpske zarobljenike i internirce naknadno je primao i zatvorenike drugih narodnosti. U toku Prvog svetskog rata u njemu je logorisano 40000 zarobljenih i interniranih lica, od kojih je bilo 15000 Srba. Broj srpskih žrtava je 8256 umorenih lica.

Osnivanje logora

Formiran je 22. septembra 1918. godine. Slično kao i kod logora Nađmeđer i ovde su na logoraši dovedeni na golu ledinu okruženu bodljikavom žicom na kojoj su naknadno izgradili 80 tipskih drvenih baraka. Prve dve grupe srpskih zarobljenika i interniraca su dovedene u oktobru i novembru 1914. da bi u decembru iste godine ovaj broj dostigao 15000. Godinu dana kasnije je ukupan broj zatvorenika bio 40000. Pored srpskih tu su logorisani i italijanski zarobljenici.

Broj žrtava

Dušljan Stojiljković, koji je i sam tokom Drugog svetskog rata bio zatvoren u logoru Mauthauzen, je pokušao da istraži broj srpskih žrtava nastradalih u Prvom svetskom ratu. Prema njegovoj knjizi "Plava dunavska grobnica" samo u periodu od četiri meseca, od novembra 1914 do aprila 1915 je stradalo 7038 srpskih logoraša. Do ovog broja je došao sabirajući podatke sa pet sačuvanih spomen-kamenova u jednom uglu logora, koji su označavali masovne grobnice. Na njima je na nemačkom jeziku napisano da se radi o srpskim ratnicima i navodi se broj sahranjenih. Posle teškog stradanja Srba 1914-1915 u ovom logoru je bio zatvoren i veliki broj Italijana, ali su srpski zatvorenici stradali u njemu sve do zatvaranja logora krajem 1918. godine.

I austrougarska štampa je donosila izveštaje iz logora. Mauthauzen je tokom rata bio poznat kao ”srpski logor”, sem u poslednjoj godini rata, kada se pominju skoro bez izuzetka samo italijanski zarobljenici. U izveštaju iz 1915. godine pod nazivom ”Šta se dešava u jednom srpskom logoru?” između ostalog piše:

Prvo je naime bio samo jedan lekar. Pored toga kišovito vreme je ceo logor pretvorilo u blatno more. Nije nikakvo čudo da se broj umrlih stalno povećavao. U početku je umiralo dvoje, četvoro ili šestoro na dan, zatim po dvanaest, da bi se broj ubrzo popeo na 30 do 50, a kasnije i na 80 mrtvih dnevno. Danas je i broj od 100 već odavno prekoračen. Prošle subote, 23. januara, broj umrlih je dostigao 180. Tela umrlih su uvijana u dezinfikovane čaršafe i tako sahranjivana. Kopanje grobnica predstavlja problem jer su Srbi koji su zaduženi za to i sami oslabljeni bolešću. U zadnje vreme je veći broj radnika u logoru koji su zaduženi za sprovođenje sanitetskih mera, naročito za isušivanje zemljišta. Ali oni moraju pored toga i da nose hranu u barake, jer su Srbi, od kojih se njih 90% može smatrati bolesnima, toliko slabi da ne mogu ni napolje izaći. (Salzburger Chronik, 1915/01/30).

Literatura

• Nenad Lukić: Interniranje stanovništva i vojnika Kraljevine Srbije u austrougarske logore tokom Prvog svetskog rata i popisi umrlih u logoru Boldogasonj/Frauenkirhen 1914‒1918 Beograd, 2017
• Gordana Ilić Marković: Živeo rat! Uzvik koji znači isto što i živela smrt - Srpski civilni i vojni zarobljenici Velikog rata u logorima Austrougarske monarhije
• Dušan Stojiljković: Plava dunavska grobnica - Mauthauzen 1914-1918. 1938-1945.