Klinički i laboratorijski nalazi kod sindroma demencije
| Sindrom demencije | |
|---|---|
| Klasifikacija i spoljašnji resursi | |
| MKB-10 | F00-F07 |
| MKB-9-CM | 290-294 |
| DiseasesDB | 29283 |
| MedlinePlus | 000739 |
| MeSH | D003704 |
Klinički i laboratorijski nalazi kod sindroma demencije čine skup podataka koji mogu pomoći u lakšoj dijagnozi i sudskomedicinskom veštačenju mentalnih poremećaja (psihoorganskih sindroma) koji se može odnositi i na akutne organske psihosindrome (konfuzno-delirantna stanja) i na hronične organske psihosindrome (demencije, amnezije, organske poremećaje ličnosti).[1]
Osnovni pojmovi o sindromu demencije[uredi | uredi izvor]
Kao se u principu demencija javlja kao dominantan sindrom u kliničkoj slici bolesnika kada patološkim procesom budu oštećene pojedina područja slepoočnog (entorinalni korteks, hipokampalna formacija i amigdala), čeonog (orbito-ili laterofrontalnoh područja), ili zadnjeg dela temenog režnja, demenciju ne možemo posmatrati kao određena bolest, već samo kao zajedničko ime sindroma za set neuropsiholoških promena koje nastaju kao odraz pojedinih hroničnih bolesti mozga.
U tom smislu sindrom demencije ili psihoorganski sindrom zapravo nije dijagnoza već „opisna ocena” zbira simptome koji se nalaze kod bolesnika sa promenama u kognitivnih (spoznajnih) sposobnosti sa organskim oboljenjem nervnog sistema. Reč je o poremećaju sposobnosti pamćenja, uz moguće pridružene druge kognitivne deficite: disfaziju, apraksiju, agnoziju, kao i poteškoće u orijentaciji i/ili donošenju svakodnevnih odluka.[2]
Stečeni je poremećaj koji nastaje po završetku razvoja inteligencije. Dok je sam sindrom izazvan oboljenjem mozga, obično hronične ili progresivne prirode, u kome postoji višestruko oštećenje viših kortikalne funkcije uključujući pamćenje (oštećeno upamćivanje uz propadanje inventara znanja), orijentaciju u vremenu i prostoru, rasuđivanje, shvatanje, te promene ličnosti (narušavanje finih emocija, etičkih principa, estetskih shvatanja). Kognitivna oštećenja su obično praćena deterioracijom emocionalne kontrole, socijalnog ponašanja ili motivacije. Takođe dovodi do značajnog pada u intelektualnom funkcionisanju, a narušava i aktivnosti svakodnevnog života, kao što su pranje, odevanje, ishrana, lična higijena, ekskretorne i toaletne aktivnosti. Kako će se ovaj pad pispoljiti zavisiće u velikoj mjeri od socijalnog i kulturnog miljea u kome pacijent živi.[3]
Bolesnik sa demencijom nikada ne traži lekarsku pomoć, već ga kod lekara dovode članovi porodice ili bliski prijatelji, koji zapažaju njegove poteškoće s pamćenjem, otežano izvršavanje zahtevnih radnji (npr kuvanje, vožnja), kao i zakazivanje u izvršavanje radnih obaveza.
Uzroci javljanja sindroma demencije[uredi | uredi izvor]
Demenciju mogu izazvati brojni etiološki faktori, među kojima su najznačakniji:[4]
- tumori (primarni cerebralni i metastatski),
- povreda glave (hematomi i postraumatska dementija),[5]
- infekcije (sifilis, AIDS),
- kardiogeni/vaskularni faktori (cerebrovaskularna insuficijencija, infarkt mozga),[6]
- kongenitalna urođena stanja (Huntingtonovo oboljenje),
- primarno psihijatrijski faktori (pseudodemencija kod depresije),
- fiziološki poremećaji (epilepsija, hidrocefalus sa normalnim intrakranijalnim pritiskom),
- metaboličke (deficit vitamina, endokrini poremecaji),
- degenerativne dementije (AD, Farova bolest, Pickova bolest, Vilsonova bolest),
- demijelinizirajuće (multipla skleroza),
- droge ili toksini (alkohol, trovanje teškim metalima ili ugljen-monoksidom).
Klinički i laboratorijski nalazi i interpretacija rezultata kod pojedinih oblika demencije[uredi | uredi izvor]
| Bolest | Simptomi | Pregledi i testovi | Interpretacija |
|---|---|---|---|
| Alchajmerova bolest |
|
| |
| Alkoholna demencija |
|
|
|
| Multiinfarktna demencija |
|
|
|
| Hidrocefalus sa normalnim pritiskom |
|
|
|
| Endokrine demencije |
|
|
|
| Metaboličke demencije |
|
|
|
| Paralitička demencija
Neurolues i druge infektivne demencije Neuroborelioza, Toksoplaymoza Parazitoze CNS |
|
|
|
| HIV Demencija |
|
|
|
Tok i prognoza[uredi | uredi izvor]
Sindroma demencije sam po sebi ne podrazumeva progresivno pogoršanje, a njen tok i prognoza uglavnom zavise od njene etiologije, pri tome treba imati u vidu, i da je:
- Starosna dob početka dementije važna karakteristika svakog oboljenja.
- Brzina progresije sindroma demencije individualna i porodična karakteristika.
- U nekim slučajevima progresija može biti smanjivana kod vaskularne demencije, ukoliko se mogu smanjiti rizični faktori koji dovode do vaskularnih akcidenata (kontrola povišenog krvnog pritiska, kontrola povišenog „lošeg” holesterola).
- Demencija, izazvana endokrinim ili metaboličkin faktorima, sklona potpunom povlačenju sa terapijom ili uklanjanjem osnovnog oboljenja.
- Kod demencija nastalih kao posledica tumora ili infekcije bolest sklona potpunom povlačenju sa terapijom ili uklanjanjem osnovnog oboljenja.
Mogućnosti lečenja sindroma demencije?[uredi | uredi izvor]
Za sada nisu poznate mere koje bi sigurno štitile od nastanka demencije, a takođe ne postoji nijedan lek koji bi uspešno izlečio dementciju zbog raznolikosti uzroka, mnogobrojnih žarišta i postepene progresije. Na to utiču i saznanja da krtikalne oblasti pogođena poremećajima gotovo nikada nisu u potpunosti uništena, već postoji različit stepen selektivnosti s obzirom na tipove neurona i njihove anatomske lokacija. Učinci višestrukih oštećenja nisu samo aditivni, već uključuju složene interakcije, laganu progresiju što takođe omogućava veći stepen funkcionalne reorganizacije nego što je uobičajeno nakon akutnih oštećenja.[7]
Međutim ipak postoje lekovi koji mogu:
- popraviti ponašanje ovih bolesnika,
- usporiti napredovanje bolesti
- donekle poboljšati intelektualno funkcionisanje.
Postupak i lečenje bolesnika sa sindromom demencije zato treba obuhvatiti angažman lekara različitih specijalnosti, podršku najbližeg okruženja pacijenta i eventualno službe za pružanje socijalne podrške.[8]
Neophodna su dalja istraživanja psihosocijalnih, psihoterapijskih intervencija, kao farmakoloških tretmana neuropsihijatrijskih simptomi uključujući psihoze, agitaciju, depresiju ili poremećaje spavanja, u kom smislo brojne naučne ustanove, na osnovu ovog saznanja, intenzivno istražuju nove mogućnosti lečenja.[9]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Lishman, W.A. (2003) Organic Psychiatry: The Psychological Consequences of Cerebral Disorders, 3th Edition, Blackwell Publishing, Oxford.
- ^ Paunović V, Babinski T. Biološka Psihijatrija 1, Beograd: Medicinski fakultet; 1995. 476.
- ^ The ICD-10 Clasification of Mental and Behavioural Disorders. Tenth revision. WHO, Geneve; 1992
- ^ „Alzheimer's & Dementia”. Alzheimer's Association. Pristupljeno 8. 9. 2017.
- ^ „Types of Dementia: Traumatic Brain Injury”. Alzheimer's Association. Pristupljeno 8. 9. 2017.
- ^ „Types of Dementia: Vascular Dementia”. Alzheimer's Association. Pristupljeno 8. 9. 2017.
- ^ Ross GW, Bowen JD. The diagnosis and differential diagnosis of dementia. Med Clin North Am 2002;86:455-476.
- ^ Burgener SC, Twigg P: Interventions for persons with irreversible dementia. Annu Rev Nurs Res 2002;20:89–124
- ^ Goran Vasić, Snežana Medenica, Goran Mihajlović, Vladimir Jurišić Racionalno lečenje demencija, Biomedicinska istraživanja 2011;2(2):56-64
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Cummings, J.L., Mega, M.S. (2003) Neuropsychiatry and Behavioral Neuroscience, Oxford University Press.
- Ilankovic, N., Ilankovic, V. (2001) Restaurativna psihijatrija 2. Medicinski fakultet, Beograd.
- Yudofsky, S.C., Hales, R.E. (1994) Synopsis of Neuropsychiatry, APPI, Washington DC.
- Bush S.S. Independent and court-ordered forensic neuropsychological examinations: official statement of the National Academy of Neuropsychology. Arch Clin Neuropsychol 2005; 20(8):997-1007.
- Rossner R. (2003) Principles and practice of forensic psychiatry. Sec. Edit., Hodder Arnold, New York, USA
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Demencija - Simptomi — na www.webmd.com (jezik: engleski)
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
