Rudnički gas
Rudnički gas je zapaljivi gas koji se nalazi u rudnicima uglja. To je naziv za nekoliko zapaljivih gasova, među kojima se nalazi najviše metana. Naročito se nalazi u oblastima bituminoznog uglja. Gas se akumulira (nagomilava) u džepovima rudnika i susednih spojeva i kada prodre, otpuštanje gasa može da izazove eksploziju.
Ime[uredi | uredi izvor]
Rudnički gas je kolektivni naziv za sve gasove (osim vazduha) koji se nalaze u rudnicima uglja u Engleskoj. Reč je anglicizam od DAMPF, nemačke reči za paru. Njegova upotreba počinje u 17.veku, kada je veliki broj nemačkih rudara i rudarskih inženjera došao u Englesku da pomogne u razvoju podzemnog kopanja uglja.
Udeo smrtnosti u rudnicima[uredi | uredi izvor]
Rudnički gas je eksplozivan u koncentracijama izmedju 4 I 16%, sa najviše smrtnosti oko 10% i uzročnik je mnogih smrti u rudnicima uglja pre pronalaska Dejvijeva lampe.[1] Pronalazak je bio podstaknut urušavanjem rudnika blizu Njukasla odnoseći 92 života, 25.maja 1812. Dejvi je eksperimentisao sa gvozdenom gazom , određivajući maksimalnu veličinu šupljine i optimalnu debljinu žice koja sprečava prolazak plamena kroz gazu. Ako je takav plamen potpuno zatvoren takvom gazom, onda metan može da prođe u lampu i sagori bezbedno iznad plamena. On nije patentirao ovaj svoj izum.
Čak i nakon što su sigurnosne lampe uvedene u opštu upotrebu, eksplozije rudničkim gasom su se i dalje javljale usled varnica koje nastaju kada ugalj kontaminiran sa piritom biva zaglavljen sa metalnim alatom. Prisustvo ugljene prašine u vazduhu je povećavalo rizik od eksplozije rudničkim gasom i zaista može da dovede do same eksplozije.
Rudnici uglja u Tajnsajdu u Engleskoj su imali smrtonosnu kombinaciju kamenog uglja zaraženog piritom i veliki broj života je izgubljen u nesrećama zbog eksplozija rudničkim gasom, uključujući i 102 zrtve u Valsendu 1835. Kontinuirani plamen je proizveden u Vajthevnu malo pre 1733, opisan: “širok jard i dva jarda dug”. Rudari su se trudili da ga provedu cevima napolje.
Umesto Dejvi lampe, rudari iz Tajnsajda su koristili Džordi lampu, sličnu sigurnosnu lampu kreiranu od strane Džordža Stivensona. Nakon široko rasprostranjenog uvođenja sigurnosnih lampi, eksplozije su nastavile da se dešavaju jer su rane Dejvi lampe bile krhke i lako uništive. Gvozdenoj gazi, na primer, bilo je neophodno da izgubi jednu žicu da bi postala nebezbedna. Svetlost je takođe bila veoma loša i bilo je uzastopnih pokušaja da se popravi osnovni dizajn (koncept). Visina konusa za sagorevanje metana u zaštitnoj lampi sa plamenom može biti iskorištena za procenu koncentracije gasa u lokalnoj atmosferi. Tako nije bilo sve do 1890-ih, kada su sigurne i pouzdane lampe postale dostupne u rudnicima.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Holland, John (1841). The History and Description of Fossil Fuel, the Collieries, and Coal Trade of Great Britain. London: Whittaker and Co (Digital edition Kress Library of Business and Economics, Harvard University). str. 267-8.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- * "Experiments Show How Gas Explodes in a Mine", Popular Science monthly, February 1919, Unnumbered page, Scanned by Google Books: https://books.google.com/books?id=7igDAAAAMBAJ&pg=PT21
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
