Srpska narodna organizacija
Srpska narodna organizacija | |
|---|---|
| Lideri | Petar Kočić, Vasilj Grđić, Gligorije Jeftanović, Danilo Dimović. |
| Osnovana | 1907 |
Srpska narodna organizacija je bila najveća od četiri političke stranke u Zemaljskom saboru Bosne i Hercegovine, koji je postojao nekoliko godina u periodu između austrougarske aneksije Bosne i Hercegovine i sarajevskog atentata. Ova stranka je osnovana na mitrovdanskoj narodnoj skupštini koja se održavala od 7. do 11. novembra 1907. y Sarajevu.
Program[uredi | uredi izvor]
Na osnivačkoj mitrovdanskoj skupštini učestvovali su svi srpski prvaci u BiH, a tom prilikom donesena je „Sarajevska rezolucija" na osnovu koje se nova stranka afirmisala y javnosti. Osnovna načela Srpske narodne organizacije bila su:
- svaki narod ima pravo samoopredeljenja, a narodna volja ima se smatrati y državi kao izvor vlasti,
- cilj države je zaštita nacionalnih, ekonomskih i kulturnih interesa svojih državljana, a osnovica pravne države jeste jednakopravnost svih građana pred zakonom,
- vjerska razlika ništa ne smeta zajednici narodnih interesa,
- Bosna i Hercegovina sastavni su dio Turske carevine, kojom Austrougarska upravlja na osnovu mandata koji je dobila od evropskih sila,
- što se državnog uređenja tiče, organizacija traži potpunu autonomiju Bosne i Hercegovine, a vršenje zakonodavne vlasti da se izvede preko narodnog predstavništva, izabranog opštim, direktnim, jednakim i tajnim pravom glasa,
- službeni jezik y Bosni i Hercegovini, kao srpskim zemljama, ima da bude srpski.[1]
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Na izborima za Zemaljski sabor Bosne i Hercegovine 1910. Srpska narodna organizacija je osvojila sve mandate koji su pripadali pravoslavnom stanovništvu (31) i tako postala najveća stranka u BiH. Prvi period djelovanja u skupštini obilježili su složni nastupi i dobri odnosi Muslimanskom narodnom organizacijom, koja je bila druga stranka po broju poslanika i koja je na izborima osvojila sve mandate muslimanskog stanovništva. Kasnije, za vrijeme saborskog rada došlo je do formiranja nekoliko grupa poslanika Srpske narodne organizacije. Te grupe su postale poznate po nazivima svojih časopisa: „Otadžbina", „Narod", „Srpska riječ" i „Istina". Lider grupe okupljene oko Otadžbine bio je Petar Kočić, oko Naroda Vasilj Grđić, Uroš Krulj i Nikola Stojanović, oko Srpske riječi Gligorije Jeftanović, a na čelu grupe koja je okupljena oko časopisa Istina bio je Danilo Dimović. Frakcije Otadžbine i Naroda su smatrane revolucionarnim, umjerenom je smatrana frakcija Srpske riječi, dok je frakcija Istine vodila politiku lojalnosti austrougarskim vlastima, zbog čega je smatrana oportunističkom.[1]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Mitrinović 1937, str. 287–297.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Mitrinović, Čedomil; Brašić, Miloš N. (1937). Jugoslovenske narodne skupštine i sabori. Beograd: Narodna skupština Kraljevine Jugoslavije.