Портал:Istorija/Biografija 29 2013

Stefan Nemanja ili Stevan Nemanja (1113 — 13. februar 1199, vladao (1166) 1168 — 25. mart 1196) bio je srednjovekovni srpski vladar, veliki župan Raške, osnivač vladarske loze Nemanjića i osnivač najmoćnije srpske države. Zajedno sa sinom Rastkom smatra se ocem Srpske pravoslavne crkve. Tokom života podigao je i obnovio veći broj crkvi i manastira koje se smatraju njegovim zadužbinama, a poslednje godine svog života proveo je kao monah Simeon u svojoj zadužbini, manastiru Hilandar, u kom je umro i u kom je sahranjen 1199. godine. Telo mu je 1208. godine preneseno u manastir Studenicu gde se i danas nalazi, a Srpska pravoslavna crkva ga je kanonizovala kao svetog Simeona Mirotočivog.

Kao najmlađi sin vlastelina Zavide, zbacio je između 1166. i 1168. godine svog najstarijeg brata Tihomira i vrhovnu vlast Vizantije. Pored brata Tihomira imao je još dva brata Miroslava i Stracimira. Nakon propasti antivizantijske koalicije, u kojoj je učestvovao, 1172. godine, Nemanja se predao vizantijskom caru Manojlu Komninu (1143—1180) i priznao ga za svog suverena. Posle njegove smrti 1180, započeo je napade na vizantijsku teritoriju i završio širenje svoje vlasti na sve okolne srpske oblasti (Kosovo, Zeta, Travunija, Zahumlje i Neretljanska oblast), osim Bosne. Njegova ekspanzija je okončana porazom na Moravi 1190, nakon čega je Raška ponovo postala vizantijski vazal, ali je Nemanji priznat veći deo dotadašnjih osvajanja.

Na unutrašnjem planu, okrenuo se učvršćivanju vlasti u zemlji. Sazvao je sabor protiv bogumila u Raškoj, nakon čega se, uz pomoć vojske, surovo obračunao sa sledbenicima ovog učenja, koje je smatrano jeretičkim. Na međunarodnom planu je ulazio u velike saveze protiv Vizantije, šaljući svoje poslanike čak u Nirnberg na pregovore sa svetim rimskim carem Fridrihom Barbarosom (1155—1190), ali je bio i odan vazal Manojlu Komninu, šaljući mu pomoćne vojne odrede koji su učestvovali i u bici kod Miriokefalona (1176).