Henleova petlja
| Henleova petlja | |
|---|---|
 Šema bubrežnog tubula i njegovog vaskularnog snabdevanja (Henleova petlja vidljiva u sredini levo) | |
| Detalji | |
| Prekurzor | Metanefrogena blastema |
| Identifikatori | |
| Latinski | Ansa nephroni |
| MeSH | D008138 |
| FMA | 17718 17698, 17718 |
| Anatomska terminologija | |
Henleova petlja ili nefronska petlja (lat. ansa nephroni) bubrega deo je nefrona koji vodi od proksimalnog izuvijanog tubula do distalnog izuvijanog tubula.[1] Glavna funkcija Henleove petlje je stvaranje gradijenta koncentracije u bubrežnoj srži (meduli).
Pomoću sistema protivstrujnog multiplikatora, koji koristi elektrolitne pumpe, Henleova petlja stvara područje visoke koncentracije ureje duboko u meduli, u blizini papilarnog kanala u sistemu sabirnih kanala. Voda prisutna u filtratu u papilarnom kanalu teče kroz akvaporinske kanale, u kojima se pasivno kreće nizom njegovog koncentracionog gradijenta. Ovaj proces reapsorbuje vodu i stvara koncentrovani urin za izlučivanje iz bubrega.[2]
Etimologija[uredi | uredi izvor]
Henleova petlja je termin koji se koristi za opisivanje dela petlje sistema bubrežnih tubula smeštenih u bubrežnoj meduli, koji služi prvenstveno za koncentraciju urina.
Henleova petnja je nazvana po Gustavu Jakobu Henleu (1809 — 1885) nemačkom lekaru, patologu i anatomu, zaslužnom za njeno otkriće u bubregu.[3][4]
Anatomija[uredi | uredi izvor]
Henleova petlja se sastoji od sledećih delova:
Pravog dela proksimalnog tubula nefrona (debeli nishodni krak)
Tankog segmenta, koji se sastoji od dva kraka i spojnice:
- Tanki silazni nastavak Henleove petlje ima malu propusnosnu moć za jone i ureu, dok je vrlo propustan za vodu. Petlja ima oštar zavoj bubrežne srži koji prelazi iz silaznog u uzlazni tanki nastavak
- Tanki uzlazni nastavak Henleove petlje nepropustan je za vodu, ali je propusan za jone. U uzlaznom kraku Henleove petlje joni natrijuma (Na+), kalijuma (K+) i hlorida (Cl–) reapsorbiraju se iz urina sekundarnim aktivnim transportom Na-K-Cl kotransportera (NKCC2). Električni i gradijent koncentracije pokreću više reapsorpcije Na+, kao i drugih katjona, kao što su magnezijum (Mg2+) i kalcijum (Ca2+).
Pravog dela distalnog tubula nefrona (debeli ushodni krak), koji odvodi urin u distalnu izuvijanu cev (tubul).
Histologija[uredi | uredi izvor]
Tip tkiva Henleove petlje je jednostavan epitelijum (pločasti epitel).
Termini "debela" i "tanka" ne odnosi se na veličinu lumena Henleove petlje, već na veličinu epitelnih ćelija.
Ova petlja se ponekad označava i kao nefronska petlja.
Vaskularizacija[uredi | uredi izvor]
Henleova petlja se napaja krvlju u nizu ravnih kapilara koje se spuštaju iz korinih eferentnih arteriola. Ove kapilare (koje se nazivaju vasa recta. Protivstrujni multiplikator je mehanizam koji sprečava ispiranje rastvorenih supstanci iz medule, čime održava njenu koncentraciju. Kako se voda osmotski tjera iz silaznog dodatka u intersticij, ona lahko ulazi u kapilare. Nizak protok krvi kroz vasa recta omogućava vrijeme za osmotsku ravnotežu i može se promijeniti izmjenom otpora eferentnih arteriola krvnih sudova.
Krv u vasa recta eakođer još uvijek ima i velike proteine i ione koji nisu filtrirani kroz glomerul. Ovim se osigurava onkotski pritisak za ulazak iona u vasa recra iz intersticija.
Glavna funkcija Henleove petlje je uspostavljanje gradijenta koncentracije.
Fiziologija[uredi | uredi izvor]
Silazna Henleova petlja prima izotoničnu (300 mOsm/L) tečnost iz proksimalnog izuvijanog tubula (PIT). Tečnost je izotonična, jer kako se joni ponovo apsorbuju tako se i voda reapsorbuje, održavajući osmolarnost tečnosti u proksimalnom izuvijanom tubulu. Supstance koje se resorbuju u proksimalnom izuvijanom tubulu uključuju ureu, vodu, kalijum, natrijum, hloride, glukozu, aminokiseline, laktate, fosfate i bikarbonate. Kako se i voda ponovo upija, zapremina tečnosti u Henleovoj petlji je manja nego u proksimalnom izuvijanom tubulu, sa približno jednom trećinom prvobitne zapremine.
U bubrežnom intersticijumu, povećava se osmolarnost spolja dok se Henleova petlja spušta sa 600 mOsm/L u spoljašnjem sržnom dijelu bubrega na 1200 mOsm/L u unutrašem delu medule. Silazni deo Henleove petlje izuzetno je propustan za vodu, a manje propustan za jone, pa se voda u ovom deli lako resorbuje, a rastvorene materije nisu lako resorbovane. Tečnost od 300 mOsm/L iz petlje gubi vodu do postizanja veće koncentracije izvan petlje i povećava toničnost dok ne dostigne svoj maksimum na dnu petlje. Ovo područje ima najveću koncentraciju tečnosti u nefronu, mada sabirni kanal može postići istu toničnost s maksimalnim ADH efektom.
Uzlazni deo Henleove petlje prima još nižu zapreminu tečnosti i ima različite karakteristike u odnosu na silazni nastavak. U uzlaznom delu petlja postaje nepropusna za vodu i njene ćelije aktivno reapsorbuju otopljene materije iz lumenske tečnosti; dok se voda ne resorbuje i joni se lako reapsorbuju. Kako joni napuštaju lumen preko Na-K-2Cl-simportera i Na-H-antiportera, koncentracija postaje sve više i više hipotonična dok ne dostigne iznos od približno 100-150 mOsm/L. Uzlazni nastavak se naziva i razređivački segment nefrona zbog njegove sposobnosti da razredi tečnost u petlji od 1.200 mOsm/L do 100 mOsm/L.
Protok tečnosti kroz celu Henleovu petlju smatra se sporim. Kako se protok povećava, smanjuje se sposobnost petlje da održi svoj osmolarni gradijent. Vasa rekta (kapilarne petlje) takođe imaju spor protok. Povećani protok vasa rekta ispire metabolite i uzrokuje da i medula gubi osmomolarnost. Povećanje protoka može da poremeti sposobnost bubrega da stvara koncentrovani urin.
Ukupno gledajući, u normalnom bubregu, Henleova petlja reapsorbuje oko 25% filtriranih jona i 20% filtrirane vode. Ti joni uglavnom su Na+, Cl–, K+, Ca2+ i HCO3−. Snaga napajanja je Na / K ATPaza na bazolateralnoj membrani, koja održava koncentraciju jona unutar ćelija. Na lumenskoj membrani, natrijum ulazi pasivno u ćelije, koristeći Na-K-2Cl-simporter. Tada će Na / K ATPaza ispumpati 3 Na u peritubulsku tečnost i 2 K u ćeliju na strani koja nije lumen. Ovo daje lumenskoj tečnosti u petlji pozitivan naboj i stvara gradijent koncentracije Na, od kojih oba potiskuju više Na u ćeliju putem Na-H antiportera. Vodonikov antiporterski jon dolazi od enzima karboanhidraza, koji uzima vodu i ugljen-dioksid i stvara bikarbonat i vodonikov jon. Jon vodika se zamenjuje za Na u cevnoj tečnosti Henleove petlje.
Značaj dužine Henleove petlje[uredi | uredi izvor]
Dok je fizički oblik Henleove petlje od vitalnog značaja za stvaranje i održavanje medularnog gradijenta, dužina nameće ograničenje gradijentu. Drugim rečima, dužina Henleove petlje ograničava koncentraciju gradijenta, odnosno, što je petlja duža, to je veći osmotski gradijent. Dakle, duže petlje bi omogućile strmije gradijente i veći kapacitet koncentracije urina. Kroz protivstrujni multiplikator, Henleova petlja povećava osmolarnost medule.
Henleova petlja je uvek tubul u obliku latiničnog slova U, sa silaznim i uzlaznim krakom. Međutim njena dužina varira među različitim kičmenjaka. Ovo je povezano sa činjenicom da ima dve funkcije; dok je prvi za čišćenje otpada, drugi je održavanje ravnoteže između jona i N2O. Ovo omogućava balansiranje krvnog pritiska, pH krvi i membranskih potencijala. Da bi se postigao takav balans između vode i jona, Henleova petlja koordinira svoju funkciju sa sabirnim kanalom kako bi regulisala količinu vode koja se reapsorbuje ili izlučuje. Dok Henleova petlja čini bubrežnu medulu slanom, sabirni kanal reguliše propustljivost vode koja bi se mogla ponovo apsorbovati u takvo slano okruženje. Što je medula slanija, to se više vode može reapsorbovati iz pre-urina u sabirnom kanalu; pre nego što postane urin.[5] Akvaporin-2 (AK2) se nalazi u sabirnom kanalu i selektivno se ubacuje u ćelijske membrane, u skladu sa potrebama tela, da bi ponovo apsorbovao vodu i stvorio taj balans.[6]
Kičmenjaci koji žive u pustinji nemaju pristup dovoljnoj koločini vode. Stoga, neki od njih imaju dužu Henleovu petlju koja stvara slaniju medulu, što ih dovodi do reapsorbovanja više vode iz pre-urina. Na primer, koncentracija urina kod ljudi može biti 1.400 mOsm/L što je ograničeno dužinom čovekove Henleove petlje, odnosno 2,2 mm. Dok Henleova omča kamile, koja je oko 4,1 mm, može da dostigne 2.800 mOsm/L. Drugi primer je australijski miš čija je Henleova petlja, 5,2 mm, i može da učini medulu slanom do 9.000 mOsm/L.[7] Ovo omogućava da urin ovih glodara može da dostigne visoku koncentraciju urina.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Poprečni presek piramidalne supstance bubrega odrasle svinje čiji su krvni sudovi injektirani. -
Dijagram fizioloških funkcija nefrona, uključujući Henleovu petlju.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Nephron - Structure, Functions and Types of Nephron”. BYJUS (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-10-22.
- ^ Of journal "Morphologia", Editorial office (2020-03-19). „USMLE Step 1 Lecture Notes 2020: 7-Book Set (Kaplan Test Prep) Author: Kaplan Medical”. Morphologia. 14 (1): 70. ISSN 1997-9665. S2CID 242796079. doi:10.26641/1997-9665.2020.1.70.
- ^ „Neurotree - Friedrich Gustav Jakob Henle”. neurotree.org. Pristupljeno 2023-10-22.
- ^ Koulouridis, Efstathios; Koulouridis, Ioannis (2014-12-15). „THE LOOP OF HENLE AS THE MILESTONE OF MAMMALIAN KIDNEY CONCENTRATING ABILITY: A HISTORICAL REVIEW”. Acta medico-historica Adriatica : AMHA (na jeziku: engleski). 12 (2): 413—428. ISSN 1334-4366. PMID 25811694.
- ^ „Loop of Henle | Description, Anatomy, & Function | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-10-22.
- ^ „AQP2 gene: MedlinePlus Genetics”. medlineplus.gov (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-10-22.
- ^ „Animals at the extremes: The desert environment”. Conservation Careers (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-12-04.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
