Ušća čovekovog srca
| Ušća čovekovog srca | |
|---|---|
 Srčana ušća | |
| Detalji | |
| Identifikatori | |
| Latinski | valvulae cordis |
| Anatomska terminologija | |
Ušća čovekovog srca su anatomski otvori pomoću kojih srčane pretkomore i komore komuniciraju međusobno ili sa plućnom arterijom, aortom, gornjom i donjom šupljom venom i plućnim venama.[1] Srce kao dvofazna mišićna pumpa svojim ritmičkim kontrakcijama prima krv iz vena, i potiskuje je kroz svoje šupljine (pretkomore i komore) u arterije. Taj proces između pojedinih delova srca i cirkulacije ostvaruje uz pomoć srčanih ušća, koje ne samo da propuštaju krv već služe i kao ventili koji regulišu jednosmeran protok krvi, i time sprečavaju njeno vraćanje u prostore iz kojih je ona prehodne istisnuta (komore, pretkomore, krvni sudovi).[2]
Pretkomorno-komorna ušća
[uredi | uredi izvor]Pretkomorno-komorna ušća, su srčani otvori pomoću kojih pretkomore komuniciraju sa komorama. Na ovim ušćima se nalazi valvularni aparat (srčani zalisci), koji sprečavaju vraćanje krvi iz komora u pretkomore. Na desnom pretkomorno-komornom ušću je trolisni (trikuspidalni) zalistak lat. valvula tricuspidalis, a na levoj dvolisni (mitralni) zalistak (lat. valvula mitralis).
Trolisni zalistak
[uredi | uredi izvor]Trikuspidalna valvula ili trolisni zalistak (lat. valvula tricuspidalis), reguliše protok krvi između desne pretkomore i desne komore. Sastoji se od tri listića; prednjeg (A) zadnjeg (P) i septalnog (S), Septalni zalistak je najmanji, i povezan je sa kratkim hordama uz pregradni zid, i odgovarajući papilarni mišić. Prednji i zadnji zalisci su veći. Broju zalistaka odgovara i broj papilarnih mišića (prednji, septalni i zadnji papilarni mišić)
Dvolisni zalistak
[uredi | uredi izvor]Dvolisni zalistak koji zbog sličnosti sa biskupovom mitrom nosi naziv mitralna valvula (lat. valvula mitralis), omogućava kiseonikom obogaćenoj krvi da iz pluća preko leve pretkomore pređe u levu komoru. Sastoji se od dva zalistka; jednog ventralnog ili aortnog (A1,2,3) i jednog zadnjeg (P1,2,3) i dva pripadajuća papilarna mišića lat. mm. papillares).
Arterijska ušća
[uredi | uredi izvor]Otvori na arterijskim ušćima tj aorti - aortni zalistak i plućnoj arteriji - plućni zalistak (polumesečasti zalisci) su tvorevine preko kojih leva i desna komora komuniciraj sa plućnom arterijom i aortom. Ova dva zalistka sprečavaju vraćanje krvi iz aorte i plućne arterije u levu odnosno desnu komoru. Na ovim ušćima se nalaze po tri polumesečasta (seminularna) zalistka, koji formiraju prepreke u obliku „lastinog gnezda“ i koje u dijastoli krv u aorti, odnosno plućnoj arteriji, raširi u vidu „džepa“ što sprečava povratak istisnute krvi u srčane komore.
Aortni zalistak
[uredi | uredi izvor]Levo arterijsko ušće sa aortnim zalistkom (lat. valva aorte) je otvor preko koga leva komora komunicira sa aortom, i omogućava kiseonikom obogaćenoj krvi da iz leve komore uđe, u najveći krvni sud u telu, aortu.
Sastoji se od tri polumesačasta listića, koja se označavaju (LCC, RCC, NCC).[3]
Plućni zalistak
[uredi | uredi izvor]Desno arterijsko ušće sa plućnim zalistkom (lat. valvula pulmonalis) je otvor preko koga desna komora komunicira sa plućnom arterijom. Ona omogućava regulaciju protoka krvi iz desne komore u plućne arterije. Kroz njega protiče krv koja se u plućima obogaćuje kiseonikom. Plućni zalistak, sastoji od tri polumesečasta listića, koji se označavaju (AC, LC, RC).
Ušća gornje i donje šuplje vene
[uredi | uredi izvor]Na gornjoj strani desne pretkomore nalazi se ušće gornje šuplje vene (lat. ostium v. cavae superioris), a na donjoj ušće donje šuplje vene (lat. ostium v. cavae inferioris) i venačnog (koronarnog) sinusa.
Ušća plućnih vena
[uredi | uredi izvor]Na zadnjem zidu leve pretkomore nalaze se četiri ušća plućnih vena (lat. vv. pulmonales sinistra et vv. pulmonales dextra).
- Srčana ušća
-
Baza srca, gledano odozgo -
Trodimenzionalni ehokardiogram vrha srca i srčanih zalistaka -
Baza srčanih komora nakon uklanjanja pretkomora
Mehanizam zatvaranja srčanih ušća
[uredi | uredi izvor]
Zalistci zatvaraju odnosno otvaraju ušća u određenoj fazi srčane akcije. Faza punjenja krvlju naziva se dijastola, a faza kontrakcije srčanog mišića i pražnjenje šupljine naziva se sistola.[4]
U fazi dijastole pretkomore, komora je u fazi sistole. Tada su trolisni zalistak i dvolisni zalistak na pretkomorsko-komorskim ušćima zatvorene, a plućni zalistci i aortnai zalistak na arterijskim ušćima otvorene i komora se prazni.
U fazi sistole pretkomora, komora je u fazi dijastole. U tom su trenutku trolisni zalistak i dvolisni zalistak otvorene, a plućni zalistak i aortni zalistak zatvoreni i komora se puni krvlju.
Srčano pumpanje je proizvod ritmičke kontrakcije i opuštanja srčanog mišića, koji se naziva miokardijum. Pri kontrakciji zida pretkomora ili komora, zid se pomera unutar srca i potiskuje krv u komore. Ovaj pritisak tečnosti unutar komora primorava krv da napusti srce, i mišići koji čine zid pretkomore ili komore se opuštaju i primaju novu količinu krvi. Mišići zidova komora su deblji, jer za razliku od pretkomora (koje moraju da usmere krv do komora), komore usmeravaju krv do svih organa u organizmu, od najbližih do najdaljih, i zato moraju da imaju veću masu kako bi ostvarili veću snagu pumpanja.
Takođe, mišićni zid leve komore je deblji od desne, jer desna komora pumpa krv samo u pluća, dok leva komora pumpa krv u ostatak organizma. Pretkomore i komore sa obe strane srca (leve i desne) su odvojene pretkomorsko-komorskim zalistcima. Uloga ovih zalistaka je da kontrolišu tok krvi, tj. regulišu protok krv tako da ona teče iz pretkomore u komoru, a nikako u obrnutom smeru, iz komore u pretkomoru. Pretkomorsko-komorski zalistci se otvaraju i zatvaraju kao rezultat cikličnih promena pritiska sa svakim otkucajem srca. Kada je pritisak u pretkomori viši od onog u komori, zalistak se otvori, u suprotnom zalistak je zatvoren.
Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ Šercer, Ante (1967). Anatomija srca U:Medicinska enciklopedija: Sol-Z. Jugoslavenski leksikografski zavod.
- ^ Levy, Matthew N.; Berne, Robert M. (1997). Cardiovascular physiology (7th izd.). St. Louis: Mosby. ISBN 978-0-8151-0901-3.
- ^ Sliver MA, Roberts WC. Detailed anatomy of the normally functioning aortic valve in hearts of normal and increased weight. Am J Cardiol. 1985; 55:454–61.
- ^ Malouf JF, Edwards WD, Tajik AJ, Seward JB. Functional anatomy of the heart. In: Fuster V, Alexander RW, O’Rourke RA, et al, eds. The heart. 11th ed. New York, NY: McGraw-Hill, 2004; 75–83.
