Prvi donji sekutić

Stalni zubi čovjeka
Prvi donji sekutić
Prvi donji sekutić stalne (levo) i mlečne denticije (desno) markiran crveno
Zubi gornje vilice
Klasa sjekutića Centralni sjekutić Lateralni sjekutić Klasa očnjaka Gornji očnjak Klasa pretkutnjaka Prvi pretkutnjak Drugi pretkutnjak Klasa kutnjaka Prvi kutnjak Drugi kutnjak Treći kutnjak (umnjak)
Zubi donje vilice
Klasa sjekutića Centralni sjekutić Lateralni sjekutić Klasa očnjaka Donji očnjak Klasa pretkutnjaka Prvi pretkutnjak Drugi pretkutnjak Klasa kutnjaka Prvi kutnjak Drugi kutnjak Treći kutnjak (umnjak)

Donji prvi (centralni) sekutić – dens incisivus primus inferior je najmanji stalni zub humane denticije, koji se nalazi neposredno uz medijalnu liniju u oba kvadranta donjeg dentalnog luka. Veoma podseća na donji lateralni sekutić, od koga je samo neznatno manji i pokazuje bilateralnu simetriju krune i korena, što je jedinstvena pojava kod stalnih zuba. Obično ima oblik sličan dletu, što naglašava njegovu ulogu u mastikaciji („pokretno sečivo“ denticije), a okludira sa gornjim sekutićima koje dopunjuje u funkciji. Postoje dva donja centralna sekutića, koja se obeležavaju na sledeći način:

• stalni donji desni prvi sekutić – 41;
• stalni donji levi prvi sekutić – 31.

Kruna

Kruna zuba ima oblik dleta, što odgovara funkciji odgrizanja i sečenja zalogaja. Ona se opisuje iz pet različitih aspekata: labijalnog, lingvalnog, dva proksimalna i incizalnog.

Labijalni aspekt

Labijalna površina ima oblik pravougaonika (sa naglašenom bilateralnom simetrijom) i incizalna i srednja trećina su joj obično ravne, a cervikalna blago konveksna. Razvojne depresije se sreću, mada retko, a preklopne linije obično nisu prisutne (za razliku od gornjih sekutića).

Proksimalne ivice labijalne površine su ravne i blago konverguju ka vratu zuba, a visina konture se nalazi u blizini sečivne ivice. Na incizalnoj ivici se sreću tri kumulusa (ovalne ekstenzije gleđi), koje vremenom nestaju usled abrazije i incizalni greben postaje incizalna površina. Cervikalna linija je simetrično konveksna prema vrhu korena zuba.

Lingvalni aspekt

Oralna površina je trouglastog oblika, sa bazom u predelu sečivne ivice. Uža je od labijalne, jer proksimalne površine (mezijalna i distalna) konverguju ka oralno. U srednjoj i incizalnoj trećini je blago konkavna i sadrži lingvalnu jamu (lat. fossa lingualis s. dentalis), ograničenu marginalnim grebenima. Cervikalna trećina je konveksna i sadrži cingulum, nešto slabije izražen u odnosu na antagonističke zube.

Proksimalni i incizalni profili su slični kao kod labijalne površine, a cervikalna linija pokazuje nešto jači konveksitet. Ova površina je specifična po tome što se na njoj često talože kamenac i konkrementi, zbog izvodnih kanala pljuvačnih žlezda, koje se nalaze u neposrednoj blizini - na podu usne duplje.

Proksimalni aspekt

Mezijalna i distalna površina imaju oblik trougla sa bazom u cervikalnom predelu i vrhom prema sečivnoj ivici. One su veoma sličnog oblika i veličine, zbog bilateralne simetrije, osim mezijalno jače izraženog konveksiteta cervikalne linije (što se koristi za razlikovanje).

Labijalni profil je konveksan, a lingvalni konkavan ili ravan u srednjoj i incizalnoj, i konveksan u cervikalnoj trećini zuba. Incizalna površina je ravna i nagnuta oralno. Kontaktne zone se nalaze na istoj visini i smeštene su u incizalnoj trećini.

Incizalni aspekt

Posmatran sa incizalnog aspekta zub ima četvorougaonu formu i više se vidi labijalna površina, a cingulum je malo pomeren distalno (što se takođe koristi za razlikovanje levog i desnog zuba).

Vrat

Vrat zuba (lat. collum dentis) sadrži gleđno-cementni spoj (cervikalnu liniju) koji je konveksnog oblika na sve četiri površine.

Koren

Koren zuba (lat. radix dentis) je jednokrak i prav, ili nagnut distalno (mada retko). Ima oblik kupe i nešto je širi kada se posmatra sa proksimalnog aspekta. Na mezijalnoj i distalnoj strani pokazuje uzdužne longitudinalne brazde, koje ih dele na dva segmenta. Na poprečnom preseku je ovalnog ili pravougaonog oblika sa zaobljenim uglovima.

Dimenzije

Prvi donji sekutić
Mezio-distalna širina	Labio-lingvalna širina	Visina krune	Dužina korena	Ukupna dužina zuba
5,0 mm	6,0 mm	9,0 mm	12,5 mm	21,5 mm

Razvoj zuba

Početak kalcifikacije	Kompletno formirana kruna	Nicanje (erupcija)	Završen rast korena
3 - 4 meseca	4 - 5 godina	6 - 7 godina	9 godina

Varijacije

Varijacije i anomalije su veoma retke kod donjih sekutića, a kada su prisutne obično se odnose na:

• stepen inklinacije (nagiba) labijalne površine,
• izgled kumulusa i
• zakrivljenost ili bifurkaciju korena.

Vidi još

• Topografsko-anatomska obeležja zuba
• Posebne morfološke karakteristike zuba
• Dentalna nomenklatura
• Karijes

Literatura

• Željko Martinović: Osnovi dentalne morfologije, II izdanje („Službeni glasnik“ Beograd). 2000. ISBN 978-86-7549-175-0.;
• Olga Janković, Verica Vunjak: Morfologija zuba, VII издање („Завод за уџбенике и наставна средства“ Београд). 2001. ISBN 978-86-17-08912-0.;
• Darinka Stanišić-Sinobad : Osnovi gnatologije, I издање („БМГ“ Београд). 2001. ISBN 978-86-7330-139-6., COBISS-ID 94080780;