Pređi na sadržaj

Flet vajt

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Flet vajt (en. flat white) je napitak od kafe koji se sastoji od espresa sa mikropenom (pareno mleko sa malim, finim mehurićima i sjajne ili baršunaste konzistencije). Obično ima veći udeo espresa u mleku nego kafe late i tanji sloj mikropene od kapućina. Iako je termin „flet vajt“ korišćen u Ujedinjenom Kraljevstvu da opiše vrstu pića na bazi espresa 1960-ih, modera verzija pića razvijena je u Australiji i Novom Zelandu.

Opis[uredi | uredi izvor]

Anete Moldvaer navodi da se flet vajt sastoji od dvostrukog espresa (50 ml) i oko 130 ml mleka na pari sa slojem mikropene od 5 mm (0,25 inča).[1] Prema anketi industrijskih komentatora, flet vajt ima tanak sloj mikropene (otuda flet odnosno 'ravno' u nazivu napitka), za razliku od znatno debljeg sloja pene u tradicionalnom kapućinu.[2]

Recept za flet vajt, međutim, varira između regiona i kafića. U Australiji se servira u keramičkoj šolji, obično iste zapremine ( 200 ml, 7,0 imp fl oz ) kao i late šolja. Međutim, neki australijski kafići će preliti late sa dodatnom penom, dok drugi kafići sipaju malo manje pića.[3] Novozelandski flet vajt se češće služe u šoljici u obliku lale (165 ml, 5,8 imp fl oz). I u Australiji i na Novom Zelandu, postoji opšte prihvaćena razlika između late i flet vajta u odnosu mleka i kafe i konzistenciji mleka zbog načina na koji se mleko zagreva.

Poreklo i istorija[uredi | uredi izvor]

Flet vajt kafa se služi najranije od 1960-ih. U drami Pitera Šafera Privatno uho (1962) jedan lik kaže da je odveo ženu u espreso bar u Južnom Kensingtonu (London). Drugi lik pita: I držao se za ruke preko dva flet vajta?[4]

Postoje reference na piće u Australiji 1980-ih.[5][6]

U Moors Espresso Bar u Sidneju, Alan Preston je dodao piće u svoj stalni meni 1985.[7][8] Preston je tvrdio da je tu ideju uvezao u Sidnej iz svog rodnog Kvinslenda, gde su kafići 1960-ih i 1970-ih često nudili „Belu kafu – stan“.[9] Druge dokumentovane reference uključuju kafeteriju Parlamentarne kuće u Kanberi koja je u januaru 1985. godine postavila znak na kojem je pisalo „samo flet vajt“ tokom sezonskog problema sa muznim kravama što je prouzrokovalo korišćenje mlečne pene.[10][11]

Međutim, poreklo napitkka je sporno, a Novi Zeland takođe tvrdi da je zemlja porekla.[12][13] Jedna novozelandska tvrdnja potiče iz Oklanda, od strane Dereka Taunsenda i Darela Alersa iz Cafe DKD, kao alternativa italijanskom kafeu,[14][15] a druga novozelandska tvrdnja potiče iz Velingtona i navodi da je piće nastalo kao rezultat „neuspelog kapućina“ u Baru Bodega 1989.[12] Kreg Miler, autor knjige Coffee Houses of Wellington od 1939. do 1979., tvrdi da je sredinom 1980-ih pripremio belu boju u Oklandu.[12]

Slična pića[uredi | uredi izvor]

Flet vajt je sličan originalnom italijanskom kapućinu, koji je jedan espreso sa mikropenom koji se servira u 150—160 ml (5,3—5,6 imp fl oz) šolja.[16] Flet vajt, međutim, ima veći udeo kafe i manje pene.[1]

Flet vajt obično ima veći udeo espresa u mleku na pari nego kafe late, a sloj pene je tanji.[3]

Španski café con leche je sličan, ali koristi mleko prokuvano na 83 stepena. U flet vajtu, mleko se pari bez pene približno do 54 °C (129 °F).[17] Kuvanje mleka na ovu temperaturu zadržava masti i belančevine u mleku koji zadržavaju slatki ukus, koji se gubi kada se mleko obradi na višim temperaturama.[18]

Izvan Australije i Novog Zelanda[uredi | uredi izvor]

Ovaj stil kafe je izvezen u Ujedinjeno Kraljevstvo do 2005. godine, a do 2010. se prodavao u tamošnjim franšizama Starbucks-a.[19] Do 2013. bela ploča bila je dostupna u australijskim kafićima u Njujorku, a Hju Džekman je bio suvlasnik jednog od njih i podržavao proizvod.[20] Kako je ravno belo postalo sve poznatije širom sveta, veliki lanci kafića kao što su Starbucks, Costa Coffee, Caffè Nero, Cafe Coffee Day, Pret a Manger dodali su flet vajt na svoje menije. Starbucks je prvi put uveo flet vajt u SAD 6. januara 2015.[21]

Povezani termini[uredi | uredi izvor]

U Ujedinjenom Kraljevstvu, fraza flet vajt ekonomija se koristi za opisivanje londonske mreže interneta, medija i kreativnih preduzeća.[22][23]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Moldvaer, Anette (2021). The Coffee Book (2nd izd.). London: Dorling Kindersley. str. 403—04. ISBN 9780241536940. 
  2. ^ „What is a flat white? – Coffee Hunter”. Pristupljeno 2013-02-10. 
  3. ^ a b Carmody, Kathleen (20. 4. 2004). „Coffee culture”. The Sydney Morning Herald. Pristupljeno 2010-04-07. 
  4. ^ Shaffer, Peter (1982). The Collected Plays of Peter Shaffer. New York: Harmony Books. str. 83. ISBN 0517546809. 
  5. ^ "Miller's Treat," café review, Liz Doyle and Brett Wright, Sydney Morning Herald, 6 May 1983
  6. ^ "It's time to dare to be the same," Jenny Tabakoff, Sydney Morning Herald, 16 April 1984
  7. ^ Robertson, James (27. 9. 2015). „Australia and New Zealand culinary war in new front over flat white inventor”. goodfood.com.au. Pristupljeno 27. 9. 2015. 
  8. ^ „Australian food history timeline-Birth of the Flat White”. Australian food history timeline (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 4. 2. 2016. g. Pristupljeno 2016-02-09. 
  9. ^ Pearlman, Jonathan (2015-09-28). „Who invented the flat white? Row breaks out between Australian and New Zealand cafe owners”. The Daily Telegraph (na jeziku: engleski). ISSN 0307-1235. Arhivirano iz originala 12. 1. 2022. g. Pristupljeno 2020-02-14. 
  10. ^ Green, Roger (11. 1. 1985). „Cows Frustrate ACT's Espresso Artists”. The Canberra Times. Pristupljeno 26. 9. 2015. 
  11. ^ "How Canberra lost its froth," Milton Cockburn, Sydney Morning Herald, 10 January 1985
  12. ^ a b v Hunt, Tom (13. 1. 2015). „Kiwi claims flat white invention”. The Dominion Post. Pristupljeno 17. 4. 2015. 
  13. ^ Robertson, James (27. 9. 2015). „Australia and New Zealand culinary war in new front over flat white inventor”. goodfood.com.au. Pristupljeno 27. 9. 2015. 
  14. ^ Dixon, Greg (22. 7. 2008). „The birth of the cool”. The New Zealand Herald. Pristupljeno 29. 1. 2013. 
  15. ^ Macdonald, Laura (13. 1. 2015). „Baristas battle to claim flat white as their own”. The New Zealand Herald. Arhivirano iz originala 16. 4. 2015. g. Pristupljeno 17. 4. 2015. 
  16. ^ „L'Espresso Italiano e il Cappuccino Italiano Certificati” (PDF). Istituto Nazionale Espresso Italiano. Arhivirano iz originala (PDF) 16. 1. 2013. g. Pristupljeno 2012-08-22. 
  17. ^ „What is a flat white coffee? | Coffee, Tips and Tricks”. Barista (na jeziku: engleski). 2019-02-27. Arhivirano iz originala 08. 04. 2022. g. Pristupljeno 2019-03-06. 
  18. ^ „Milk Frothing Guide – Hello Milk!”. CoffeeGeek.com. Arhivirano iz originala 04. 07. 2011. g. Pristupljeno 2010-04-07. 
  19. ^ Wallop, Harry (5. 12. 2009). „Starbucks to sell 'flat white' for those who are fed up with milky coffee”. The Telegraph. Arhivirano iz originala 12. 1. 2022. g. Pristupljeno 29. 1. 2013. 
  20. ^ Jumpertz, Caroline (5. 8. 2013). „New Yorkers finally warm to the humble Aussie flat white”. The Australian. Pristupljeno 13. 12. 2023. 
  21. ^ Frizell, Sam (2. 1. 2015). „Hipster Drink of Choice Gets Co-Opted by Starbucks”. Time. Pristupljeno 3. 1. 2015. 
  22. ^ Cumming, Ed (8. 3. 2015). „Can hipsters save the world?”. The Guardian. 
  23. ^ „Brexit could harm growth of 'flat white economy', report warns”. Business Reporter. 5. 4. 2017. Arhivirano iz originala 2017-04-05. g. Pristupljeno 8. 4. 2018. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Флет_вајт&oldid=27036469”