Refrakcione anomalije oka

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Refrakcione anomalije oka
Klasifikacija i spoljašnji resursi
Specijalnostoftalmologija
MKB-10H52.0
MKB-9-CM367.0

Refrakcione anomalije oka najčešći su uzroci slabog vida, koji se po pravilu mogu ispraviti i nakon toga omogućiti jasan vid u svakom trenutku i na svim udaljenostima.

Refrakcija[uredi | uredi izvor]

Lekar koristi probni okvir i probna sočiva za merenje refrakcije očiju.

Refrakcija je optička jačina normalnog oka u mirovanju, kod koga se zrak svetlosti koji u oko dolaze iz daljine prvo mora „prelomiti“ na takav način da dospe na tačno određeno prodručje mrežnjače (retine) oka. Sva odstupanja od fiziološke refrakcije, poput kratkovidnosti, dalekovidnosti i astigmatizma, označavaju se kao refrakcione anomalije oka.[1]

Epidemiologija[uredi | uredi izvor]

Broj ljudi na globalnom nivou sa refrakcionim greškama koje nisu ispravljene procenjuje se na 660 miliona (10 na 100 ljudi) u 2013. godini.[1]

Refrakcione anomalije na globalnom nivou na 100.000 ljudi u 2004.[2]
   Nema podataka
  Manje od 100
  100-170
  170-240
  240-310
  310-380
  380-450
  450-520
  520-590
  590-660
  660-730
  730-800
  Više od 800

Refrakcione anomalije su prvi uobičajeni uzrok oštećenja vida i drugi najčešći uzrok gubitka vida,[3] koji je u stalnom povećanju od 8% od 1990. do 2019. godine.[3]

Broj ljudi širom sveta sa značajnim refrakcionim greškama procenjen je na jednu do dve milijarde.[4] Stope variraju između regiona sveta (oko 25% Evropljana i 80% Azijaca pogođeno je ovom anomalijom).[4]

Kratkovidost je jedan od najčešćih poremećaja oka.[5] Stope među odraslima su između 15-49% dok su stope među decom između 1,2-42%.[6]

Dalekovidost češće pogađa malu decu, čije oči tek treba da formiraju punu dužinu, i starije osobe koje su izgubile sposobnost da kompenzuju ovaj poremečaj.[7]

Prezbiopija pogađa većinu ljudi starijih od 35 godina, a skoro 100% ljude u dobi od 55-65 godina.[8]

Neispravljena greška refrakcije je odgovorna za oštećenje vida i invaliditet kod mnogih ljudi širom sveta.[1] To je jedan od najčešćih uzroka gubitka vida zajedno sa kataraktom, makularnom degeneracijom i nedostatkom vitamina A.[9]

Vrste refrakcionih anomalija[uredi | uredi izvor]

Kratkovidnost ili miopija[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Kratkovidnost
Dijagram miopije u ljudskom oku

Kad kažemo da neko ima minus (-) dioptriju, mislimo na kratkovidnost ili miopiju, kod koje kratkovidno oko bolje fokusira sliku bliskog predmeta nego dalekog. Jer, usled povećanja oka, slika udaljenog predmeta više ne dopire do mrežnjače pa ona postaje zamućena.

Etiologija[uredi | uredi izvor]

Kratkovidnost uzrokuju preduge očne jabučice (prednji - zadnji dijametar veći od 24 mm) ili zbog prezakrivljenosti rožnjače.[10]

Podela kratkovidnosti prema etiologiji[uredi | uredi izvor]
  • axialna (osna) kratkovidost - kod koje je tokom razvoja oka, došlo do njegovog rasta preko 24 mm, dok rožnjača očno sočivo svetlosne zrake lomi pravilno.
  • refrakcijska (prelomna) kratkovidost - kod koje je oko normalne dužine, ali je problem veća zakrivljenost rožnjače ili očnog sočiva, tako da optički aparat oka lomi svetlosne zrake više nego što je potrebno.
Podela kratkovidnosti prema jačini[uredi | uredi izvor]
  • niska kratkovidnost - -3.00 dioptrije ili manje
  • srednja kratkovidnost - od -3.00 dioptrije do -6.00 dioptrija
  • visoka kratkovidnost - do -6.00 dioptrija ili više
Podela kratkovidnosti prema kliničkoj slici[uredi | uredi izvor]
  • dobroćudna - benigna kratkovidost - koja ne predstavlja bolest već refrakcionu grešku. Radi se o kratkovidnosti koja počinje u periodu puberteta, tokom školovanja (pa sečesto naziva i školska miopija). Dostiže vrednosti od najviše -6.00 ili -7.00 dijoptrija i sa korekcijom odgovarajućim sočivima postiže se normalna oštrina vida. Na očnom dnu nema patoloških promena. Kako je to najčešće miopija oko osoba sa -3.00 dijoptrije čitavog života efikasno rade bez naočara i korekcija, izuzev potrebe samo za vid na daljinu.
  • zloćudna -maligna kratkovidost - za razliku od benigne kratkovidosti je patološko stanje oka. Javlja se u ranom detinjstvu, često je nasledna, razvija se progresivno tokom života (brzinom od od 1,00 do 1,50 dioptrije godišnje) i dostiže vrednosti od -15 do -20 dioptrija ili više. Malignu miopiju karakterišu i promene na očnom dnu.

Dalekovidnost ili hipermetropija[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Dalekovidnost
Dijagram dalekovidosti

Obrnut slučaj od kratkovidnost ili miopija je dalekovidnost ili hipermetropija, kod koje je oko dalekovidno „prekratko“ odnosno osa oka je kratka u poređenju sa njegovom refraktivnom moći, pa rožnjača i sočivo ne prelamaju svetlosne zrake dovoljno, kako bi ih usmerile na mrežnjaču već se slika posmatranog objekat stvara iza mrežnjače. Budući da se žarište dalekovidnog oka nalazi iza mrežnjače, slika će biti nejasna. Dalekovidne osobe bolje vide udaljene nego bliske predmete jer, što je

Šematski prikaz normalnog i prezbiopskog sočiva

predmet udaljeniji od oka, žarište je bliže mrežnjaći.

Postoji nekoliko oblika hipermetropija:

  • latentna,
  • manifestna,
  • totalna hipermetropija.
  • prezbiopija, senilna dalekovidost ili staračka hipermetropija kao poseban oblik dalekovidosti.

Hipermetropno oko se mora uvek akomodirati bez obzira na to gde se fiksni objekat nalazi, i zato mnogo više koristi akomodaciju kako bi posmatrani objekat bio bliže.

Kod većine ljudi hiperopije se javlja nakon 40. godine. Razlog za to je smanjenje elastičnost očnog sočiva i smanjena širina akomodacije koju ono zahteva dodatnu korekciju za blizine (adiciju).

Za korekciju hipermetropije koristi se konvergentno ili plus sočivo.

Astigmatizam[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Astigmatizam
Astigmatizam. Ako svetlost tačkastog izvora ulazi u sočivo pod određenim uglom u odnosu na optičku osu, žižna daljina zraka koji leže u tangencijalnoj ravni (ravan koja sadrži i optičku osu i tačkasti objekat čiju sliku posmatramo, označeno ljubičasto) razlikovaće se od žižne daljine zraka koji su normalni na tangencijalnu ravan (transverzalni zraci označeno roze bojom).

Prenošenje i prelamanje svetlosnih zraka je osnovna funkcija rožnjače i zato svako narušavanje njene veličine, i još važnije njene zakrivljenosti (radijusa), reflektuje se na o njenu ulogu u optičkom sistemu oka, odnosno pojavu astigmatizma kao jedne od anomalija oka koju ne možemo ispraviti ni običnim „plus“ niti „minus“ sočivom jer oko nije jednako zakrivljeno u svim meridijanima.[11] Ukoliko bi normalno oko prikazali kao nogometnu loptu, oblik oka sa astigmatizmom više bi odgovarao „ragbi“ lopti. Zato su za ispravljanje astigmatizma umesto klasičnih sočiva potrebna posebna cilindrična sočiva.[12]

Osobe sa astigmatizmom ne vide dobro ni na daljinu ni blizu, a često je prisutna i u kombinaciji sa miopijom ili dalekovidošću.

Simptomi su zamagljen i nejasan vid, deformisana slika ili deformisana slova pri čitanju iz blizine. Pored toga, diferencijacija detalj je drugačiji u horizontalnom i vertikalnom meridijanu, i nešto je bolja u meridijanu koji ima manju refrakcionu grešku.

Kao što je poznato, hipermetropija kod dece je najčešće refrakciona anomalija. Međutim, ovo stanje ne mora biti konačno zbog daljeg rasta i razvoja oka koje postaje emetropično, odnosno zbog prekomernog rasta postaje kratkovidno. Prema tome svaka promena ose oka za 1 mm dovodi do promene prelamanje oka za 3 dioptrije, a promena poluprečnika rožnjače za 1 mm dovodi do promene refrakcije za 6 dioptrija.

Ako je prečnik rožnjače preko 12 mm, govorimo o megalokorneji, dok ako je prečnik smanjen ispod 10 mm, radi se o mikrokorneji. Ravna rožnjača (cornea plana) je ona čiji je radijus manji od onog kod normalnog oka.

Anizometropija[uredi | uredi izvor]

Vidi još: Ambliopija

Anizometropija je refrakciona anomalije kod koje se nejednakost refrakcije javlja na oba oka, bez obzira da li je reč o nejednakom stepenu iste ametropije, ili da je refrakcija na svakom oku različita. Kod ove vidne anomalije glavni problem u korekciji je savladavanja anizeikonije (razlike u veličini i obliku slika na mrežnjači oba oka)[13] kod koje zbog poteškoća u kombinovanju slika dolazi do poremećaja binokularnog vida.[14]

Osobe sa anizometropijom manjom od 2,0 dioptrije, za korekciju koriste naočare tako što se za svako oko propisuje odgovarajuća korekcije. Ukoliko je anizometropija veća od 2,0 dioptrije, korekcija anizeikonije i uspostavljanje normalne oštrine vida moguće je isključivo uz pomoć kontaktnih sočiva.[14]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v Global Burden of Disease Study 2013, Collaborators (22 August 2015). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 301 acute and chronic diseases and injuries in 188 countries, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet. 386 (9995): 743—800.  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć)
  2. ^ „WHO Disease and injury country estimates”. World Health Organization. 2009. Arhivirano iz originala 2009-11-11. g. Pristupljeno 11. 11. 2009. 
  3. ^ a b Hashemi, Hassan; Fotouhi, Akbar; Yekta, Abbasali; Pakzad, Reza; Ostadimoghaddam, Hadi; Khabazkhoob, Mehdi (2017-09-27). „Global and regional estimates of prevalence of refractive errors: Systematic review and meta-analysis”. Journal of Current Ophthalmology. 30 (1): 3—22. .
  4. ^ a b Denniston, Alastair; Murray, Philip (2018). Oxford Handbook of Ophthalmology (4 ed.). Oxford University Press Oxford. . str. 926. ISBN 9780198816751.  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć)
  5. ^ Foster, PJ; Jiang, Y (februar 2014). „Epidemiology of myopia”. Eye. 28 (2): 202—8. .
  6. ^ Pan, CW; Ramamurthy, D; Saw, SM (January 2012). "Worldwide prevalence and risk factors for myopia". Ophthalmic & Physiological Optics. . 32 (1): 3—16.  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć).
  7. ^ Castagno, VD; Fassa, AG; Carret, ML; Vilela, MA; Meucci, RD (23 December 2014). "Hyperopia: a meta-analysis of prevalence and a review of associated factors among school-aged children". BMC Ophthalmology. 14: 163
  8. ^ „Refractive Errors | National Eye Institute”. www.nei.nih.gov. Pristupljeno 2022-10-05. 
  9. ^ Pan, CW; Dirani, M; Cheng, CY; Wong, TY; Saw, SM (mart 2015). „The age-specific prevalence of myopia in Asia: a meta-analysis”. Optometry and Vision Science. 92 (3): 258—66. .
  10. ^ Kanski J., Clinical Ophthalmology: A Systematic Approach: Expert Consult, 7th edition, 2011, str. 178.
  11. ^ „astigmatism | Etymology, origin and meaning of astigmatism by etymonline”. www.etymonline.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-10-05. 
  12. ^ Schweizer H., Gut I., skripta iz predmeta Kontaktna sočiva 1 za studente Optometrije, PMF Univerzitet Novi Sad, Departman za fiziku, 2009
  13. ^ „Anizeikonija • LekarInfo” (na jeziku: srpski). 2014-08-26. Pristupljeno 2022-10-05. 
  14. ^ a b Biga S., Blagojević M., Cvetković D., Parunović A, Oftalmologija, Medicinska knjiga, Beograd, 1992, str. 307.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Рефракционе_аномалије_ока&oldid=27678285”