Porečko ostrvo

Porečka ostrva u Jozefinskom katastru 1769-1772

Porečko ostrvo je nekadašnje rečno ostrvo u Đerdapskoj klisuri, potopljeno tokom izgradnje HE Đerdap 1. Nalazilo se uz desnu obalu Dunava, ispod stenovitog rta Greben, naspram srpskog sela Svinica u Rumuniji.

Rastokom (kanalima) koje je formirao Dunav, bilo je razdvojeno na tri ostrva. Na najvećem ostrvu Poreč nalazilo se istoimeno naselje. Drugo ostrvo, Milenkovo, nazvano je po vojvodi Milenku Stojkoviću, a najmanje Hadži Nikolino, po Hadži Nikoli Mihailoviću, braniocu Poreča u Prvom srpskom ustanku.

U rumunskoj istorigrafiji Poreč se pominje početkom 16. veka kao Porecea de Sus ši Porecea de Jos (dva ostrva, Poreč gornji i Poreč donji). Geografski položaj činio ga je značajnim strategijskom tačkom. Još su stari Rimljani uočili da je plovidba Đerdapskom klisurom nebezbedna bez kontrole Porečkog ostrva, pa je na Poreču krajem 3. i početkom 4. veka formiran kastel Pagus Poreci. U vreme reorganizacija Rimskog carstva i ojačavanja limesa, posle napuštanja Dakije, u 6. veku kastel je srušen i napušten. Na suprotnoj obali nalazio se vojni kastel Forte Campsa (Ravne) iz istog perioda, a ostaci rimskih vojnih utvrđenja pronađeni su na obližnjem grebenu.

U 18. i 19. veku Poreč je sa 30 topova bio najutvrđenije mesto u Đerdapskoj klisuri, a Porečani su kontrolisali plovidbu Dunavom, sprovodili brodove i trgovali. U ustaničkom periodu, ostrvo je imalo značajnu strategijsku ulogu u snabdevanju Srbije vojnim materijalom, hranom i solju, a bilo je i obaveštajni centar i veza sa Rusijom. U Poreču je bio stacioniran odred ruskih vojnika pod komandom generala Orurka. Zajedno sa Porečanima, oni su učestvovali u pobedama nad Turcima 1807. godine kod Štubika i Malajnice.

Ostrvo gubi na značaju posle 1832. godine, kada je naselje Poreč preseljeno na obalu i dobilo ime Milanovac.

Literatura

• Više autora (2015). Leksikoni nacionalnih parkova Srbije - Đerdap. Beograd: JP Službeni glasnik - Geografski institut "Jovan Cvijić" SANU. str. 234. ISBN 978-86-519-1799-1.