Manastir Amaras

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Manastir Amaras
Osnovni podaci
JurisdikcijaJermenska apostolska crkva
OsnivanjeIV vek
OsnivačGrigorije Prosvetitelj
Lokacija
MestoNagorno Karabah

Manastir Amaras (jermenski: Ամարասի վանք) je jermenski ranosrednjovekovni manastir u jugoistočnom delu Nagorno-Karabaha[1].

Osnovao ga je prvi katolikos Jermenije u 4. veku[2]. Početkom 5. veka, unutar zidina crkve, prvu jermensku školu u regionu otvorio je jermenski monah Mesrop Maštoc. K

Čuveni verski i kulturni centar srednjovekovne Jermenije (provincija Mus Aband istorijskog Arcaha)[3]. Amaras je bio sedište Jermenske apostolske crkve. Prema administrativno-teritorijalnoj podeli nepriznate Nagorno-Karabaške republike, koja faktički kontroliše manastir, nalazi se u Martuniskom rejonu NKR, prema administrativno-teritorijalnoj podeli Azerbejdžana – u oblasti Hojavend u Azerbejdžanu.

Plan manastira[uredi | uredi izvor]

Po svedočenju jermenskog istoričara 5. veka Favstosa Buzanda, crkvu manastira Amarasa osnovao je početkom 4. veka sveti Grigorije Prosvetitelj.

Telo Grigorisa, unuka Grigorija Prosvetitelja, koji je mučeničkom smrću preminuo oko 334. godine u Albaniji, preneto je u Amaras, prema Buzandu[4],

"Tada su ljudi koji su došli sa njim iz Gavar Khabanda uzeli njegovo telo i preneli ga u svoj Gavar Khaband, koji se nalazi u albanskoj zemlji, na granici Jermenije, u selo zvano Amaras. Sahranjen je u blizini crkve koju je podigao Grigorisov deda, prvi Grigorije, veliki prvosveštenik jermenske zemlje". — Favstos Buzand. Istorija Jermenije

Po jermenskom predanju, Mesrop Maštoc je osnovao prvu monašku školu u Amarasu.

Godine 489, nakon što su ove zemlje otcepljene od Jermenije sporazumom između Persije i Vizantije, kralj Albanije Vačagan III Pobožni iz lokalnog ogranka Partske dinastije Arsakida pronalazi već zaboravljeni grob Svetog Grigorija.[traži se izvor] Njegove mošti su položene u grob. Ova polupodzemna građevina, koja se nalazi ispod oltara crkve, podignuta 1858. godine, zahvaljujući svojoj strukturi – zidanju od tesanih bazaltnih blokova i rezbarenom dekoru, omogućava da se datuje u period kralja Vačagana III.[traži se izvor]

Poznato je da je u periodu kada je Alouenski sabor sazvao Vačagan Blagočestivi (488. ili 493. godine), u Amarasu postojala jedna od osam eparhija Albanske Crkve.

Karabaški sukob[uredi | uredi izvor]

Godine 1988. direktivom iz Moskve je dozvoljeno otvaranje nekoliko crkava, ali su vlasti u Bakuu to sprečile. Tako je Amaras, kao jedan od hramova koji je tada otvoren, napadnut od strane azerbejdžanskih trupa samo dva dana nakon što je otvorio vrata za parohijane[5].

U maju 1991. teško su ga uništile azerbejdžanske trupe. Hram je dva puta napala vojska. Prema rečima lokalnog stanovništva, hram su opljačkali azerbejdžanska policija i stanovnici susednog azerbejdžanskog sela. Tom prilikom su ukradeni crkveni pribor i donacije parohijana.

Kao rezultat potpisivanja sporazuma 9. novembra 2020. godine, manastir je ostao u blizini kontaktne linije pod kontrolom NKR i u zoni odgovornosti položaja ruskih mirovnih snaga. Ruski mirovnjaci su svakodnevno patrolirali manastirom, nad kojim su postavljene ruske i jermenske zastave, i pratile jermenske hodočasnike iz Stepanakerta koji su posetili manastir[6].

Tokom borbi u Nagorno-Karabahu 19-20. septembra 2023. godine, azerbejdžanske trupe su napredovale ka selu Džutju i uspostavile kontrolu nad manastirom. Ministarstvo unutrašnjih poslova Azerbejdžana saopštilo je da zaštitu hrišćanskih spomenika koji su bili pod kontrolom Azerbejdžana, uključujući i manastir Amaras, sada sprovodi azerbejdžanska policija[7].

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Armenian Apostolic Church in Contemporary Times (1991-2011): political changes and social challenges of the three catholicoi of Etchmiadzin. Part I: Vazgen I and Garegin I”. researchgate.net. 
  2. ^ „Amaras - mesto palomničestva hristian so vsego mira”. yerkramas.org (na jeziku: ruski). Pristupljeno 2023-10-25. 
  3. ^ Harrison, Peter (2004). Castles of God: Fortified Religious Buildings of the World (na jeziku: engleski). Boydell Press. ISBN 978-1-84383-066-5. 
  4. ^ „Igorь KUZNECOV, "Udinы" [Materialы k izučeniю Kavkazskoй Albanii]”. www.vehi.net. Pristupljeno 2023-10-25. 
  5. ^ Noll, Mark A. (2002). „World Christian Encyclopedia: A Comparative Survey of Churches and Religions in the Modern World, vol. 1, The World by Countries: Religionists, Churches, Ministries; vol. 2: The World by Segments: Religions, Peoples, Languages, Cities, Topics. 2d ed. Edited by David B. Barrett, George T. Kurian, and Todd M. Johnson. New York: Oxford University Press, 2001. Vol. 1: xii + 876 pp. Vol.2: vi + 923 pp. $295.00 cloth.”. Church History. 71 (2): 448—454. ISSN 0009-6407. doi:10.1017/s0009640700096220. 
  6. ^ „Palomniki iz Armenii posetili monastыrь Amaras v Nagornom Karabahe pri sodeйstvii rossiйskih mirotvorcev”. aravot-ru.am. 
  7. ^ „Azerbaijani police guarantee protection of churches in Karabakh region”. www.aa.com.tr. Pristupljeno 2023-10-25. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Манастир_Амарас&oldid=26925194”