Pajsije Hilandarac
| Pajsije Hilandarac | |
|---|---|
 Spomenik Pajsiju Hilandarcu u Silistri | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1722 |
| Mesto rođenja | Bansko, |
| Datum smrti | 1773 |
| Mesto smrti | Asenovgrad, |
Pajsije Hilandarac (1722–1773), monah sa Svete gore, istoričar i pisac.
On je autor Istorije slovenobugarske (1762), u osnovi prve bugarske istorije, od potopa i starozavetnih priča do Konstantina Šišmana, gospodara Velbužda, koji je prihvatio tursko vazalstvo. U poglavlju „O slovenskim učiteljima“ daje prvu slovensku kulturnu istoriju. Za svoju istoriju, nadahnutu duhom preporoda, Pajsije Hilandarac se koristio domaćim izvorima, Kraljevstvom Slovena Mavra Orbinija, Crkvenim godišnjacima od Hristovog rođenja do 1198. godine Cezara Baronija i Stematografijom Hristifora Žefarovića.
Pajsije Hilandarski, monah "bugarskog porekla" pisao je svoju knjigu pod velikim uticajem Jovana Rajića, "prvog srpskog istoričara". Arhimandrit koviljski Rajić je prikupljajući građu za svoje čuveno delo "Istorija raznih slovenskih naroda..." došao u leto 1758. godine na Svetu goru. Proveo je dva meseca istražujući po manastirima Hilandaru i Zografu. Video je u Hilandaru pune sanduke starih rukopisa, "a među njima mnoštvo hrisovulja srpskih kraljeva i careva". Hilandarski monasi "čiji je nacionalni sastav bio mešovit tada" mu međutim nisu hteli dati sve na uvid, a izvesnu pomoć je dobio jedino od "Bugarina, proigumana Pajsija". Taj susret je bio daleko korisniji za Pajsija, jer je tokom razgovora sa Rajićem "bio upoznat sa njegovim radom u Rusiji, na prikupljanju literature i dokumentacije iz prošlosti južnoslovenskih naroda, kao i o metodologiji Rajićevog naučnoistraživačkog rada." Drugu priliku je iskoristio Pajsije aprila-maja 1761. godine, kada je posetio Rajića u Karlovcima, i došao kod njega u dodir sa literaturom, koju je imao kod sebe domaćin. Pajsije je video do kakvih rezultata je došao Rajić, koristio je njegove knjige poput autora Orbinija, Baronija, Orfelina, Žefarovića i druge, i to mu je omogućilo da uspešno uradi svoje delo.[1]
Po srpskom književniku i diplomati Ivaniću, Pajsije Hilandarac je bio "Srbin iz Samokova", a ne Bugarin. Kao hilandarski kaluđer išao je u Rusiju, gde je "došao do saznanja da je Bugarin".[2] Međutim, Pajsije nikada ne uspeva da poseti Rusiju.[3]
Reference
[uredi | uredi izvor]Literatura
[uredi | uredi izvor]
- Dejan Mihailović: Vizantijski krug (Mali rečnik ranohrišćanske književnosti na grčkom, vizantijske i stare srpske književnosti), Beograd, „Zavod za udžbenike“, 2009, str. 148.
