Stari nadgrobni spomenici u Grabovici

Stari nadgrobni spomenici u Grabovici
Stari spomenici na groblju u Grabovici.
Opšte informacije
Mesto	Grabovica
Opština	Opština Gornji Milanovac
Država	Srbija

Stari nadgrobni spomenici u Grabovici (Opština Gornji Milanovac) svojim brojem, hronološkim rasponom i velikim tipološkim bogatstvom, predstavljaju značajnu spomeničku celinu. Preko podataka sa nadgrobnih spomenika, a u poređenju sa matičnim spiskovima, periodičnim popisima i detaljnim spiskom familija navedenim u knjizi „Takovo” Milenka S. Filipovića može se pratiti geneza stanovništva ovog mesta.

Grabovica

Selo Grabovica oslanja se na istočni obod Gornjeg Milanovca i danas uveliko čini njegovu periferiju. Atar sela prostire se jednim delom u slivu potoka Glogovca, a drugim u slivu rečice Jablanice, čije razvođe čine brda Klik (721 m), Veliki Vrh (691 m), Mali Vrh (623 m) i Parac (602 m). Rapaj brdo je prevoj prema grabovičkom Velikom Vrhu i čini deo razvođa Glogovca i Gruže.

Selo obiluje vodom i poznato je po velikom broju izvora i česama.

Na potesu Parac vadi se crvenkasti kamen ljutik, koji gotovo svuda viri iz zemlje. Iako je zbog grube strukture neprikladan za finiju obradu, u ovom kraju dosta je korišćen za izradu nadgrobnih spomenika.

Stanovništvo

Selo koje je dobilo ime po velikim šumama grabovog drveta, nastalo je u srednjem veku. O tome svedoče brojni toponimi i slučajni arheološki nalazi sa više lokaliteta u selu, pogotovo sa Rapaj brda i u zaseoku Arnauti. Po predanju, meštani Grabovice su u velikom broju učestvovali u Kosovskoj bici. U strahu od turske odmazde, masovno su se iselili. U turskom popisu iz 1525. godine naselje, koje je imalo 32 doma, pominje se pod imenom Rapah. Od 18. veka na ove prostore počinje da se doseljava stanovništvo iz Starog Vlaha, Crne Gore i Hercegovine. U 19. i početkom 20. veka Grabovica doživljava ekspanziju. Prema popisima iz 1910. godine selo je imalo 878, a 1921. godine 605 stanovnika. U ratovima 1912-1918. godine Grabovica je dala 123 ratnika, od kojih je 91 poginuo, a ratove preživelo 32 borca.

Seosko groblje

U Grabovici postoji samo jedno groblje. Veliko je, sa znatnim brojem dobro očuvanih starih spomenika, od kojih neki potiču iz 18. veka. Milinko S. Filipović navodi da je na nadgrobniku kaluđeru iz familije Tulović bila vidljiva 1739. godina.

Galerija

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Literatura

• Dudić Nikola, Stara groblja i narodni belezi u Srbiji, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture Beograd, Posebna izdanja 13, „Prosveta” Beograd, 1995. ISBN 978-86-07-00900-8
• Nikolić Radojko, Kamenoresci narodnog obraza: kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije, „Litopapir” Čačak, 1998.
• Đuković Isidor, Rudničani i Takovci u oslobodilačkim ratovima Srbije 1912—1918. godine, II dopunjeno i izmenjeno izdanje, Društvo za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova Srbije do 1918. godine; Muzej rudničko-takovskog kraja Gornji Milanovac, 2005. ISBN 978-86-82877-16-5
• Stolić dr Ana, Državni popis 1862/63. godine: opština Gornji Milanovac, II izdanje, Muzej rudničko-takovskog kraja Gornji Milanovac, 2007. ISBN 978-86-82877-03-5
• Filipović Milenko S, Takovo: naselja, poreklo stanovništva, običaji, Srpski etnografski zbornik SANU, knj. 37, reprint izdanje, Službeni glasnik Beograd, SANU, Beograd, 2010. ISBN 978-86-519-0668-1

Spoljašnje veze

Poreklo prezimena, selo Grabovica (Gornji Milanovac)

Google Maps