Шерпет
| Šerpet | |
|---|---|
_Bunge_DSC_3814.jpg)
| |
| Rindera umbellata (Waldst. & Kit.) Bunge | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Tip: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Potporodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | R. umbellata
|
| Binomno ime | |
| Rindera umbellata | |
| Sinonimi[1] | |
| |
Šerpet (lat. Rindera umbellata) je višegodišnja biljka iz familije Boraginaceae. Rod Rindera je dobio ime u čast botaničara i lekara Andreasa Rindera i obuhvata 32 vrste sa pretežno holarktičkim rasprostranjenjem.[2] Vrsta R. umbellata raste u Evropi, a areal podrazumeva područje od Srbije do Ukrajine, isključivo na peskovitoj podlozi.[3]
Opis vrste[uredi | uredi izvor]
Šerpet je zeljasta biljka sa tamnim, nezadebljalim, osovinskim korenom. Stablo je uspravno, rebrasto, visine do 60 cm, u gornjem delu razgranato. Bazalni listovi su lancetasti ili duguljasti, do 15 cm dugi, a do 2 cm široki, pri osnovi su suženi i postepeno prelaze u lisne drške. Listovi na stablu lancetasti, gornji linearni, šiljati i sedeći, idući ka vrhu stabla sve kraći i zbijeniji. Na stablu se nalazi terminalna štitasta cvast sastavljena iz većeg broja uvojaka. Cvetovi su savijeni naniže i nalaze se na izrazito dlakavim drškama. Čašica je prekrivena vunastim indumentumom, oko 10 mm duga, dok je krunica žućkasta, 15 mm duga, sa izraženim režnjevima. Stubić je izdužen, deleko nadvisuje krunične režnjeve. Antere su izdužene, pri osnovi okrugle, do 6 mm duge, pri čemu vrhovi nadvisuju režnjeve krunice. Cveta u maju i junu, a plod je orašica sa glatkom i sjajnom površinom.[3]
Rasprostranjenje u Republici Srbiji[uredi | uredi izvor]
Šerpet je stepski relikt. Prirodna staništa ove vrste su malobrojna i u Srbiji je zabeležena u Deliblatskoj peščari i u Kladovskoj peščari (okolina Kladova, Radujevac, na Gorici i Carevom polju). Deliblatka peščara predstavlja klasično nalazište (lat. locus classicus) ove vrste gde su je Waldstein i Kitaibel opisali pod imenom Cynoglossum umbellatum.[4]
Ugroženost i zaštita vrste[uredi | uredi izvor]
Šerpet u Republici Srbiji ima status strogo zaštićene biljne vrste. Na to je uticao pre svega antropogeni faktor (preoravanje stepskog zemljišta, pošumljavanje peščare i nekontrolisano branje). Takođe, ovu vrstu odlikuje mala vijabilnost semena i otežano razmnožavanje usled česte infekcije gljivama.[5]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Šerpet na Deliblatskoj peščari -
Habitus šerpeta -
Cvast šerpeta
_Bunge.jpg)
_BungeDSC_3822.jpg)
_Bunge.jpg)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ |https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:120514-1 | Pristupljeno = 27.09.2023.
- ^ |https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:4779-1 | Pristupljeno = 27.09.2023.
- ^ a b Josifović, M. (1974). Flora SR Srbije 6. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti. str. 14-16.
- ^ Waldstein, F. P. A.; Kitaibel, P (1804). „Descriptiones et Icones Plantarum Rariorum Hungariae”. 2: 158.
- ^ Perić, M. (2013). Fiziološka i fitohemijska karakterizacjia biljaka vrste Rindera umbellata (Waldst. & Kit.) Bunge gajenih in vitro. Univerzitet u Beogradu. str. 32.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
