Pruga Brčko—Banovići
Pruga Brčko–Banovići je železnička pruga u severnoj Bosni koja je nastala kao rezultat prve omladinske radne akcije u Jugoslaviji. Na njenoj izgradnji radilo je 62.268 omladinaca iz cele Jugoslavije i više od 1.000 brigadira iz inostranstva.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Ideja o izgradnji železničke pruge koja bi spajala bogata nalazišta uglja banovićkog bazena sa glavnim saobraćajnicama, a preko njih i sa udaljenim potrošačkim centrima, postojala je još pre Drugog svetskog rata. Po završetku rata, još u periodu obnove Jugoslavije od ratnih razaranja, a pre početka planske izgradnje socijalističke privrede, ovo je bio jedan od prvih velikih investicionih poduhvata.
Za budući petogodišnji plan u slobodnoj Jugoslaviji bilo je preko potrebno osigurati solidnu sirovinsku bazu. Bogate naslage banovićkog uglja, za jugoslovenske prilike relativno visokokaloričnog, sa vrlo pogodnim uslovima eksploatacije, podstakle su najviše rukovodeće organe privrede, da još početkom 1946. godine odluče, da se tokom te godine pristupi izgradnji ove pruge. Bilo je, predviđeno i isplanirano da pruga bude završena za sedam meseci. Taj zadatak, bio je završen u rekordno kratkom vremenu.
Sredinom marta 1946. godine, građevinsko odeljenje tadašnjeg ministarstva saobraćaja dobilo je nalog da pristupi izvođenju pripremnih radova. Elaborat o izgradnji bio je gotov za nepunih mesec dana.[2] Na dan 1. aprila počele su pripreme i taj datum je Dan početka omladinskih radnih akcija. 1. maja, prve omladinske radne brigade otvorile su radove na pruzi Brčko-Banovići, dugoj 92 km. U toku izgradnje pruge iskopano je 1.361.680 km² zemlje i 134.460 km² kamena.[osporeno ] Izgrađena su dva tunela u dužini 667 m i 22 mosta ukupne dužine 455 m.[traži se izvor]
Prvi voz ovom prugom prošao je 7. novembra 1946. godine.[3]
Miroslav Krleža je rekao:„Nije ovo prva pruga na svijetu sigurno, ali je prva koju su izgradila djeca“.[traži se izvor]
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
Osim 92 km pruge urađeno je i:
- 11,5 kilometara tračnica staničnog kolosijeka.
- 2.100 telefonskih stubova sa 14 hiljada kilograma telefonske žice.
- 13 magacina,
- 31 stambena zgrada sa 64 stana,
- 29 skretničarskih kućica,
- 34 bunara,
- 4 zgrade sa radionicama ložionice i
- 10 pomoćnih ložionica sa 4 vodostanice.[4]
Tokom izgradnje nastala je popularna pesma i oda radnim akcijama:[4]
Brčko-Banovići
to je naša meta
izgraditi prugu
još ovoga ljeta
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Ilić, Novka (2018-04-28). „Brčko-Banovići sedam decenija posle”. Radio Slobodna Evropa (na jeziku: srpskohrvatski). Pristupljeno 2023-04-18.
- ^ „Siniša Lajnert:Omladinske pruge Brčko-Banovići i Šamac-Sarajevo u arhivskim fondovima Hrvatskog državnog arhiva” (PDF). Hrvatski državni arhiv, Zagreb. Pristupljeno 9. 2. 2021.
- ^ „Počela izgradnja pruge Brčko - Banovići”. Historija.ba (na jeziku: bošnjački). Pristupljeno 2023-04-18.
- ^ a b „Oslobođenje - Djelo naše mladosti: 62 hiljade mladih radilo na pruzi Brčko - Banovići”. www.oslobodjenje.ba (na jeziku: bošnjački). 2018-02-13. Pristupljeno 2023-04-18.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Mihailović, Srećko; Grujica Spasojević (1979). Tito na radnim akcija. Beograd: Istraživačko-izdavački centar SSO Srbije.