Fasciotomija
| Fasciotomija | |
|---|---|
 | |
| Klasifikacija i spoljašnji resursi | |
| MKB-9-CM | 82.12 83.14 |
Fasciotomija,(fascia +(grč. tome-rez) ), incizija fascije, disekcija fascije, [a] je hirurška procedura zasecanja ili presecanja fascije da bi se ublažila napetost ili pritisak u tkivima koja ona okružuje. Najčešće se primenjuje u nekim mišićnim bolestima ili u slučajevima povrede mišića, nakon velikih fizičkih naprezanja ili krvarenja u unutrašnjosti mišića.[1]
Kada su promene na donjim udovima praćene prolongiranom ishemijom stopala otokom i parestezijom prstiju proširena fasciotomija članaka i stopala se provodi kao dopuna hirurškom lečenju bolesnika radi spašavanja udova od amputacije.[2]
Etiologija
[uredi | uredi izvor]Fascije mogu biti oštećene mehaničkom povredom, tj, stalnom napetošću ili dejstva dugotrajne traume, i/ili nakon infekcije tkiva i organa koje ona prekriva.
Uzroci koji dovode do povećanja subfascijalnog (intrakompartmentskog) pritiska mogu biti:
- Sindrom kasne revaskularizacije
- Dislokacije i prelomi kostiju,
- Kompartment sindrom ili reperfuzijska povreda - nakon neuspešne ili uspešne rekonstruktivne operacije na krvnim sudovima.
Kompartment sindrom („odeljak sindrom“),[3] je reperfuzijski poremećaj izazvan ishemijskim otokom mišića, zatvorenih u gustom fascijalnom omotaču (najčešće kod podlaktice, potkolenice i butine). Kao posledica otoka raste subfascijalni (intrakompartmentski) pritisak, što dovodi do narušavanja mikrocirkulacije u mišićima i porasta ishemijskog otoka koji napreduje do gangrene na udovima. Ireverzibilna neuromuskularna oštećenja nastaju posle 12 časova od početka kliničkih manifestacija i zato je u ovom vremeskom periodu neophoidno primeniti kao jednu od metoda lečenja i fascijektomiju. Kao posledica kompartment sindroma nastaje Volkmanova ishemijska kontraktura.
Klinički znaci
[uredi | uredi izvor]Kliničke manifestacije, tipične za porast subfascijalnog (intrakompartmentskog) pritiska, poznate kao 5 „Ps“-sindrom - (engl. -5 "Ps"- syndrome) su;[4][3]
- 1.. Bol u udovima (izuzetno jak, konstantan, slabo lokalizovan i prvi je znak)
- 2. Bledilo (praćeno otečenom i sjajnom kožom)
- 3. Ukočenost ili parestezije prstiju (u vidu uboda iglama)
- 4. Paraliza kao posledica oštećenja živaca (nemogućnosti kretanja prstiju)
- 5. Prisustvo pulsa u udovima (izuzev ako u napadnutom odeljku postoji oštećenje arterije)
Indikacije
[uredi | uredi izvor]Glavne indikacije za profilaktičku fasciotomiju su;
- Izražena venska insuficijencija.
- Potkolena oštećenja arterija ili vena.[5]
- Poremećaji nakon arterijske rekonstrukcije.
- Kasna arterijska rekonstrukcija (> 6 sati nakon traume).[2]
- Izražen otok mekih tkiva udova.
- Esmarhova poveska primenjena duže od 2 časa.
Dijagnostika
[uredi | uredi izvor]Znaci porasta subfascijalnog (intrakompartmentskog) pritiska
[uredi | uredi izvor]
Bilo koji od sledećih kliničkih simptoma su pokazatelji rastućeg subfascijalnog pritiska :
- Napetost subfascijalnog tkiva i mišića sa parestezijama, ili bez njih.
- Bol u toku pasivnih pokreta udova.
- Paraliza u predelu oštećenih nerava.
Merenje subfascijalnog (intrakompartmentskog) pritiska
[uredi | uredi izvor]Subfascijalni ili intrakompartmentski pritisak[6] se meri primenom „Slite“ katetera ili sistema za transfuziju koji je ispunjen sterilnim fiziološkim rastvorom. Na jednom kraju ovog sistema se nalazi igla, koja se ubodom kroz kožu i fasciju uvodi u prostor ispod fascije a na drugom kraju graduisana staklena cevčica (manometar) na kojoj se očitava vrednost izmerenog subfascijalnog pritiska. Povećan intrakompartmenski pritisak u subfastsialnom prostoru >30 mmHg je patološki znak i apsolutna indikacija za izvođenje terapijskih fasciotomija.[2]
Način izvođenja
[uredi | uredi izvor]Fasciotomiju obično izvodi hirurg u opštoj ili regionalnoj anesteziji. Počinje rezom (incizijom) u koži, a zatim se nastavlja zasecanjem ili presecanjem fascije, na onom njenom delu gde će najuspešnije biti uklonjen pritisak (uz što manja oštećenja tkiva). Po završenom lečenju vrši se zatvaranje (ušivanje) rezova na fasciji i koži.
Komplikacije
[uredi | uredi izvor]- Primena fasciotomije je složen postupak, koji može dodatno da izloži povređenog riziku infekcije i krvarenju.[7]
- Fasciotomijom se rasterećuje porast pritiska u mišićima izazvan izlivom tečnosti i edemom, ali se zatvorena povreda, pretvara u otvorenu sa velikim rizikom infekcije i sepse.
- Nekoliko studija pokazuje lošiji ishod oporavka kod bolesnika koji su lečeni fasciotomijom u odnosu na ostale povređene kod kojih ona nije primenjena.[7][8]
- Primena fasciotomije je korisna samo u sprečavanju ishemijskih kontraktura.[9] U Izraelu, fasciotomija se primenjuje kao poslednje sredstvo lečenja u slučajevima neuspešne intravenske upotrebe manitola.[8]
Napomene
[uredi | uredi izvor]- ^ Fascija je tanka vezivna opna koja pokriva ili odvaja tkiva (najčešće mišićna) i unutrašnje organe u telu. Ona varira u debljini, gustini, elastičnosti, i sastavu, i njena uloga i izgled se bitno razlikuje se od ligamenata i tetiva
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ Mišović S, Kronja G, Ignjatović D, Tomić A (2005). „Akutni kompartment sindrom potkolenice prouzrokovan povećanim fizičkim naporom”. Vojnosanitetski pregled. 62 (3): 243—246..
- ^ a b v Mišović S, Ignjatović D, Jevtić M, Tomić A (2005). „Proširena fasciotomija članka i stopala kao dopuna hirurškog lečenja bolesnika sa produženom ishemijom donjih ekstremiteta”. Vojnosanitetski pregled. 62 (4): 323—327..
- ^ a b (jezik: engleski)„emedicine: compartment syndrome”.Preuzeto, 09/2009.
- ^ „Compartment Syndrome: Fractures, Dislocations, and Sprains: Merck Manual Professional”.Preuzeto, 09/2009.(jezik: engleski)
- ^ Ascer, E., Strauch, B., Calligaro, K.D., Gupta, S.K., Veith, F.J. (1989)„Ankle and foot fasciotomy: An adjunctive technique to optimize limb salvage after revascularization for acute ischemia”. Journal of Vascular Surgery. 9 (4): 594—7.
- ^ Styf, J.; Wiger, P. (jul 1998). „Abnormally increased intramuscular pressure in human legs: comparison of two experimental models”. Journal of Trauma. 45 (1): 133—9..
- ^ a b Michaelson, M. (1992). „Crush injury and crush syndrome”. World J Surg. 16 (5): 899—903..
- ^ a b BetterOS (1999). „Rescue and salvage of casualties suffering from the crush syndrome after mass disasters”. Mil Med. 164 (5): 366—369.
- ^ Sheng, Z. Y. (1987). „Medical support in the Tangshan earthquake: a review of the management of mass casualties and certain major injuries”. Journal of Trauma. 27 (10): 1130—1135..
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
