Šehzade Bajazit (sin Sulejmana Veličanstvenog)
| Šehzade Bajazit | |
|---|---|
 Princ Bajazit i njegov otac Sulejman Veličanstveni | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1527 |
| Mesto rođenja | Istanbul, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 25. septembar 1561. (33/34 god.) |
| Mesto smrti | Kazvin, Iran |
| Porodica | |
| Potomstvo | šehzade Orhan šehzade Osman šehzade Abdulah šehzade Mahmud šehzade Mehmed šehzade Murad šehzade Sulejman Mihrimah-sultanija Hatidže-sultanija Ajše-sultanija Hanzade-sultanija |
| Roditelji | Sulejman Veličanstveni sultanija Hurem |
| Dinastija | Osmanska dinastija |
Šehzade Bajezid (osm. tur. شهزادة بايزيد tur. Şehzade Bayezid; 1525. — 25. septembar 1561), bio je princ Osmanskog carstva.
Detinjstvo i mladost
[uredi | uredi izvor]Šehzade Bajazit je rođen 1527. godine u Istanbulu za vreme vladavine svog oca Sulejmana Veličanstvenog. Njegova majka je bila sultanija Hurem. Imao je četiri brata, šehzade Mehmeda, šehzade Selima, šehzade Abdulaha i šehzade Džihangira, i sestru Mihrimah. Krajem 1539. godine održana je ceremonija kojom se slavilo obrezivanje Bajazita i njegovog mlađeg brata Džihangira.
Godine 1542. imenovan je za namesnika Karamana, nakon čega je otišao u Konju. Godine 1548–49 došao je u Alepo da provede nekoliko meseci u Sulejmanovoj družini i njegovoj okolini.
Borba za presto
[uredi | uredi izvor]Nakon pogubljenja njegovog polubrata šehzade Mustafe, bilo je jasno da će presto naslediti on ili njegov stariji brat Selim.
U prvim mesecima 1555. godine izbila je pobuna u današnjoj severoistočnoj Bugarskoj, gde je ustanak predvodio čovek koji je u osmanskim izvorima podrugljivo nazivan Mustafa varalica. Vođa pobunjenika je tvrdio da je šehzade Mustafa, tvrdeći da je pobegao iz Sulejmanovog vojnog logora. Kako se pobuna širila, Bajazit je, obavešten o razvoju događaja, preduzeo prve korake, vršeći vojne pripreme i inicirajući tajne pregovore preko okružnog namesnika. U julu 1555. Sulejman je poslao Sokolu Mehmed-pašu sa domaćim trupama i janjičarima da uguše ustanak, što je dovelo do hapšenja pretendenta. Prevarant je prevezen u Istanbul, gde se suočio sa mučenjem i pogubljenjem 31. jula 1555. godine.
U avgustu su pokrenute spekulacije koje sugerišu da je Bajazit možda orkestrirao pobunu sa težnjama da se popne na presto tokom Sulejmanovog odsustva. Sulejman je želeo da kazni Bajazita, međutim, sprečila ga je njegova žena Hurem. Sulejman, želeći da bude pravičan, taktički je preselio Bajazita u Kutahju.
Dinamika se značajno promenila nakon smrti sultanije Hurem u aprilu 1558. godine, koja je poslednjih godina posredovala između svojih sinova. Sulejman je imao za cilj da obezbedi saradnju svojih sinova, Selima i Bajazita, pa ih je u septembru 1558. godine rasporedio u udaljenije provincije; Selima iz Manise u Konju i Bajazita iz Kutahje u Amasiju. Bajazit je izražavao nezadovoljstvo i tražio novo imenovanje. Sulejman je primenio čvršći ton, upozoravajući Bajazita da ne prkosi očinskim naredbama na sopstveni rizik. Bajazit, koji nije uspeo da ubedi svog oca da preispita svoju odluku, napustio je Kutahju krajem oktobra i stigao u Amasiju u decembru. Bajazidove stalne pritužbe i zahtevi za preraspoređivanje eskalirali su čak i nakon što je stigao u Amasiju, signalizirajući rastuću nameru za oružani sukob, predstavljen kao samoodbrana. Neminovnost konfrontacije se približila prvih meseci 1559. godine.
Rat sa Selimom
[uredi | uredi izvor]Sredinom aprila 1559. Bajazit i njegova vojska su napustili Amasiju i napredovali prema Ankari. Postalo je očigledno da je njegova prava namera bila da napadne i eliminiše Selima, sa ciljem da bude jedini prestolonaslednik pre nego što Sulejman stane na stranu Selima. Saznavši za Bajazitov pohod, Sulejman je smatrao da je vojna akcija neophodna, naloživši trećem veziru Mehmed-paši Sokoloviću da se pridruži Selimu sa janjičarima.
Pre nego što su snage prestonice stigle do Konje, Bajazit je promenio kurs ka jugu od Ankare, stigavši blizu Konje krajem maja 1559. Selim je, predviđajući napad, zauzeo odbrambeni stav sa pojačanim snagama, na kraju pobedivši u borbi 30. maja. Iscrpljen i poražen, Bajazit se povukao u Amasiju, tražeći pomilovanje od svog oca i velikog vezira Rustem-paše, dok je istovremeno pokušavao da se pregrupiše. Selim je, potpomognut snagama Sokolu Mehmed-paše, progonio Bajazita, što je izazvalo sveobuhvatnu mobilizaciju protiv Bajazita preko otomanske državne mašinerije.
Azil
[uredi | uredi izvor]Bajazit je 7. jula 1559. krenuo na istok od Amasije sa četiri svoja sina i deset hiljada ljudi. Bajazit je odbegao u Persiju. Njegovi postupci izazvali su zabrinutost unutar osmanskog carstva zbog potencijalne pretnje njegovog nasilnog povratka i mogućnosti saveza sa Tahmaspom. Da bi se sprečila svaka agresija, dodatne snage su raspoređene duž granice sa Persijom i stavljene u stanje visoke pripravnosti. U oktobru 1559. godine je stigao u Kazvin, gde ga je dočekao šah Tahmasp. Iako je Tahmasp u početku svesrdno i raskošno dočekao Bajazita, kasnije ga je utamničio na zahtev sultana Sulejmana u aprilu 1560. godine.
U narednih godinu i po, izaslanici će nastaviti da putuju na relaciji Istanbul - Kazvin. 16. jula 1561. godine stiglo je poslednje osmansko poslanstvo, čiji je formalni zadatak, kao i prethodnim ambasadama, bio da pokuša da vrati Bajazita u Istanbul. U pismu, Sulejman je takođe izjavio da je spreman da započne novu eru otomansko-sefavidskih odnosa. Takođe se složio sa Tahmaspovim zahtevom da mu plati za predaju šehzade Bajazita. Tahmasp je tada dobio 400.000 zlatnika.
Konačno, 25. septembra 1561, Bajazita i njegova četiri sina su predata i pogubljena u okolini Kazvina. Sahranjeni su u Sivasu.
Potomstvo
[uredi | uredi izvor]Bajazit je imao jedanaestoro dece:
- šehzade Orhan (1543, Karaman - 25. septembar 1561, Kazvin)[1]; namesnik Čoruma (1558-1559), opisivan kao "iznenađujuće lep";[2]
- šehzade Osman (1545, Karaman - 1560, Šebinkarahisar); namesnik Šebinkarahisara[1][3][4]
- šehzade Abdulah (1548, Karaman, - 25. septembar 1561, Kazvin)[1]
- šehzade Mahmud (1552, Karaman, - 25. septembar 1561, Kazvin)[1]
- šehzade Mehmed (1558, Kutahja - 25. septembar 1561, Kazvin)
- šehzade Murad[5] (1559, Amasija[6] – jul 1561, Bursa);[5]
- šehzade Sulejman (1561, Kazvin - 3. oktobar 1561, Bursa)
- Mihrimah-sultanija (1546, Karaman - nakon 1608, Istanbul); udata 1562. godine za Muzafer-pašu (umro 1593), namesnika Bagdada, Kipra i Lorestana[7]
- Hatidže-sultanija (1550, Karaman – nakon 1576)[8]);
- Ajše-sultanija (1553, Karaman - septembar 1601); udata 1568. godine za Gazanfer-pašu i imala je sina Osman-bega (um. oktobar 1584). Sahranjena je kraj ćerke i unuke Šah-sultanije u Ejupu.[9]
- Hanzade-sultanija (1556, Kutahja - nakon 1562)
Reference
[uredi | uredi izvor]| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
- ^ a b v g Şahin 2023, str. 258.
- ^ Taş, Kenan Ziya. Osmanlılarda lalalık müessesesi. Kardelen Kitabevi. str. 99—100, 130—1.
- ^ Murphey 2008, str. 114.
- ^ Turan 1961, str. 72.
- ^ a b Turan 1961, str. 162.
- ^ Şahin 2023, str. 256.
- ^ Turan 1961, str. 161.
- ^ Altun, Mustafa (2019). Yüzyıl Dönümünde Bir Valide Sultan: Safiye Sultan'ın Hayatı ve Eserleri. str. 96—97.
- ^ Haskan, Mehmet Nermi (2008). Eyüp Sultan tarihi, Volume 2. Eyüp Belediyesi Kültür Yayınları. str. 419, 536. ISBN 978-9-756-08704-6.