Opsada Beograda (1739)
| Opsada Beograda | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Austrijsko-turskog rata | |||||||
 Potpisivanje Beogradskog mira 1739. godine | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Habzburška monarhija |
 Osmansko carstvo | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Georg Olivijer, grof Valis | Hači Ivaz Mehmed-paša | ||||||
| Jačina | |||||||
| 130-150.000[1] | 100.000[1] | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| teški | nepoznati | ||||||
Opsada Beograda, tokom Austrijsko-turskog rata (1737–1739), trajala je od 29. jula do 1. septembra 1739. godine. Završena je turskim zauzećem grada u kome je dve nedelje kasnije potpisan mir kojim je okončan rat.
Uvod[uredi | uredi izvor]
Austrijanci su tokom Austrijsko-turskog rata (1716-1718) zauzeli Beograd 1717. godine. Današnja srpska prestonica određena je za centar novoformirane Beogradske administracije, odnosno prestonicu Kraljevine Srbije. Predaja Beograda ozvaničena je Požarevačkim mirom kojim je okončan rat Austrije i Turske sa jedne i rat Turske i Mletačke republike sa druge strane. Pored Kraljevine Srbije, bečke vlasti formirale su i tzv. Tamiški Banat, koji je ostao u sastavu monarhije i nakon narednog rata. Godine 1737. izbija novi rat između Austrije i Turske. Na strani Austrijanaca ratovali su i Rusi. Međutim, porazom u dve velike bitke, kod Banja Luke i Grocke, Austrijanci prelaze u defanzivu.
Opsada[uredi | uredi izvor]
Nakon austrijskog poraza kod Grocke (23. jul 1739), trupe velikog vezira Muhamed-paše prodiru preko Višnjice i opsedaju Beograd sa juga. Opsada je otpočela 29. jula. Trupe seraskera Tos Muhamed-paše prodiru preko Banata do reduta na desnoj obali Dunava. Austrijanci su u međuvremenu ponudili primirje. Sultan je prihvatio pregovore i naredio Muhamed-paši da sa neprijateljem zaključi mir. Međutim, veliki vezir je iskoristio slabost neprijatelja da zauzme Beograd, pre nego što otpočnu pregovori o miru. Zatražio je od generala Sukova, austrijskog komandanta Beograda, da mu bez odlaganja preda grad i tvrđavu, uz obećanje da će njemu i njegovoj vojsci obezbediti bezbedan put do Budima. Sukov je zahtev odbio, te je veliki vezir pristupio opsadnim radnjama i bombardovanju grada. Glavni komandant austrijske vojske prilikom opsade Beograda bio je feldmaršal Oliver Valis. On je naredio da se topovi izvuku iz tvrđave i prebace u Petrovaradin. Otpočeo je pregovore 20. avgusta, a sledećeg dana prebacio je deo vojske na levu obalu Save u logor kod Surčina. Dana 23. avgusta postavio je generala Karla Šmetaua za komandanta Beograda. Međutim, nije ga obavestio o početku pregovora o miru. Muhamed-paša je za to vreme izgradio ispred beogradskog zida prvu i drugu paralelu, bombardovao Beograd i podigao most preko Save za prelazak turske vojske u Srem. U Beogradu se pod komandom Šmetaua nalazilo 13.700 pešaka i artiljeraca, 250 konjanika i oko 300 topova. Na Dunavu se nalazilo 8 brodova. Deo snaga prebačen je 29. avgusta na levu obalu Dunava, u rejon reduta kod Borče, gde su Turci odbačeni. Međutim, već 1. septembra 1739. godine opunomoćenik generala Valisa, Vilhelm Najperg i Muhamed-paša potpisuju preliminarni sporazum o predaji Beograda Turcima. Turci su 4. septembra zaposeli Virtemberšku kapiju i Aleksandrovu kasarnu, a ceo Beograd tek 7. jula 1740. godine, zbog rušenja koja su po ugovoru imali da završe Austrijanci.[2]
Posledice[uredi | uredi izvor]
Upravo u Beogradu je 18. septembra 1739. godine zaključen mir kojim je završen Austrijsko-turski rat (1737-1739). Austrijanci su Beogradskim mirom izgubili teritorije južno od Save i Dunava, čime su potisnuti sa Balkanskog poluostrva. Time su izgubljene tekovine pobede u ratu (1716-1718) i teritorije zadobijene Požarevačkim mirom. Austrijanci zadržavaju Tamiški Banat, ali morali su da poruše i evakuišu sve tvrđave koje su sagradili u međuratnom periodu. Isto je važilo i za beogradsku tvrđavu, čije je rušenje okončano tek jula 1740. godine, kada Turci i ulaze u grad. Turci su potom oko varoši izgradili zemljani bedem i ogradili ga palisadama, u vidu bastionskih frontova sa 5 kapija (Smedereska, Vidin, Stambol, Šabačka i Banjalučka kapija). Beograd će ostati u rukama Turaka sve do 1789. godine.[2]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Ottoman Habsburg Wars
- ^ a b Vojna enciklopedija (1970), str. 564
Izvori[uredi | uredi izvor]
- Vojna enciklopedija, tom 1, Redakcija Vojne enciklopedija, Beograd 1970.