Francisko Gomez de Sandoval

Francisko Gomez de Sandoval
Vojvoda od Ljerma, Peter Paul Rubens (1603), danas u Pradu
Datum rođenja	1553.
Mesto rođenja	Tordesiljas
Datum smrti	17. maj 1625.(1625-05-17) (71/72 god.)
Mesto smrti	Valjadolid
Supružnik	Catalina de la Cerda
Roditelji	Francisco Gómez de Sandoval y Zúñiga Isabel de Borja y Castro

Francisko Gomez de Sandoval (Tordesiljas, Španija, 1553. - Valjadolid, Španija, 17. maj 1625) je bio vojvoda Ljerma i najuticajniji španski političar tokom vladavine Filipa III (1598-1621).

Biografija

Francisko je rođen 1553. godine u Tordesiljasu. Pripadao je znamenitoj, veoma staroj španskoj porodici Sandovala. Filip III (1598-1621) je predstavljao suprotnost svome prethodniku, Filipu II. Bio je to pasivan vladar tokom čije vladavine je glavna ličnost bio Francisko Gomez de Sandoval, vojvoda Ljerma. On stiče najveći politički položaj u zemlji (privado). Iako je dugo vremena najjača evropska država, Španija pokazuje mnoge slabosti: veliki rashodi, nepravedan poreski sistem, zastarelost vojne organizacije i pomorskih snaga, emigracija, zamrla privreda i sl. Ljerma nije bio sposoban da sprovede potrebne reforme. Trebalo je preurediti poreski sistem kako bi se smanjila opterećenja za Kastilju koja je najviše pogođena porezima. Ljerma izbegava da oporezuje bogate kako bi sprečio otpore. Umesto toga povećava prodaju položaja. Jedini Ljermin značajniji uspeh je zaključenje dvanaestogodišnjeg primirja sa Nizozemskom 1609. godine. Koristeći se uspesima generala Spinole, Ljerma je prisilio Nizozemsku na primirje. Time je, međutim, formalno priznao njenu nezavisnost dajući joj pravo da trguje sa Španijom i španskim kolonijama. Ljerma 1604. godine okončava rat sa Engleskom. Sa Francuskom 1612. godine zaključuje savez protiv Turaka.

Ljerma i njegovi savetnici provode proterivanje Moriska iz Španije. U pitanju je deo stanovništva koje je bilo nemoguće asimilovati. Njihovo pitanje proteže se još od pada Granade. Najviše ih je bilo u Valensiji. Morisci su optuženi za veze sa hugenotima u Francuskoj. Državni savet 1609. godine odlučuje da se oni proteraju iz Španije. U prisustvu vojske, Morisci napuštaju svoje domove u Valensiji, a njihova imovina prelazi u ruke Španaca. Morisci u Kastilji ostaju na svojoj zemlji. Većina Moriska beži u Afriku gde umire od gladi, iscrpljenosti ili sukoba sa muslimanima. Proterivanje Moriska prouzrokuje velike gubitke u poljoprivredi u Aragonu i Valensiji. Preko 275.000 ih je proterano. Katolička crkva u Španiji je na vrhuncu moći. Vlast inkvizicije je apsolutna. Prihodi crkve su ogromni. U vreme Filipove vladavine Madrid prelazi 100.000 stanovnika. Finansijsko stanje zemlje je zabrinjavajuće, a Ljerma ne uspeva da ga reši. Nasledio ga je sin, Kristofer de Sandoval, vojvoda Učeda (1619). Ni on nema sposobnosti za potrebne reforme. Kralj umire 1621. godine. Nasleđuje ga sin, šesnaestogodišnji Filip IV (1621-1665). Novi vladar oslanja se na savete i mišljenja savetnika i ministara. Najistaknutiji je Gaspar Guzman, vojvoda Olivares. On postepeno uklanja svoje protivnike sa položaja. Sandoval odlazi u zatvor, a Ljermi se zabranjuje dolazak u Madrid. Francisko je umro 1625. godine u Valjadolidu.

Potomstvo

Francisko je imao dvoje dece:

• Kristobal de Sandoval, vojvoda Učeda
• Huana de Sandoval

Izvori

• Živojinović, Dragoljub (2000). Uspon Evrope (1450-1789) (IV izd.). Beograd. ISBN 978-86-355-0446-9.