Arheološki institut Beograd

Arheološki institut Beograd je osnovan 31. maja 1947. godine u Beogradu.^[1] Od 2024. ima status institucije od nacionalnog značaja.^[2]

Osnivanje i istorija[uredi | uredi izvor]

Odlukom Komiteta za naučne ustanove, Univerziteta i Visoke škole NR Srbije, sa ciljem da se u jednoj naučnoj instituciji okupe sve snage koje su se bavile proučavanjem arheoloških problema, te da se na taj način rad arheologa u Srbiji organizuje što je moguće bolje i sistematičnije.

Institut je delovao u okviru Akademije nauka i na početku je imao samo spoljne saradnike. Upravnik je bio Vladimir R. Petković, njegov zamenik Đurđe Bošković, a članovi su bili: Miloje M. Vasić, Radoslav Grujić, Aleksandar Deroko, Lazar Mirković, Svetozar Radojčić, Miodrag Grbić, Rastislav Marić, Đorđe Mano Zisi, Mirjana Ljubinković, Radivoje Ljubinković, Ivan Zdravković i Zora Simić-Milovanović. Nešto kasnije iste godine izabrani su: Dragoljub Jovanović, Draga i Milutin Garašanin, Milorad Panić Surep i Olga Šafarik. Svog prvog stalnog člana – naučnog saradnika Miodraga Grbića – Institut je dobio 1948. godine. Zatim, 1949. godine, asistent postaje Nevenka Spremo, a angažuje se i bibliotekar Nadežda Rajaković, odnosno Mandić. Milutin Garašanin, kao naučni saradnik, postaje stalni član 1950. godine. Stalni članovi 1952. godine postaju i asistenti: Vojislav Korać i Đorđe Stričević.

U februaru 1954. godine, odlukom Srpske akademije nauka, Institut je započeo poslovanje kao ustanova sa sopstvenim finansiranjem, da bi 1961, na osnovu zajedničkog rešenja Izvršnog veća SR Srbije, Srpske akademije nauka i umetnosti i Filozofsko-istorijskog fakulteta u Beogradu, postao samostalna naučna institucija.

Rad[uredi | uredi izvor]

Od osnivanja rad je usmeren u nekoliko pravaca:

naučni rad (terenski i kabinetski); sistematsko istraživanje i rekognosciranje arheoloških spomenika
realizaciju rada kroz predavanja, saopštenja i publikacije
usavršavanje naučnog kadra
usklađivanje arheološkog rada u Srbiji
saradnju sa drugim ustanovama u zemlji i inostranstvu.

Rezultati naučnoistraživačkog rada, kako saradnika, tako i arheologa izvan Instituta, saopštavani su i diskutovani na redovnim sastancima i tek onda objavljivani u Starinaru ili u drugim publikacijama, što je garantovalo određen naučni nivo štampanih radova. Uz Starinar, Institut objavljuje i seriju Posebna izdanja, zatim više serija posvećenih pojedinim velikim lokalitetima i materijalu (Sirmijum, Singidunum, Caričin grad, Viminacijum, Praistorijska neobjavljena građa), što je, između ostalog, doprinelo da biblioteka Instituta, od skromnih početaka sa 174 inventarska broja u 1949. godini, preraste, mahom zahvaljujući razmeni, u najznačajniji arheološki knjiški fond u zemlji.

Od osnivanja kao organizator i inicijator arheološkog istraživanja u Srbiji, zadnjih godina Institut, na osnovu poslednjeg konkursa Ministarstva, ima četiri projekta koja su nezavisna jedan od drugog, svaki sa svojim saradnicima, svojim planom i programom, svojim bodovima i rezultatima, i to:

Arheologija Srbije: kulturni identitet, integracioni faktori, tehnološki procesi i uloga Centralnog Balkana u razvoju evropske praistorije,
Romanizacija, urbanizacija, i transformacija urbanih centara civilnog, vojnog i rezidencijalnog karaktera u rimskim provincijama na tlu Srbije,
Procesi urbanizacije i razvoja srednjovekovnog društva,
Viminacijum, rimski grad i legijski vojni logor.^[3]

Biblioteka[uredi | uredi izvor]

Biblioteka Arheološkog instituta postoji od njegovog osnivanja. U početku je to bila biblioteka zatvorenog tipa, namenjena samo saradnicima Instituta. Vremenom korisnici postaju i svi drugi koji se bave arheološkim istraživanjima u svojim ustanovama.

Fond[uredi | uredi izvor]

Danas Biblioteka Arheološkog instituta ima fond od preko 16 540 monografije i 950 časopisa sa preko 26 000 inventarisanih jedinica. Razmena se obavlja sa 364 naučne, muzejske i visokoškolske ustanove, od kojih je 71 u zemlji i 293 u inostranstvu. Priliv u fond iznosi oko 700 jedinica godišnje.

Katalozi[uredi | uredi izvor]

Za monografije postoji elektronski katalog WINISIS sa predmetnim odrednicama. Za serijske publikacije tj. časopise postoji akcesorni katalog.

Posebne biblioteke[uredi | uredi izvor]

Legat Đurđa Boškovića sa oko 5 000 jedinica.
Legat Vojislava Trbuhovića sa oko 3 000 jedinica
Legat Milutina Garašanina sa oko 7 000 jedinica.

Legati su još uvek nedostupni za korišćenje.

Uprava[uredi | uredi izvor]

Direktor : dr Miomir Korać
Upravni odbor: dr Emina Zečević, Narodni muzej, Beograd (predsednica) • dr Zoran Ognjanović, Matematički institut SANU, Beograd • Dr Dragan Prlja, Institut za uporedno pravo, Beograd • Prof. dr Miroslav Vujović, Filozofski fakultet, Beograd • Dr Dragana Antonović, Arheološki institut, Beograd • Dr Nataša Miladinović-Radmilović, Arheološki institut, Beograd • Dr Slaviša Perić, Arheološki institut, Beograd
Naučno veće: Dr Vesna Bikić, naučni savetnik (predsednica) • Dr Ivana Popović, naučni savetnik • Dr Josip Šarić, viši naučni saradnik • Dr Aleksandar Bulatović, viši naučni saradnik • Dr Miomir Korać, naučni savetnik • Dr Vujadin Ivaniševiš, naučni savetnik • Dr Slaviša Perić, viši naučni saradnik • Dr Dragana Antonović, naučni savetnik, (zamenica predsednice) • Dr Snežana Golubović, viši naučni saradnik