Onorija Kir
| Onorija Kir | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 26. decembar 1883. |
| Mesto rođenja | Toronto,  Kanada |
| Datum smrti | 20. mart 1969. (85 god.) |
| Mesto smrti | London,  |
| Prebivalište | Velika Britanija |
| Naučni rad | |
| Polje | hirurgija |
| Poznat po | Doprinosu u Velkom ratu u sastavu Bolnice škotskih žena za rad u inostranstvu |
Onorija Samervil Kir (Honoria Somerville Keer, Toronto, 26. decembar 1883 — 20. mart 1969) bila je britanska doktorica, hirurg, požrtvovani učesnik Velikog rata u sastavu Bolnice škotskih žena, nosilac je nekoliko francuskih i srpskih vojnih odlikovanja.[1]
Život i karijera[uredi | uredi izvor]
Rođena je 26. decembra 1883. godine u Torontu (Kanada) od majke Elajze Samervil i oca general-majora Džonatana Kira. Diplomirala je medicinu i završila specijalizaciju iz hirurgije na Medicinskom fakultetu za žene u Glazgovu, 1910. godine.
Nakon završenog školovanja jedno vreme radila je kao lekarka u Hamiltonu.
Na početku Prvog svetskog rata pridružila se Bolnici škotskih žena za rad u inostranstvu, i jedno vreme radila je u sastavu Jedinice Girton i Njunham, koja je počela sa radom u Francuskoj, u gradu Troa u Francuskoj na reci Seni u departmanu Ob i regiji Šampanj-Ardeni 8. maja 1915. godine, pod rukovodstvom dr Laura Sandeman i dr Louise Mcilroy. Većina sastava za rad ove bolnice došla je iz redova studenata dva ženska koledža na Univerzitetu u Kembridžu.
Bolnica je bila sastavljen od hirurga, radiologa, bakteriologa i medicinskih sestara, koje su bili u stanju da se bore protiv svih tatnih rana i gasne gangrene i u tome beležile izvanredne rezultate. Pravila u ovoj isključivo ženskoj bolnici bila su stroga i, zabranjivala su upotrebu karmina i šminke, napadno odevanje, nošenje nakita, ples u uniformi i pušenje na javnim mestima.
Zatim je nakon kraćeg vremena boravka u Francuskoj zajedno sa jedinicom prekomandovana u Đevđeliju, sa ciljem da prihvati vojsku i izbeglo stanovništvo koje je bilo u povlačenju pod najezdom neprijatelja. Osnovana je oko stare fabrike svile, u vrlo teškim jesenjim uslovima. Zbog velike hladnoće operacije pod šatorima izvođene su uz velike poteškoće, i snažne udare vetra koji je pretio da poruši šatore.[2] Vojnici su u bolnicu dolazili sa teškim promrzlinama, jer su na okolnim brdima bili izloženi jakom mrazu i vetru, pa su amputacije prstiju i udova zbog gangrene bile česte. Blizina bolnice liniji borbenih dejstava, uticala je na to da je ona bila neprestano ugrožena artiljerijskom vatrom, ali i upadom Bugara.
Početkom decembra, zajedno sa Srbima i savezničkom vojskom dr Kir se zajeno sa bolnicom iz bugarima okružene Đevđelije povukla u Solun, gde je ostala i nastavla da radi do kraja rata.[3]
Dr Kir je u sastavu Bolnice škotskih žena - Jedinice Girton i Njunham radila od 8. maja 1915. do 21. januara 1918. Jedinica Girton i Njunham u Solunu je radila pod upravom dr En Luize Makilroj (1874–1968), koja je odigrala značajnu ulogu u lečenju srpskih ranjenika nakon Gorničevske i Kajmakčalanske bitke.
Kasnije je jedinica postala poznata po osnivanju Ortopedskog centra Kalkuta (Calcutta Orthopaedic Centre), koji se bavio lečenjem srpskih ranjenika i invalida, a potom je po oslobođenju, nakon završetka Velikog rata dr Makilroj osnovala Ortopedski centar za srpske invalide, ispod Avale, u okolini Beograda.
Posle Prvog svetskog rata dr Kir je kraće vreme radila u bolnici u Lanarku, u Škotskoj. Kada je 1924. godine stekla diplomu specijaliste tropske medicine, zaposlila se kao lekar u državnoj bolnici u Nigeriji Od juna 1929. godine do 1931. godine zbog bolesti lečila se u Londonu, da bi potom, nastavila je da radi kao lekarka sve do 1934. godine, kada je zbog teškog oštećenja sluha, otišla u penziju jer zbog invaliditeta više nije mogla da radi sa pacijentima.[4]
Tokom Drugog svetskog rata bila je aktivni učesnik Ženske dobrovoljne službe za civilnu odbranu i pod vođstvom Ladi Rajding pomagala je u slanju kraljičinog pisma domaćinima, u kojem je Njeno Veličanstvo kraljica Elizabeta izražavala zahvalnost domaćinima za gostoprimstvo pruženo porodicama tokom evakuacije u ratu.[4]
Dr Onorija Kir je veći deo svog života po završetku Drugog svetskog rata provela u Londonu, gde je i preminula 20. marta 1969. godine.[4]
Delo[uredi | uredi izvor]
Hirurgija tokom Velikog rata sprovodila se sa oprezom, pod stalnom sumnjom i po instinktu. Iskustvo se moglo iskoristiti, ali svaka zadobijena povreda otkrila je nešto novo čak i za iskusne vojne hirurge. Žene lekari-hirurzi u ovom pogledu nisu se ništa razlikovale od svojih kolega, pa će po tome ostati zapamćena i dr Onorija Samervil Kir, kao osoba koja je uprkos strahotama i tragedijama rata unosila optimizam, među svoje pacijente i saradnike. Radeći na Korzici u Ajačiju, od 8. maja 1918. do 15. januara 1919.[5][6] dr Kir je rukovodila Bolnicom škotskih žena-Jedinicom Korzika, koja je lečila i negovala srpske izbeglice na Korzici.
U Bolnici škotskih žena, kojom je rukovodila dr Onorija Kir, priređena je nekoliko velikih svečanosti:
- Prva svečanost održana je povodom Božića, na dan 25. decembra 1918. godine, održana je svečanost na kojoj su ranjenii bolesni vojnici dobili poklone od stanovnika Bastije, a posle zajedničke zakuske priređen im je koncert.
Prigodna svečanost je okupila veliki broj srpskih izbeglica, članice Bolnice škotskih žena, Srpskog potpornog fonda, lokalno stanovništvo Bastije, srpsko sveštvenstvo, nastavnike i učenike iz Liceja. Posebno je bio zapažen hor srpskih đaka, koji je pevao patriotske i narodne pesme iz starog kraja, o čemu su pisali i bastijski listovi.
- Druga svečansot održana je u Srpskoj crkvi u Bastiji, koji su pripadnici srpske izbegle kolonije priredili povodom Vidovdana i Petrovdana 1918. sa svečanim liturgijama i blagodarenjima u čast rođendana Nj. V. kralja Petra I.[7]
Dr Kir je bila poslednja upravnica bolnice u Ajaču, jer je bolnica zatvorena u proleće 1919. Povratkom srpskih izbeglica u domovinu prestala je potreba za ovom vrstom bolničke ustanove.
Priznanja[uredi | uredi izvor]
Nosilac je dva visoka francuska odlikovanja:
- Croix de Guerre,
- Medaille d’ Honneur.
Srbija je dr Onoriju Kir odlikovala:
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Slavica Popović-Filipović, Serbs on Corsica in the Great War – Part 2 Serbian Medical Society, Section for History of Medicine, Belgrade, Serbia
- ^ McIlroy AL. The Work of a Unit of the Scottish Women’s Hospitals in France, Serbia and Salonica. Glasgow Medical Journal 1917; 88:277–87
- ^ NUWSS. Girton and Newnham Unit. The Common Cause 1916; VII(355): 558
- ^ a b v „University of Glasgow :: Story :: Biography of Surgeon Honoria Somerville Keer”. universitystory.gla.ac.uk. Pristupljeno 25. 12. 2020.
- ^ Bojić D. Srpske izbeglice u Prvom svetskom ratu (1914–1921). Beograd: Zavod za udžbenike; 2007.
- ^ Sorr K. Excluded from the Record: women, refugees and relief, 1914–1929. Bern: Peter Lang, International Academic Publisher; 2010.
- ^ McLaren ES. A History of the Scottish Women’s Hospitals. London: Hodder and Stoughton; 1919.