Opsada Laknaua
| Opsada Laknaua | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Indijskog ustanka 1857. godine | |||||||||
 Ustanički napad na Rezidenciju 30. jula. | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Britanska imperija .svg) |
 | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Henri Lorens † Džon Inglis Henri Hevlok Kolin Kembel |
| ||||||||
| Jačina | |||||||||
|
500 vojnika 30 topova |
5-6.000 sepoja oko 50-100.000 dobrovoljaca 20-25 topova | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
| znatni | znatni | ||||||||
Opsada Laknaua (engl. Siege of Lucknow), britanska pobeda tokom Indijskog ustanka 1857. godine.
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Laknau je bio prestonica indijske kraljevine Aud, koju je 1856. anektirala Britanska istočnoindijska kompanija, razbaštinivši lokalnu vladarsku porodicu i znatan deo lokalne indijske vlastele i vojnika u njihovoj službi. Kada je 10. maja 1857. počela pobuna sepoja Bengalske armije i za tri nedelje zahvatila većinu britanskih domorodačkih jedinica u severnoj Indiji, u Lukanau i okolini je oko 50.000 stanovnika Auda ustalo na oružje pod vođstvom svrgnute kraljice Auda i lokalnih indijskih velikaša. U gradu se nalazio jedan britanski bataljon (32. Kraljevski puk) sa oko 500 vojnika i više manjih jedinica pod komandom generala ser Henrija Lorensa. Nakon što je naoružao sve britanske građane i službenike u gradu, general Lorens je raspolagao sa oko 1.500 naoružanih ljudi i 30-tak topova. Ne želeći da se ograniči na odbranu utvrđene britanske Rezidencije (palate britanskog guvernera), general Lorens je 30. juna izvršio ispad iz grada sa delom snaga, ali je odbijen sa velikim gubicima i nateran da se povuče u Rezidenciju, gde je odmah opkoljen od strane brojno nadmoćnih ustanika.[1]
Opsada[uredi | uredi izvor]
Položaj i snage[uredi | uredi izvor]
U to vreme Luknau se nalazio na južnoj obali reke Gumti (koja teče prema jugoistoku), i bio je podeljen širokim kanalom koji je tekao kroz grad paralelno sa rekom na udaljenosti od oko 3 milje i ulivao se u nju oko 1 milju istočno od grada. Severno od kanala na obali reke nije bilo gusto naseljenih ulica, već niz palata sa vrtovima i pojedinačne državne zgrade. Na ušću kanala u reku (na njegovoj južnoj obali) nalazio se dvorac sa parkom po imenu Dilkuša i škola po imenu La Martinijer. Na severnoj strani kanala nalazio se dvorac i vrt Sekendrabag, a zapadno od njega kasarne i vojničke menze. Zapadno od njih bio je Moti Mahal (Biserni Dvorac), koji se nalazio svega nekoliko stotina metara od Rezidencije, sedišta britanskog rezidenta (guvernera). Rezidencija je bila podignuta na jedinoj uzvišici u okolini i dominirala je gradom. Sastojala se od velike ograde sa nekoliko dvoraca i kuća u njoj. Južno od ove linije zgrada nalazio se najgušće naseljeni deo varoši, a oko 2 milje ju̟žnije park i dvorac Alambag.[2]
Britanski branioci raspolagali su sa oko 1.200 naoružanih ljudi i 30 topova, sa kojima su zaposeli još nedovršene šančeve oko Rezidencije. U improvizovanom utvrđenju bilo je mnogo civila, žena i dece. Ustanici su odmah zauzeli okolne zgrade i u njima se utvrdili, postavljajući topove na pogodna mesta. Neki ustanički položaji bili su na svega 50 metara od britanskih utvrđenja, i sa njih je oko 8.000 ustaničkih strelaca sa 25 topova održavalo neprekidnu paljbu. Pod ustaničkom vatrom britanska utvrđenja su dovršena za nekoliko dana, iako je general Lorens ubijen je već 1. jula. Posle njegove pogibije komandu je preuzeo general Džon Inglis.[3]
Napadi ustanika[uredi | uredi izvor]
Snage opsađivača, koje je činilo 5-6.000 obučenih indijskih vojnika (sepoja) i više hiljada naoružanih građana i seljaka, narasle su na oko 50.000 prilivom ustanika iz grada i okoline. Prvi napad izveden je 20. julaː ustanici su zapalili minu ispod grudobrana, ali ona nije nanela nikakvu štetu. Odmah zatim krenule su na juriš dve ustaničke kolone, dok su na drugim mestima istovremeno vršeni demonstrativni napadi, ali su odbijeni vatrom britanske posade. Novi napad izvršen je 10. avgustaː ustanička mina otvorila je široku brešu u zemljanim bedemima, na koju je jurnula kolona ustanika, ali je samo mali broj najodlučnijih stigao do breše, gde je uništen bočnom vatrom. Bočni napadi nedisciplinovanih ustaničkih masa lako su odbijeni ručnim bombama i puščanom vatrom. Treća mina eksplodirala je 18. avgusta i načinila novu brešu, ali je ustanički napad bio slabiji od prethodnog i lako je zaustavljen. Poslednja eksplozija i juriš izveden je 5. septembra, ali je i on lako odbijen. Od tada do dolaska britanskih pojačanja, opsada se pretvorila u prostu blokadu podržavanu puščanom i artiljerijskom vatrom.[3]
Prvi britanski proboj (20. septembra)[uredi | uredi izvor]
Britansko pojačanje jačine oko 5.000 boraca pod komandom generala Henrija Hevloka stiglo je iz Kanpura 20. septembra. Na vesti da Rezidencija može pasti svakog časa, Hevlok se probio kroz najgušće naseljeni deo grada, pretrpevši teške gubitke od branilaca koji su branili barikade na ulicama i pucali kroz puškarnice iz kuća.[4]
Drugi britanski proboj (15. novembra)[uredi | uredi izvor]
Ser Kolin Kembel stigao je iz Kanpura 13. novembra sa oko 2.000 evropskih i 1.000 sikskih pešaka, 350 evropskih i 600 sikskih konjanika, 18 topova konjičke artiljerije, 4 opsadna topa i 300 mornara sa teškim brodskim topovima, ukupno oko 5.000 boraca od čega 3.000 Evropljana. Koristeći se iskustvom generala Hevloka, Kembel je najpre zauzeo Alambag na južnom obodu grada, a zatim poveo svoje trupe istočnim obodom grada, rušeći artiljerijom pojedina ustanička uporišta. Neutvrđena palata Dilkuša je osvojena 15. novembra posle vrlo slabog otpora i brzog povlačenja ustanika, a susedni Martinijer zauzet je bez borbe, čime su Britanci zaposeli južnu obalu kanala. Ustanički protivnapad odbijen je sa teškim gubicima, a 16. novembra Britanci su prešli kanal i napali dvorac Sekandrabag, koji je bio utvrđen rovom i kamenom ogradom sa puškarnicama. Nakon sat vremena bombardovanja, dvorac je osvojen na juriš i ubijeno je oko 2.000 opsednutih branilaca. Sutradan, 17. novembra, britanska artiljerija je do 15 časova bombardovala kasarne i vojničku menzu, grupu zgrada ograđenu zemljanim bedemom i strmim rovom širine 12 stopa, koje je zatim pešadja zauzela na juriš, dok je Moti Mahal nakon jednočasovnog bombardovanja osvojen pre sumraka, čime je uspostavljena veza sa posadom Rezidencije.[5]
Procenivši da sa svojom malobrojnom vojskom ne može zauzet grad koji je još uvek branilo 50-100.000 ustanika, Kembel je uspešno evakuisao opsednute iz Rezidencije u Kanpur, dok je mala posada pod komandom generala Utrama ostala u Alambagu.[6]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Engels 1960, str. 178–180.
- ^ Engels 1960, str. 173–174.
- ^ a b Engels 1960, str. 178–182.
- ^ Engels 1960, str. 174.
- ^ Engels 1960, str. 174–178.
- ^ Engels 1960, str. 182.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Engels, Fridrih (1960). Izabrana vojna dela. 2. Beograd: Vojno delo.
- A Staffofficer (1858). The Defence Of Lucknow (na jeziku: engleski).