Miloje Jelisijević
| Miloje Jelisijević | |
|---|---|
 Miloje Jelisijević | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Miloje Jelisijević |
| Druga imena | Miloje Ilić |
| Datum rođenja | 1876. |
| Mesto rođenja | Vlakča kod Kragujevca,, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 20. maj 1938. (61/62 god.) |
| Mesto smrti | Beograd,, Kraljevina Jugoslavija |
| Prebivalište | Beograd |
| Državljanstvo | srpsko |
| Religija | pravoslavlje |
| Zanimanje | vojno lice |
Miloje V. Jelisijević (Vlakča kod Kragujevca, 1876 — Beograd, 1938) bio je artiljerijski brigadni general, redovni profesor na Vojnoj Akademiji, vojni pisac i trostruki nosilac Karađorđeve zvezde sa mačevima.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je 1876. godine u selu Vlakča, u svom zavičaju, tada srez jasenički, na 25 kilometra severno od Kragujevca.[1] Rođen je u porodici Ilić, kasnije je promenio prezime u Jelisijević.[2][3][4] . Osnovnu školu završio je u rodnom mestu.[1] Posle sedam razreda gimnazije u Kragujevcu, postaje pitomac XXIX klase Niže škole Vojne akademije.[1] Iz ove klase, koja je iznedrila Srbiji toliko budućih junaka Balkanskih ratova i Velikog rata, izašao je kao pešadijski poručnik. Počeo je raditi kao komandir voda u XX pešadijskom puku, a 1904., postao je komandir čete u XIV puku.[1] Dve godine kasnije, postao je topograf u Geografskom odeljenju Generalštaba.[1] Već kao mlad oficir, Jelisijević je bio visoko cenjen kod svojih pretpostavljenih zbog svoje prisebnosti, hrabrosti i enegičnosti, koju je posedovao.[1]
Balkanske ratove započeo je kao kapetan I klase i bio je komandant II čete II bataljona u V prekobrojnom puku, u Ibarskoj vojsci i posle topograf III armije.[1] Kao komandir druge čete Prekobrojnog puka, u nekoliko okršaja, pokazao je hrabrost koja je zadivljavala tadašnje beogradske listove. Vojnici kojima je komandovao istakli su se u krvavim borbama na Bregalnici, u vojnom dnevniku Jelisijevića pretpostavljenog za sada već majora, piše da nije bilo zadatka koje nije bio stanju da izvrši zajedno sa svojim oficirima i vojnicima.
U Prvom svetskom ratu, kao energičan srpski starešina, učestvuje u svim borbama: kod Loznice, Krupnja, na Adi Kurjačici, a naročito na Bastavskom brdu, gde je neprijatelj slomljen otporom puka i primoran na odstupanje.[1] Zatim u svim borbama na Gučevu od 11. septembra do 22. novembra 1914. godine, a naročito na koti 708. Naročito se istakao kao komandant tog pododseka u odbijanju napada 1., 2. i 3. oktobra tekuće godine u kojima je neprijatelj odbijen sa ogromnim gubicima, naposletku u četvorodnevnom napadu na Kik od 20. do 23. novembra 1914. godine, gde je neprijateljski otpor definitivno slomljen i nateran u odstupanje.[1] Prilikom gonjenja neprijatelja od 24. oktobra do 2. decembra posebno se pokazao prilikom uspešnog noćnog napada 25. / 26. novembra na Čovku, zatim u napadu na Petrov grob, imao je vidnu ulogu da slomi zadnji otpor neprijateljskih zaštitnih delova.[1] Na Solunskom frontu jedno vreme je bio komandant čuvenog Drugog pešadijskog puka „Knjaz Mihailo”, mnogo poznatijeg pod nazivom Gvozdeni puk.[1] Bio je osmi po redu ratni komandant, od njih četrnaest koliko je komandovalo ovom najčuvenijom srpskom jedinicom iz Oslobodilačkih ratova.[1] Prestonaslednik Aleksandar Karađorđević za Miloja će izjaviti da je to oficir kojeg njegovi vojnici razumeju, a da on svoje vojnike poznaje u dušu.
Na Ceru se druga četa Prekobrojnog puka na čelu sa Milojem Jelisijevićem značajno istakla.[1] Sećanja Milojevog vojnika Gvozdena Milovanovića iz Bagrdana govore o tome.
,,Kada smo avgusta meseca 1914. godine bili na padinama Cera, puk se zaustavio, a moj komandir Miloje Jelisijević naredio mi je da izađem do vrha brda i da vidim da li tamo ima neprijatelja. Krenuo sam odmah, ali desno od mene primetih dva vojnika sa jednim mitraljezom. Priključim se vojnicima i zajednički smo sa izvesnim rastojanjem grabili prema vrhu. Kada smo bili skoro na vrh brda, osetih neki šum i primetih dva do tri neprijateljska vojnika. Kako sam ja bio najstariji od nas trojice, jer sam bio kaplar rekoh drugovima da brzo otvorimo vatru na neprijatelja ali najpre samo sa dva – tri metka da bismo ustanovili njihovu snagu. Čim smo otvorili vatru, pojavio se čitav vod neprijateljskih vojnika pa sam komandovao – brza paljba. Tada se pojavila velika grupa vojnika prema mojoj proceni jedna četa. Ova dva druga predložili su mi da odstupimo ali ja rekoh da to ne smemo ni po koju cenu učiniti već da se moramo do kraja boriti. Za nas je bilo vrlo kritično stanje jer smo bili na otvorenom polju, čim je naš mitraljez počeo dejstvo.“
Odmah je stigla i jedinica predvođena Milojem, koji je čestitao na hrabrosti Gvozdenu i drugovima, a zatim naredio dalje gonjenje neprijatelja. Sutradan Gvozden je u izvidnicu i video kod jedne crkve šest obešenih srpskih vojnika. Kada je obavestio Miloja, on je poslao narednika i tri vojnika da ovo utvrde i da svima objave kakva zverstva vrši neprijatelj. Tada je Jelisijević počeo da piše i iz tog pisanija izrodiće se mnoga dokumentovana i značajna dela o vojnim operacijama iz Balkanskih ratova i Velikog rata. Više godina sarađivao je u vojnom časopisu Ratnik i Dokumentima o učiteljskom nacionalnom radu u prošlosti. Bio je jedan od rukovodilaca na izradi zbornika, dokumenta Veliki rat Srbije za oslobođenje i ujedinjenje Srba, Hrvata i Slovenaca I - XXXI (1924-1939), i dr.[1]
Pukovnik je postao 1920., a brigadni general 1925. godine.[1] Nakon okončanja ratnih sukoba, bio je: komandant Dalmatinskih trupa do februara 1919. godine, pa komandant XXXIII pešadijskog puka, Jadranske, pa Drinske pešadijske brigade, pomoćnik komandanta Drinske divizijske oblasti i redovni profesor predmeta Ratna služba i Služba veza na Vojnoj Akademiji. Od 1928. do smrti bio je vršilac dužnosti načelnika Istorijskog odeljenja Glavnog generalštaba.[1] Brigadni general Miloje V. Jelisijević je bio trostruki nosilac Karađorđeve zvezde i mnogih drugih vojnih odlikovanja.[1] Od vojnih, istorijskih dela se ističu: „Pomenik Timočke divizije“, „Kolubarska bitka“, „Zauzeće Kajmakčalana i njegov značaj“ i „Proboj Solunskog fronta 1918.“.
Preminuo je u Beogradu 20. maja 1938. godine, a sahranjen je na beogradskom Novom groblju.[1][5]
Lični život[uredi | uredi izvor]
Od 1907. bio je oženjen Ljubicom, kćerkom Bože Dragićevića, okružnog veterinara iz Niša. Imao je sina Miroslava, koji je umro kao beba, i kćeri Ljubicu i Oliveru. Svoj rodni kraj nije nikad zaboravio. bio je jedan od osnivača Udruženja Vlakčana u Beogradu. Pokrenuo je preko udruženja da se u Vlakči izgradi seoski vodovod, koji će njegovi Vlakčani sami izgraditi.[1]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž z i j k l lj m n nj o p r ,,Besmrtni ratnici valjevskog kraja u ratovima 1912.-1918.“, Milorad Radojčić, (2014).
- ^ U haračkim tefterima mesta Vlakča, od 1831. i 1832. godine, pominju se braća Milivojević, hadži Mojsilo (rođen 1797), Ilija i drugi. Milivojević Ilija (rođen 1807) je imao sina Jelisija (rođenog 1829), koji je bio deda generala Miloja V. Jelisijevića, po kojem je kasnije uzeo prezime.
- ^ https://prvisvetskirat.rs/razno/spisak-literature/besmrtni-ratnici-valjevskog-kraja-u-ratovima-1912-1918/
- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 18. 07. 2021. g. Pristupljeno 18. 07. 2021.
- ^ Matične knjige Beograda.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- „Besmrtni ratnici valjevskog kraja u ratovima 1912.-1918.“, Milorad Radojčić, (2014).