Škarkina vila

Škarkina vila
Škarkina vila
	Škarkina vila, Deligradska 13
Opšte informacije
Mesto	Beograd
Opština	Savski venac
Država	Srbija
Vreme nastanka	1927.
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture
Nadležna ustanova za zaštitu	Gradski zavod za zaštitu spomenika kulture

Škarkina vila nalazi se u Deligradskoj ulici br. 13 u Beogradu, na vračarskoj padini, u blizini jednog od najvećih gradskih trgova – Slavije.^[1]

Za podizanje svoje kuće u Deligradskoj ulici, Rihard Škarka je pozvao arhitektu Dragišu Brašovana. Budimpeštanski đak je do tada u Beogradu već realizovao svoje prvo potpuno samostalno delo, zgradu bivše Eskontne banke u Nušićevoj ulici. Ostvarenje u kombinaciji barokno-klasicističke eklektike, obezbedilo je Brašovanu dobar prijem u beogradskoj sredini.

Škarkina vila izgrađena je tokom 1926–1927. godine, kao reprezentativna gradska vila. Akademski principi, romantičarski duh, istoristički motivi, primese modernih ideja i ardekoovski tretman površina, prepoznaju se u oblikovanju glavne – ulične fasade objekta. Fasada je izvedena u jednoj ravni, a dekorativni elementi preuzeti iz istorijskih stilova, romanike, venecijanske gotike i baroka doprinose njenoj slikovitosti. Stroga akademska podela fasade je napuštena, a njenoj slojevitoj obradi arhitekta je pristupio na kreativan način. Rustičnoj obradi donje zone sa zabatnim motivima, dijamant kvaderima veoma bliskim češkom kubizmu, i prozorima završenim slepim arkadama, suprotstavlja se ravna površina sprata. Njom dominira romantičarska trifora ispunjena floralnim, zoomorfnim i antropomorfnim motivima, postavljena između modernistički tretiranih prozorskih otvora bez posebnog akcenta. Fasada se završava dekorativno rešenom nazubljenom krovnom atikom. Motiv prelomljenog luka i baroknih voluta ponovljen je i na monumentalnoj ulaznoj kapiji, čija su vrata rešena u vidu vrlo dekorativno tretirane metalne rešetke.

U harmonizovanom odnosu detalja i celine otkriva se modernistički pristup. Odstupajući od akademskih principa, Brašovan je ornamentalnu dekoraciju izdvojio u jasno određene celine, čime su istaknuti i elementi moderne arhitekture. Suprotstavljene i ujedno objedinjene široke plošne površine i ornament, luk i oštar ugao, izvijena i prava linija, motivi različitih istorijskih stilova u sasvim modernom aranžmanu, čine ovu fasadu jednom od najneobičnijih i jednom od najšarmantnijih u Beogradu.

Za razliku od većine svojih savremenika arhitekta Dragiša Brašovan je posebnu pažnju posvetio i manje uočljivim dvorišnim fasadama ostvarujući jedinstvo ukupnog izgleda građevine u morfološkom i stilskom pogledu. Raskošnoj spoljnoj obradi odgovara i bogato opremljen enterijer. Na plafonu kružnog hola prizemlja do danas je sačuvana zidna slika, nažalost nepoznatog autora.

Godine 1927. fasada Škarkine vile dobila je nagradu kao jedna od najlepših fasada u Beogradu.

Danas se u ovoj raskošnoj gradskoj vili nalazi Ambasada Belorusije.

Škarkina vila je objekat značajne arhitektonske i kulturno-istorijske vrednosti. Ona predstavlja jedan od najuspelijih primera Brašovanove arhitekture gradskih vila, a kao retka građevina romantičarskog duha zauzima izuzetno mesto u beogradskoj međuratnoj arhitekturi.

Kao objekat značajnih arhitektonskih i kulturno-istorijskih vrednosti, Škarkina vila proglašena je za spomenik kulture 2002. godine (Odluka, Službeni glasnik RS, br. 73/02).

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Spisak spomenika kulture u Beogradu

Literatura[uredi | uredi izvor]

K. Ćirić, Škarkina vila, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, Beograd 2011. * Dokumentacija ZZSKGB, SK-296 Z. Manević, Delo arhitekte Dragiše Brašovana, ZLU Matice srpske, br. 6, Novi Sad, 1970.
A. Kadijević, Život i delo arhitekte Dragiše Brašovana (1887–1965), GGB, knj. XXXVII, Beograd, 1990.
A. Ignjatović, Dve beogradske kuće arhitekte Dragiše Brašovana, Nasleđe, V, Beograd, 2004.
Dosije spomenika kulture Škarkina vila, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda
Z. Manević, Delo arhitekte Dragiše Brašovana, ZLU Matice srpske, br. 6, Novi Sad, 1970.