Park prirode Palić

Park prirode Palić
Park prirode Palić
IUCN kategorija V (zaštićeni krajolik/morski pejzaž)
	Park prirode Palić
Mjesto	Srbija
Najbliži grad	Subotica
Površina	712,36 ha

Park prirode Palić je zaštićeno područje III kategorije, koje se nalazi na severu Srbije, nedaleko od granice sa Republikom Mađarskom, oko 7 km jugoistočno od Subotice, južno od naselja Palić. Obuhvata okolinu Palićkog i Krvavog jezera, uključujući Veliki Park i Zoološki vrt. Zaštićeno područje je deo područja od međunarodnog značaja za ptice (IBA) i biljke (IPA), i deo je EMERALD mreže područja od međunarodnog značaja za očuvanje biološke raznovrsnosti.

Osnovne prirodne i stvorene vrednosti[uredi | uredi izvor]

Park prirode se nalazi na istočnom evropskom migracionom putu ptica i ima važnu ulugu za odmaranje, ishranu i zimovanje vodenih ptica. Zabeleženo je prisustvo 210 vrsta ptica, od kojih se na ovom području gnezdi oko 100 vrsta. „Ptičja ostrva“, veštačka ostrva podignuta od isušenog mulja prilikom sanacije jezera sedamdesetih godina 20. veka, predstavljaju jedino gnezdilište crnoglavog galeba (Larus melanocephalus) u Srbiji.

Jezero i ostaci vlažnih staništa uz obalu omogućuju opstanak brojnim zaštićenim i strogo zaštićenim vrstama vodozemaca (Lissotriton vulgaris, Triturus cristatus, Bombina bombina, Bufo bufo, Pseudepidalea viridis, Hyla arborea), gmizavaca (Emys orbicularis, Lacerta agilis, Lacerta viridis, Podarcis tauricus, Podarcis muralis, Natrix natrix) i sisara, od kojih su najznačajniji slepi miševi (Nyctalus noctula, Pipistrellus nathusii, Myotis daubentoni, Pleocotus austriacus) i vidra (Lutra lutra). Ekološki kompleks Palićkog i Ludaškog jezera ima ključnu ulogu u opstanku metapopulacije vidre na slivu Kireša.

Na zaštićenom području je zabeleženo 176 strogo zaštićenih vrsta, od kojih mali vranac (Phalacrocorax pygmaeus) i patka njorka (Aythia nyorca), spadaju u grupu najugroženijih životinja na Zemlji.

Turistički kompleks, koji obuhvata severnu i severoistočnu obalu jeuzera, predstavnja jedan od najbitnihih elementata turističke ponude područja. Zoološki vrt Palić, sa preko 50 vrsta životinja, uređen je kao arboretum i prostire se na površini oko 10 ha. Zelenilo zoo vrta sadrži preko 270 vrsta drveća i žbunja i predstavnja bitan element biodiverziteta zaštićenog područja.

Zbog prisustva starih hrastova i vrsta mezofilnih hrastovih šuma peščare (Convallario-Quercetum robori), Veliki park, podignut 1842. godine, bogat je vrstama šumskih staništa. Pored prisustva 4 vrste slepih miševa, zaveleženo je gnežđenje 61 ptičje vrste. Najvredniji elementi lokacije su stabla hrasta lužnjaka (Quercus robur), stara preko 250 godina, kao ostaci iskonske vegetacije.

Istorijat zaštite[uredi | uredi izvor]

Nakon sanacije Palićkog jezera, Odlukom o održavanju i zaštiti turističke zone jezera Palić i Ludaš, Skupština opštine Subotica je 1975. godine Palić i Ludaš proglasila „društvenim dobrima od opšteg interesa“, pri čemu su utvrđene zabrane u interesu zaštite jezera i javnih površina, uključujući i i zabranu seče i uništavanja trske i ostalog vodenog bilja bez odobrenja ovlašćene organizacije.

Odlukom Skupštine opštine Subotica iz 1982. godine, prostor posebne prirodne vrednosti jezera Palić i Ludaš proglašen je za Regionalni park „Palić-Ludaš“. Izrgadnjom autoputa, Regionalni park „Palić-Ludaš“ je 1991. godine podeljen na dva dela, a prostor zapadno od autoputa E-75 dobio naziv Regionalni park „Palić“. Zbog promenjenih okolnosti, ukazala se potreba za revizijom zaštite, pa su 1996. godine Odlukom Skupštine opštine Subotica jezero i deo turističke zone stavnjeni su pod zaštitu pod nazivom Park prirode „Palić“ i spomenici prirode u njemu – tri značajna stabla u parku.

Promenom propisa i donošenjem posebnog zakona kojim se reguliše oblast zaštite prirode, 2009. godine su se stvorili uslovi za ponovnu reviziju zaštite. Osim formalnog usaglašavanja sa novim propisima, bilo je potrebno i da se režimi zaštite prilagode stvarnim potrebama, kako po pitanju zaštite ugroženih staništa, tako i po pitanju omogućavanja sprovođenja aktivnih mera zaštite. Skuština Grada Subotice je u maju 2013. godine donela Odluku o proglašenju zaštićenog područja Park prirode „Palić“, kojom je područje zaštićeno u sadašnjem obliku.