Micubiši A5M
 Micubiši A5M | |
| Opšte | |
|---|---|
| Dimenzije | |
| Masa | |
| Pogon | |
| Performanse | |
| Početak proizvodnje | 1936. |
| Dužina | 7,57 |
| Razmah krila | 11,0 |
| Visina | 3,24 |
| Površina krila | 17,80 |
| Prazan | 1.216 |
| Normalna poletna | 1.707 |
| Maks. masa pri uzletanju | 1.822 kg |
| Turbo-mlazni motor | Kotobuki 41 |
| Potisak TMM | 710 kN |
| Maks. brzina na Hopt | 434 km/h |
| Taktički radijus kretanja | 648 km |
| Dolet | 1.200 km |
| Plafon leta | 9.800 m |
| Brzina penjanja | 588 m/min |
Micubiši A5M, Tip 96 (jap:九六式艦上戦闘機) je bio japanski laki palubni lovac jednosed, nastao pred Drugi svetski rat. Savezničko kodno ime je Klod (Claude). Projektovala ga je firma Micubiši u periodu 1934-1935. godine i bio je prvi palubni lovac jednokrilac. Serijska proizvodnja trajala je od 1936. do 1944. godine. Kada je počeo Drugi svetski rat, postepeno ga je zamenjivao savremeniji Micubiši A6M Zero a ostao je u upotrebi do 1942. godine. Poslednjih meseci rata, pojedini avioni ovog tipa su korišćeni u jedinicama kamikaza.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Sredinom tridesetih, komanda japanske carske mornarice, analizirajući kvalitetan nivo mornaričke avijacija, dolazi do zaključka o neophodnosti izrade aviona nove generacije. Februara 1934. godine formulisana je potreba za palubnim lovcem koji će da ima brzinu od 350 kilometara na sat, i biti naoružan sa dva mitraljeza kalibra 7.7 mm. Takođe, moraće da zadovolji i određene gabarite - raspon krila 11 metara i dužina do 8 metara, što su direktno diktirali avio-liftovi na japanskim nosačima aviona.
U to vreme, izradu lovaca u Japanu radile su tri firme - Kavasaki, Micubiši i Nakadžima, no sve su one tada učestvovale u konkursu koji je objavio štab armijske avijacije. Kavasaki je napravio Ki-10, a Nakadžima Ki-11, i oba su bila prijavljena na konkurs. Micubiši je kasnio sa svojim Ki-14, i dao je prednost konkursu mornaričke avijacije. Prvi let novi lovac izvodi 4. februara 1935. godine. Posle dugog perioda ispitivanja, avion je uveden 1936. godine u naoružanje flote pod oznakom A5M. To je bio prvi čisto japanski palubni lovac i prvi mornarički lovac firme Micubiši.
Micubiši A5M je projektovao tim pod rukovodstvom Đire Harikosija. U to vreme, u avio-industriji Japana još uvek je radi veliki broj inženjera iz Evrope i Sjedinjenih Američkih Država. Njihov odlazak iz Japana 1933. i 1934. godine, je bitno uticao na to da se Hirokiso postavi na dužnost rukovodioca tima za projektovanje mornaričkog lovca.
A5M, je uspešan spoj stabilnosti i pokretljivosti, a bio je i jednostavan za pilotiranje. Međutim, njegova konstrukcija gotovo da nije ostavila mogućnost daljem usavršavanju, što je kasnije potvrdila njegova istorija razvoja.
Japanska armija je 1938. godine poručila veći broj ovih lovaca, ali pod oznakom Ki-18. Kasnije, nakon uporednih ispitivanja sa avionom Nakadžima Ki-27, porudžbina je otkazana.
Avioni ovog tipa su odigrali glavnu ulogu u obuci letećeg kadra japanske mornaričke avijacije, uzimajući u obzir to, da je komanda japanske flote pred rat već imala jasnu predstavu o ulozi nosača aviona u borbama na moru. Od 1936. do 1938. godine, na nekoliko poligona mornaričke avijacije, vršena je borbena obuka u uslovima približno stvarnom ratu. Obuka je bila toliko teška da su gubici među pilotima na obuci dostigli 1941. godine, čak 30%, ali su zato piloti mornačke avijacije bili vrhunski obučeni sa po par hiljada časova naleta.
Lovac A5M je imao izuzetne manevarske sposobnosti, u odnosu na većinu dvokrilaca, i dobru brzinu za avion sa otvorenom kabinom za pilota. Glavni nedostaci su mu bili; slabo naoružanje, potpuno odsustvi oklopa i mala čvrstina krila, koja su se lomila pri pikirajućim brzimana od 620 do 650 km/č.
Varijante[uredi | uredi izvor]
- Tip-96, Ki-14 - eksperimentalni lovac sa mototom Kotobuki 3 od 640 KS. Ukupno je izgrađeno 6 prototipa u periodu od 1935. do 1936. gpodine.
- Ki-18 - prototip lovca izgrađen za armiju 1935. godine, opremljen motorom Nakadžima Ha-1a od 745 KS, koji je razvijao brzinu od 475 km/č. Nije ušao u serijsku proizvodnju.
- Ki-33 - prototip lovca izgrađen za armiju 1936. godine, opremljen motorom Ispano Suiza 12 Hcrs od 690 KS, koji je razvijao brzinu od 445 km/č. Na konkursu za armijski lovac je ipak pobedio Nakadžima Ki-27.
- A5M1 - prva serijska varijanta sa motorom Kotobuki 2 KAI-1 od 580 KS. Serijska proizvodnja od 1936. godine.
- A5M2a - model 21, serijska varijanta sa motorom Kotobuki 2 KAI-3a od 610 KS. Serijska proizvodnja od jula 1937. godine. Na nekoliko aviona su vršeni eksperimenti sa topovima od 20 mm, a ugrađeni su i dopunski rezervoari za gorivo.
- A5M2b - serijska varijanta sa motorom Kotobuki 3 od 640 KS, pokrivene kabine, i ispod krila postavljene dve bombe od po 30 kg. Serijska proizvodnja otpočela krajem 1937. godine. Ukupno proizvedeno 124 aviona.
- A5M3 - 2 prototipa sa uvoznim 12-cilindričnim motorom Ispano Suiza 12 Hcrs od 610 KS. Od serijske proizvodnje se odustalo zbog neželjene zavisnosti od uvoza motora i privrženosti flote zvezdastim motorima.
- A5M4 - model 24, usavršena varijanta A5M2b sa motorom Kotobuki 41 od 710 KS.
- A5M4 - model 34, usavršeni model 24, sa boljim motorom Kotobuki 41 KAI od 710 KS.
- A5M4-K - dvosedna varijanta školsko-trenažne varijante A5M, opremljen duplim komandama. Proizvedeno 103 aviona u periodu 1942—1944. godina.
Taktičko-tehničke karakteristike[uredi | uredi izvor]
| TTK A5M različitih varijanti | ||||||||
| Ki-14 | A5M1 | A5M2a | A5M2b | A5M3a | A5M4 | A5M4-K | Ki-18 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Razmah krila, m | 11,00 | 11,00 | 11,00 | 11,00 | 11,00 | 11,00 | 11,00 | 11,00 |
| Dužina, m | 7,67 | 7,71 | 7,55 | 7,57 | 8,38 | 7,57 | 7,66 | 7,66 |
| Visina, m | 3,27 | 3,20 | 3,20 | 3,27 | 3,10 | 3,24 | 3,24 | 3,15 |
| Površina krila, m² | 17,8 | 17,8 | 17,8 | 17,8 | 17,8 | 17,8 | 17,8 | 16,0 |
| Masa praznog aviona, kg | 1.040 | 1.075 | 1.184 | 1.234 | / | 1.216 | 1.263 | 1.110 |
| Masa opterećenog aviona, kg | 1.373 | 1.500 | 1.609 | 1.697 | / | 1.707 | 1.671 | 1.422 |
| Motor | Kotobuki 3, 640 KS | Kotobuki 2 KAI-1, 580 KS | Kotobuki 2 KAI-3a, 610 KS | Kotobuki 3, 640 KS | Ispano Suiza, 610 KS | Kotobuki 41, 710 KS | Kotobuki 41 KAI, 710 KS | Nakadžima Ha-1a, 745 KS |
| Maksimalna brzina, km/č | 450 | 406 | 426 | / | / | 434 | 442 | 445 |
| Opterećenje krila, kg/m² | 77,13 | 84,27 | 90,39 | 95,34 | / | 95,87 | 95,90 | 88,87 |
| Borbeni radijus, km | / | 705 | 705 | / | / | 648 | / | / |
| Maksimalni dolet, km | / | / | / | / | / | 1.200 | / | / |
| Praktični plafon, m | 9.450 | 9.450 | / | / | / | 9.800 | 9.830 | / |
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Micubisi A5M, М.: Авиаколлекция, izdanje № 4, 2006.
- Mitsubishi A5M Claude, T. Janiscevski. — Mušrum — Yellow Series #6107. 2003. ISBN 978-83-917178-0-6.
- Mitsubishi A5M Type 96 Carrier Fighter. — Famous Airplanes of the World, izdanje № 27.
- Naoružanje Drugog svetskog rata - Japan, Duško Nešić, Vojnoizdavački zavod Beograd 2007.
- Micubisi tip 96 (A5M), Иллюстрированньій справочник „Палубные Истребители Второй моровой войны" Moskva 2001.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
