Đorđe Pantelić (lekar)
| Đorđe Pantelić | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 27. septembar 1802. |
| Mesto rođenja | Ledinci, Austrougarska |
| Datum smrti | 5. jun 1859. (56 god.) |
| Mesto smrti | Beč, Austrougarska |
| Prebivalište | Austrougarska |
| Nacionalnost | Srbin |
| Naučni rad | |
| Polje | Medicina |
| Poznat po | lečenju kneza Miloša, legatu za školovanje siromašne dece |
| Člana Odbora za izradu Statuta Srpske Vojvodine | |
Đorđe Pantelić (Georgije Pantelin, Ledinci, 27. septembar 1802 — Beč, 5. jun 1859) srpski prečanin je doktor medicine, književnik, lekar kneza Miloša, i stanovnika Požarevca, Mitrovice i Zemuna, veliki borac za srpska prava u Austrougarskoj, dobrotvor i korespondentni član Društva srpske slovesnosti od 11. juna 1842. godine.[1][2].
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je u selu Ledinci u Sremu, tada u Austrougarskoj. Gimnaziju je završio u Novom Sadu, a medicinu 1832. godine u Pešti nakon odbrane disertacije pod nazivom „De variola vaccina“. Ovo delo nešto kasnije štampano je i na srpskom jeziku pod nazivom Toržestveno lekarsko sočinenije o hranitelnoj boginji.[3]
Na molbu kneza Miloša koji nije prestajao s pozivanjem lekara iz preka, za savet, za lečenje i uopšte lekarske potrebe,[3][4] Đorđe Pantelić je došao u Srbiju, i jedno vreme obavljao dužnost kneževog lekara. Kako je Miloš bio preke naravi na njegovom dvoru se niti jedan lekar nije dugo zadržavo. To je bio slučaj i sa Đorđem Pantelićem, koji je nezadovoljan samovoljom kneza Miloša i njegovim odnosom prema lekarima, i njemu, napustio Srbiju.[5]
Za korespondentni član Društva srpske slovesnosti izabran je 11. juna 1842. godine.
Posle odlaska iz Srbije dr Pantelić je neko vreme radio u Sremskoj Mitrovici, da bi se konačno preselio u Zemun i u njemu nastavio da obavljao lekarsku praksu, sve do pojave bolesti i odlaska na lečenje u Beč.[6]
Kao veliki borac za srpska prava u Austrougarskoj, nakon Martovskih događaji 1848. godine u Beču i Pešti, koji su imali uticaja i na prilike u Zemunu, u kome se stvarani novi, revolucionarni organi vlasti, on je na Majskoj skupštini 1848. godine u Karlovcima, u ime zemunske pravoslavne opštine izložio program koji je delom postao program čitavog Srpskog pokreta. Kada je posle Majske skupštine u Karlovcima izabran Glavni odbor u svojstvu vlade Vojvodine srpske, dr Pantelić je izabran za člana Odbora za izradu Statuta Srpske Vojvodine.[4]
Nakon što je s početka 50-tih godina 19. veka umno oboleo Odveden je na lečenje u Beč, u Zavod za duševne bolesnike, u kome je proveo poslednje godine života sve do njegove smrti 1859. godine. Mesto sahrane nije poznato.
Kako najverovatnije nije imao dece, testamentom je ostavio zemunskoj crkvenoj opštini dve kuće. Jedna je bila nedaleko od magistrata, poznata kao „Zaklada dr Đorđa Pantelića” i bila je namenjena za potrebe školovanja siromašnih đaka.[3]
Građani Opštine Zemun su, u znak zahvalnosti za patriotizam, humanost i dobročinstvo dr Pantelića, jednu ulicu u zemunskom naselju Kalvarija nazvali njegovim imenom — ulica Đorđa Pantelića.[7]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Peruničić, Branko, Društvo srpskih slovesnosti 1841–1864, Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti, 1973
- ^ Jeremić, 102. – Savremenici i poslednici P 425/9 (V. Aleksijević)
- ^ a b v Ruvarac D. Dr Đorđe Pantelić, srpski književnik i dobrotvor, Brankovo kolo, sv. 6, str. 185–189, 1913.
- ^ a b Subić M. Lekari Srbi u Vojvodini i Mađarska buna 1848–1849. godine, Arhiv za istoriju zdravstvene kulture Srbije, XIV, 1–2, str. 27–36, 1985.
- ^ Jeremić R. Prilozi za biografski rečnik Srba lekara Vojvođana
- ^ Nikolić V. Znameniti zemunski Srbi u 19. veku. U R. Jeremić ured., Med. Prilike Zemun 1913, str.102-108
- ^ dr. Petar Marković Zemun od najstarijih vremena do danas objavljeno 2004. godine
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Jeremić, Risto, Medicinske prilike u Zemunu 1750–1900, Biblioteka CHZ, Prilozi za istoriju zdravstvene kulture Jugoslavije i Balkanskog poluostrva, Beograd: Štamparija Živka Madžarevića, 1937
- Savremenici i poslednici Dositeja Obradovića i Vuka Stef. Karadžića, Biografsko-bibliografska građa, sveska 9, Pa-Pi, urednik Vlastoje D. Aleksijević
- Enciklopedija Novog Sada 19 (2002) 68–69.
- P. Stamatović: Serblьi doktori. Letopis Matice srpske. Novi Sad 28 (1832) 135–137.
- D. Ruvarac: Dr Đorđe Pantelić, srpski književnik i rodoljub. Sr. Karlovci 1913.
