Ober-prokuror
 |
| Ovaj članak je dio serije o političkom sistemu Ruske Imperije |
Ober-prokuror (rus. обер-прокурор) bio je politički predstavnik Ruske Imperije pri Svetom praviteljstvujuščem sinodu (1721—1917).
Postojali su i senatski ober-prokurori koji su vršili tužilačku vlast u departmanima Praviteljstvujuščeg senata.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Ober-prokuror pri Svetom praviteljstvujuščem sinodu je ustanovljen ukazom imperatora Petra Velikog od 11. maja 1722. godine (po starom kalendaru). Tada se nalazio u podređenosti general-prokuroru pri Praviteljstvujuščem senatu. Iste godine, 13. juna, donesen je i opšti akt (instrukcija) kojim su uređena prava i obaveze ober-prokurora.[1][2] Međutim, funkcija ober-prokurora je bila upražnjena u periodu od 1726. do 1741. godine. Funkcija je vaspostavljena 31. decembra 1741. godine (po starom kalendaru) na inicijativu general-prokurora kneza Nikite Trubeckog i to kao samostalna funkcija sa značajnim ovlašćenjima. Ober-prokuror nije bio član Svetog praviteljstvujuščeg sinoda, ali je redovno prisustvovao njegovim sjednicama. Pazio je na zakonitost sinodskih odluka i na poslovni red tokom sinodskih sjednica. Kao što je često sam general-prokuror preovladavao nad senatorima tako je isto i ober-prokuror nad sinodskim članovima. Takođe, imperator sveruski je postavljao sinodske članove na predlog ober-prokurora. Uticaj ober-prokurora tokom 18. vijeka ipak je bio ograničen s obzirom da mu crkvena jerarhija nije dozvoljavala da se miješa u čisto crkvene poslove.
Nakon dolaska na presto imperatora Aleksandra I (1801) izvršena je značajna reforma državnih organa (tzv. ministarska reforma). Umjesto dotadašnjih kolegijuma osnovana su ministarstva. General-prokuror je sjedinjen sa funkcijom ministra pravde. Međutim, ober-prokuror pri Sinodu nije pretvoren u ministarsku funkciju već je zadržao svoj samostalni položaj i neposrednu podređenost imperatoru sveruskom. Ipak, 1817, osnovano je tzv. sugubo Ministarstvo duhovnih poslova i narodne prosvjete i ober-prokuror je postao podređen ministru. Zbog protivljenja crkvene jerarhije tzv. sugubo ministarstvo je ukinuto 1824, a ober-prokuror je ponovo postao samostalan i podređen imperatoru. Uticaj ober-prokurora tokom 19. vijeka se znatno proširio. Jedino je on imao pravo da podnosi sinodske izvještaje imperatoru (ranije je to pravo imao i predsjedavajući Sinoda). Od 1835. ober-prokuror je po položaju bio izjednačen sa ministrima i glavnim upravnicima resora. Prisustvovao je sjednicama Komiteta ministara i Državnog savjeta. Od 1864. postojao je i zamjenik ober-prokurora (rus. товарищ обер-прокурора) sa pravima i dužnostima zamjenika ministra. Nakon što je oktobra 1905. ustanovljen Savjet ministara Ruske Imperije kao državni organ sa kolektivnom odgovornošću (vlada), njegov član je zajedno sa ministrima i glavnim upravnicima resora bio i ober-prokuror pri Svetom praviteljstvujuščem sinodu.[3][4][5]
Spisak ober-prokurora[uredi | uredi izvor]
Ober-prokurori pri Svetom praviteljstvujuščem sinodu:
- Ivan Vasiljevič Boltin (1722—1725);
- Aleksej Petrovič Baskakov (1725—1726/1730);
- Nikita Semjonovič Krečetnikov (1740—1741);
- knez Jakov Petrovič Šahovskoj (1741—1753);
- Afanasije Ivanovič Lavov (1753—1758);
- knez Aleksej Semjonovič Kozlovski (1758—1763);
- Ivan Ivanovič Melisino (1763—1768);
- Petar Petrovič Čebišev (1768—1774);
- Sergej Vasiljevič Akčurin (1774—1786);
- Apolos Ivanovič Naumov (1786—1791);
- Aleksej Ivanovič Musin-Puškin (1791—1797);
- knez Vasilije Aleksejevič Hovanski (1797—1799);
- Dmitrije Ivanovič Hvostov (1799—1802);
- Aleksandar Aleksejevič Jakovljev (1802—1803);
- knez Aleksandar Nikolajevič Golicin (1803—1817);
- knez Petar Sergejevič Meščerski (1817—1833);
- Stepan Dmitrijevič Nečajev (1833—1836);
- grof Nikolaj Aleksandrovič Protasov (1836—1855);
- Aleksandar Ivanovič Karasevski (1855—1856);
- grof Aleksandar Petrovič Tolstoj (1856—1862);
- Aleksej Petrovič Ahmatov (1862—1865);
- grof Dmitrije Andrejevič Tolstoj (1865—1880);
- Konstantin Petrovič Pobedonoscev (1880—1905);
- knez Aleksej Dmitrijevič Oboljenski (1905—1906);
- knez Aleksej Aleksandrovič Širinski-Šihmatov (1906);
- Petar Petrovič Izvoljski (1906—1909);
- Sergej Mihajlovič Lukjanov (1909—1911);
- Vladimir Karlovič Sabljer (1911—1915);
- Aleksandar Dmitrijevič Samarin (1915);
- Aleksandar Nikolajevič Volžin (1915—1916);
- Nikolaj Pavlovič Rajev (1916—1917);
- Vladimir Nikolajevič Lavov (1917);
- Anton Vladimirovič Kartašev (1917).
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Imennый ukaz «O vыbore ober-prokurora v Sinod iz oficerov» (1722)
- ^ Instrukciя ober-prokuroru Svяteйšago Sinoda (1722)
- ^ Sinod pravitelьstvuющiй; Эnciklopedičeskiй slovarь Brokgauza i Efrona, t. XXX (1900), s. 38—43
- ^ OBER-PROKUROR SINODA Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. jul 2018), Pristupljeno 21. 7. 2018.
- ^ Ober–prokuratura Svящennogo Sinoda, Pristupljeno 21. 7. 2018.