Sergej Dovlatov

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Sergej Dovlatov
Datum rođenja(1941-09-03)3. septembar 1941.
Mesto rođenjaUfa,  Ruska Sovjetska Federativna Socijalistička Republika, SSSR
Datum smrti24. avgust 1990.(1990-08-24) (48 god.)
Mesto smrtiNjujork, SAD
Zanimanjepisac i novinar
Aktivni period1960-1990
Značajni radoviPuškinova brda, Zona, Kofer, Strankinja

Sergej Dovlatov (1941-1990) bio je pisac i novinar iz Sovjetskog Saveza koji je najveći i najuspešniji deo stvaralačke karijere proveo u Sjedinjenim Američkim Državama. Usled političkih okolnosti, rad Sergeja Dovlatova bio je nepriznat i cenzurisan u ideološkim okvirima koje je nametala dominantna Komunistička partija u Sovjetskom Savezu, te odlučuje da napusti svoju zemlju i preseli se u Sjedinjene Američke Države. U Americi stiče veliku popularnost, veliku čitalačku publiku i osvaja brojne nagrade. Reformisanje društvenog sistema koje je nastupilo sa Mihailom Gorbačovim doprinelo je njegovoj liberalizaciji, a u tom kontekstu i dela Sergeja Dovlatova postaju dostupna ruskoj čitalačkoj publici. Danas se Sergej Dovlatov ubraja u kategoriju najboljih ruskih pisaca druge polovine dvadesetog veka.

Biografija[uredi | uredi izvor]

Detinjstvo i mladost[uredi | uredi izvor]

Sergej Dovlatov rođen je u gradu Ufa u istočnom delu Rusije, gde se njegova porodica nalazila od početka Drugog svetskog rata. Majka Sergeja Dovlatova, Nora Dovlatova imala je jermensko poreklo i bila je glumica u predratnom Lenjingradu (danas Sankt Peterburg). Njegov otac takođe je bio deo lenjingradskog umetničkog miljea. Donat Isakovič Mečik, inače Jevrejin, bio je pozorišni reditelj. Nakon razvoda, Nora Dovlatova se preudala, a Sergej je preuzeo prezime svog očuha po kome je i ostao poznat[1].

Školovanje[uredi | uredi izvor]

Srednju školu je završio u Lenjingradu 1958. godine. Nakon toga upisao je Filološki fakultet, odsek za finski jezik na Univerzitetu u Lenjingradu, ali je već na drugoj godini studija bio izbačen sa fakulteta. Tokom dvogodišnjeg studiranja Dovlatov je stekao brojna poznastva. Družio se sa čuvenim ruskim piscima Josifom Brodskim i Evgenijem Reinom. U periodu 1960-62. godine bio je u braku sa svojom prvom suprugom i koleginicom Asjom Pekurovskajom[2]. Već 1963. godine oženio se Elenom Ritman sa kojom je imao dvoje dece[1].

Vojna služba[uredi | uredi izvor]

Nakon napuštanja fakulteta, Dovlatov je bio regrutovan u vojsku i jedno vreme obavljao dužnost čuvara sovjetskog logora na severu zemlje[1]. Na ovom iskustvu autora zasnovano je njegovo delo Zona koje se sastoji iz četrnaest priča iz života robijaša i njihovih čuvara[3]. Posle 1965. godine prestaje sa služenjem sovjetskoj armiji, vraća se u Lenjingrad i ponovo se okreće književnosti i pisanju. Tokom boravka u Lenjingradu pohađao je večernje kurseve iz oblasti novinarstva, ali nikada nije stekao fakultetsku diplomu[2]. U želji da se ostvari u ulozi profesionalnog pisca radio je kao novinar i urednik za nekoliko izdavačkih kuća[4].

Delatnost u Sovjetskom Savezu[uredi | uredi izvor]

Nakon Lenjingrada Dovlatov odlazi u Estoniju gde se nadao da će pronaći više slobode izražavanja, iako je još uvek bio na tlu Sovjetskog Saveza. U periodu od 1972-1975. godine Dovlatov se u Talinu bavio bavio novinarstvom. Bio je dopisnik tamošnjih novina Sovjetska Estonija i Večernji Taljin i bezuspešno pokušavao da objavi svoje priče[5]. Nakon ponovnog profesionalnog razočaranja nalazi novo zanimanje, te je jedno vreme radio kao turistički vodič u Puškinovom parku u selu Mihajlovsko[6].

Pisanje Sergeja Dovlatova stilski i sadržinski se nije moglo uklopiti u opšteprihvaćena načela u književnosti Sovjetskog Saveza 60-ih godina, a koja su se odnosila na veličanje ideologije Komunističke partije. U Sovjetskom Savezu je postojao značajan broj dela koja se nisu smela publikovati. Iz tog razloga Dovlatov, i mnogi drugi umetnici su nalazili alternativne načine nezavisnog i tajnog izdavanja svojih dela (samizdat)[5].

Njegova dela su već bila poznata na Zapadu jer su 1976. godine Dovlatovljeve priče bile objavljivane u prestižnim časopisima: Tajm, Mi i Kontinent. Kada je KGB o tome bio obavešten Dovlatov je bio izključen iz Unije sovjetskih pisaca[7].

Označen kao ideološki nepodoban i nepriznat u rodnoj zemlji, Dovlatov 1979. godine odlazi u Sjedinjene Američke Države.

Život i rad u SAD[uredi | uredi izvor]

Sergej Dovlatov je bio pripadnik „trećeg talasa“ migranata iz Sovjetskog Saveza koji je trajao tokom pedesetih, šezdesetih, sedamdesetih i osamdesetih godina dvadesetog veka. O tome rečito govori njegov roman Strankinja[7].

Veoma brzo, Dovlatov je postao jedan od najpoznatijih pripadnika ruske emigracije u Americi. Živeo je u Njujorku gde je uređivao ruski emigrantski list Novi Amerikanac, a takođe je radio za Radio Slobodu[8]. Još značajnija je za njega bila mogućnost da slobodno piše i objavljuje svoja dela.

Tokom dvanaest godina života u emirgraciji objavio je dvanaest knjiga na ruskom jeziku koje su u međuvremenu prevedene na 29 svetskih jezika[7]. Prva objavljena knjiga Sergeja Dovlatova na engleskom jeziku bila je Nevidljiva knjiga koja je izdata već 1979. godine[1]. Za prevod knjiga na engleski jezik sa maternjeg ruskog u velikoj meri je bila zaslužna Sergejeva ćerka Katerina[8].

Smrt[uredi | uredi izvor]

Grob Sergeja Dovlatova

Sergej Dovlatov je umro 24. avgusta 1990. godine od srčanog udara u 49. godini života. Sahranjen je u Njujorku. Na kraju su se ipak obistinile reči koje je izgovarao kada je napuštao Rusiju 1979. godine: Ponosićete se mnome. Sve tome vodi[9].

Dela[uredi | uredi izvor]

  • Nevidimaя kniga - Nevidljiva knjiga, 1977.
  • Solo na undervude: Zapisnыe knižki - Solo za undervud, 1980.
  • Kompromiss - Kompromis, 1981.
  • Zona: Zapiski nadziratelя - Zona, 1982.
  • Zapovednik - Zapovednik, 1983.
  • Marš odinokih - Marš samaca, 1983.
  • Naši - Naši, 1983.
  • Demarš эntuziastov - Demarš entuzijasta, 1985.
  • Inostranka - Strankinja, 1986.
  • Čemodan - Kofer, 1986.
  • Predstavlenie - Izvedba, 1987.
  • He tolьko Brodskiй: Russkaя kulьtura v portretah i v anekdotah - Ne samo Brodski: Ruska kultura kroz portrete i anegdote (koautor sa M. Volkov), 1990.
  • Zapisnыe knižki - Zabeleške, 1990.
  • Filial - Filijala, 1990.

Odjek[uredi | uredi izvor]

Vrhunac njegove uspešne karijere na Zapadu predstavlja nagrada udruženja US Pen Club, kao i činjenica da je radove objavnjivao u Njujorkeru, jednom od najprestižnijih časopisa. Na taj način je postao drugi Rus posle Vladimira Nabokova čija dela je Njujorker objavljivao[7].

U rodnom Sovjetskom Savezu tek nakon dolaska Gorbačova i proklamovane glasnosti dela Sergeja Dovlatova i drugih pisaca u emigraciji, čiji rad se nije uklapao u kalupe socrealizma, postaju dostupna tamošnjoj čitalačkoj publici. Tako rad Sergeja Dovlatova postaje veoma popularan i hvaljen i u Sovjetskom Savezu[10].

Pozitivne kritike Dovlatovljevog književnog stila dali su Kurt Vonegut, Irvin Šo i Josif Brodski. Brodski, istaknuti ruski pisac, o Dovlatovu je rekao da je to jedini ruski pisac čija će sva dela biti čitana van Rusije[11].

Sećanje na Sergeja Dovlatova[uredi | uredi izvor]

Kako bi se sećanje na Sergeja Dovlatova očuvalo, na inicijativu njegove ćerke Ketrin, pokrenuta je akcija u kojoj je sakupljeno 18.000 potpisa, te je od 2014. godine  ulica u Njujorku ponela ime čuvenog pisca[12].

Život Sergeja Dovlatova bio je inspiracija reditelju Alekseju Germanu Mlađem za režiranje filma rusko-poljsko-srpske koprodukcije, Dovlatov u kome glavnu ulogu tumači srpski glumac Milan Marić. Na 68. Berlinale festivalu film je osvojio nagradu Srebrni medved za izuzetan umetnički doprinos[13]. Takođe, film se nalazi u užem izboru za nominacije za godišnju nagradu koju dodeljuje Evropska filmska akademija (EFA)[14].

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g „Sergei Dovlatov Biography - eNotes.com”. eNotes (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2018-11-24. 
  2. ^ a b „Unique research: University and Dovlatov - Saint Petersburg University”. english.spbu.ru. Arhivirano iz originala 18. 09. 2021. g. Pristupljeno 2018-11-24. 
  3. ^ „The Zone Summary - eNotes.com”. eNotes (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2018-11-24. 
  4. ^ „Sergei Dovlatov, dissident sans idea | Eurozine”. www.eurozine.com. Pristupljeno 2018-11-24. 
  5. ^ a b „Sergei Dovlatov: The Popular Soviet Emigre Writer”. derzhavin.com. Pristupljeno 2018-11-24. [mrtva veza]
  6. ^ Ruvinsky, Vladimir (2011-07-22). „The Dovlatov Story: Devotees hope to revive interest in the dissident’s life and work” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2018-11-24. 
  7. ^ a b v g „Sergei Dovlatov – Russiapedia Literature Prominent Russians”. russiapedia.rt.com. Pristupljeno 2018-11-24. 
  8. ^ a b „Sergei Dovlatov and the Hearsay of Memory”. The New Yorker (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2018-11-24. 
  9. ^ „Sergej Dovlatov: «Ponosićete se sa mnom»”. VOSTOK vesti (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2018-11-24. 
  10. ^ Gessen, Masha. „The Songs of Sergei Dovlatov”. The New York Review of Books (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2018-11-24. 
  11. ^ Sretenović, Mirjana. „Brodski ga je smatrao pesnikom”. Politika Online (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2018-11-24. 
  12. ^ „Sergei Dovlatov Way - New York”. www.dovlatovway.com. Pristupljeno 2018-11-25. 
  13. ^ „Prizes & Honours 2018”. www.berlinale.de. Arhivirano iz originala 21. 03. 2019. g. Pristupljeno 2018-11-25. 
  14. ^ „"Dovlatov" u trci za evropski Oskar - INTERMAGAZIN”. INTERMAGAZIN (na jeziku: srpski). 2018-08-27. Pristupljeno 2018-11-25. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Сергеј_Довлатов&oldid=27005096”