Manastir Uspenja Presvete Bogorodice u selu Matki
- Za članak o manastiru svetog Andreje kod Matke, pogledajte članak manastir Andreaš.
Manastir Uspenja Presvete Bogorodice Matka se nalazi na levoj obali reke Treske, jugozapadno od Skoplja kod istoimenog sela.
U selu Matki prema popisu iz 2002. godine živi 300 Albanaca, 167 Makedonaca i 1 Srbin[1][traži se izvor].
Prošlost[uredi | uredi izvor]
Podigao ga je oko 1370. godine vlastelin Bojko[2], u vreme srpskog cara Dušana. Bojko je bio sin vlastelinke Danice koja je poznata kao ktitor manastira svetog Nikole u Ljubotenu 1337. godine[3].
Manastir je kasnije bio porušen i napušten. Obnovila ga je 1497. godine i tom prilikom mu dozidala pripratu Milica Skopljanka[4] sa sinom[2] (vlastelinka[5] ili građanka[6] iz Skoplja) koja je u manastirskoj crkvi predstavljena sa suprugom Nikolom u građanskoj odori tog doba[5].
Godine 1897. u porti manastirskoj, Arnauti su ubili igumana (razbili mu glavu) i njegovog učenika (obesili).[7]
Manastir su posetili 12. juna 1925. godine kralj Aleksandar Karađorđević i kraljica Marija. U kanjonu reke Treske bili su nizovi sađenig šimšira i smokvi.[8]
Monah Gelasije Rus, sabrat manastira Matke, isposnik ćelije Sv. Andreje je sredinom oktobra 1929. godine nastradao. Nađen je mrtav u kanjonu pored isposnice; svirepo je ubijen je sa 11 uboda nožem. Taj ruski kaluđer je inače živeo samotno i isposnički, i zbog vrlina narod ga je poštovao kao svetog čoveka. Sumnjalo se na obližnje muslimane, koji su jednom prilikom u manastiru videli da on ima novac kod sebe.[9]
Polovinom oktobra 1930. godine umro je u manastiru starac Koča Jovanović i tu sahranjen. Koča je bio istaknuti srpski nacionalni radnik, jedan od osnivača srpskog četništva u Staroj Srbiji i Makedoniji. On je u Skoplju od 1895. godine držao prvu srpsku knjižaru, u kojoj su se tajno okupljale srpske komite, u čijim redovima je i on bio.[10]
Godine 1934. starešina manastira bio je jeromonah Trifun.[11]
Izgled manastirske crkve[uredi | uredi izvor]
Manastirska crkva je relativno malih dimanzija (dužine oko 9,5 m) sa osnovom skupljenog upisanog krsta.
Nad njom se uzdiže jedno kube koje odozdo nose pilastri, a odozgo konzole, dok je sa spoljašnje strane omalterisana[3]. Crkva je 1925. godine bila sveže okrečena, a mogle su se videti izvedene geometrijske figura od naslaganih cigli i kamena. Životopis je slabo sačuvan jer je navodno bio delo nekog seoskog živopisca. Najbolje je očuvana najstarija slovenska freska Bogorodice Trojeručice.[12]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Министерство за Локална Самоуправа. База на општински урбанистички планови Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. septembar 2008) (jezik: makedonski)
- ^ a b Vasilije Marković „Pravoslavno monaštvo i manastiri u srednjovekovnoj Srbiji“ (prvo izdanje), Sremski Karlovci 1920.
- ^ a b Deroko, Aleksandar (1985). Monumentalna i dekorativna arhitektura u srednjovekovnoj Srbiji (treće dopunjeno izdanje). Beograd.
- ^ "Vreme", Beograd 18. jul 1937. godine
- ^ a b „Spomenici kulture u Srbiji, Crnoj Gori i Makedoniji“ Beograd 1978.
- ^ „Jugoslavija - turistička enciklopedija (II knjiga)“, Beograd 1958.
- ^ "Vreme", Beograd 1937. godine
- ^ "Vreme", Beograd 13. jun 1925. godine
- ^ "Vreme", Beograd 1929. godine
- ^ "Vreme", Beograd 1930. godine
- ^ "Pravda", Beograd 1934. godine
- ^ "Vreme", Beograd 1925. godine
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vasilije Marković „Pravoslavno monaštvo i manastiri u srednjovekovnoj Srbiji“ (prvo izdanje), Sremski Karlovci 1920.
- „Jugoslavija - turistička enciklopedija (II knjiga)“, Beograd 1958.
- Aleksandar Deroko, „Monumentalna i dekorativna arhitektura u srednjovekovnoj Srbiji“ (treće izdanje) Beograd 1985.