Pređi na sadržaj

Sarbu

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Sarbu (rum: Sârbu [/sɨrbu/]; takođe Sarbul-Sârbul, Sirbu-Sîrbu i Sarbu-Sărbu) je prezime na rumunskom jeziku, koje se koristi u Rumuniji i Moldaviji, kao i na celom Balkanu. U značenju „Srbin“, jedno je od najčešćih prezimena koja označavaju etničko poreklo.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Prema folkloristi Periklu Papahagi, veoma rano je prisutan među Cincarima, što svedoči o njihovim direktnim kontaktima sa belim Srbima. [1] „Neobično popularan među Dako-Rumunima“, prvi put se pojavljuje među bojarstvom Moldavije iz 1430-ih, po čemu se „Bodea Sarbul“ razlikuje od drugog Bodea, nazvanog Rumârul [sic], "Rumun". [2] Filolog Joan Bileći-Albesku tvrdi da „Sarbu“ i druga srodna prezimena ukazuju na dobrovoljnu rumunizaciju, ili „stapanje u rumunsku masu“, od strane rumunskih Srba. [3] Konceptualno je povezano sa imenom „Rațiu“, koja je mnogo rasprostranjenija u Transilvaniji i potiče od reči rác na mađarskom jeziku („Rašani“). [4][5]

Kao i brojna srodna prezimena i imena mesta, „Sarbu“ nije uspeo da napravi razliku između Srba i drugih Južnih Slovena, jer se podjednako koristio za Srbe i Bugare, i dostigao vrhunac u upotrebi pošto su se obe zajednice migrirale u Moldaviju i Vlašku tokom rusko-turskih ratova ( 1711–1878). [6] Nadovezujući se na zapažanja naučnika kao što su Valentin Moškov i Ivan Grec, istoričar Ivan Duminika tvrdi da su lokalne birokrate namerno pogrešno označile Bugare kao „Srbe“, kao ljude iz Otomanskog carstva, Vlaška i Moldavija rizikovale su da budu kažnjene za svoj doprinos turskom egzodusu. [7] Bugarski rumunski lingvista Iorgu Iordan sugeriše da su se Bugari dobrovoljno pogrešno označili kao „Srbi“ da bi dobili fiskalne privilegije koje je Vlaška garantovala samo Srbima. Iordan napominje da su, pre nego što su bili „Srbi“, pripadnici ove zajednice prvenstveno bili poznati kao Škei, od latinskog Sklaveni, što je bio podatak o njihovom inferiornom društvenom statusu. [8]

Godine 1994, baza podataka Univerziteta u Krajovi je brojala 33.958 građana Rumunije sa prezimenom „Sarbu“, znatno ispred nekih izvedenica, uključujući „Sarbulesku“ (467) i „Sarbesku“ (401). [9] „Sarbu“ je imao izvesnu potvrdu upotrebe kao ime, u kontekstima gde je dokazivalo nacionalno poreklo ili izražavalo srbofiliju; [10] alternativno je korišćeno kao prezime za zanimanje, prvobitno kao nadimak za baštovane, od kojih su neki bili lokalni stanovnici Rumunije. [11] Uz „Sarbin“, „Sarbu“ je posvedočeno kao prezime koje su koristili Rumuni u Srbiji (tačnije, vojvođanski). Njegovo neposredno poreklo ovde je nejasno, verovatno potiče od etnonima, takođe može ukazivati na to da su nosioci poreklom iz Transilvanije ili Vlaške, u bilo kom od mesta koja su već bila poznata kao „Sarbi“. [12] „Sarbu“ je takođe jedan od nekoliko rumunskih antroponima koje su na ukrajinski preveli Huculi iz Bukovine, gde je njegova jedina trenutna upotreba kao ime psa. [13]

Ime je uživalo popularnost u istočnom regionu Moldavije „Besarabija“, čiji je veći deo trenutno u sastavu Republike Moldavije. Godine 1774. imigranti koji su naseljavali sela oko Orheja su označeni svojim imenom i malim slovom sarbul, što ukazuje na njihov status. [14] Nakon Bukureštanskog sporazuma iz 1812. godine, Ruska imperija je anektirala te oblasti, upravljajući njima kao „ Besarabskom gubernijom“, koja je bila dom izrazite bugarske zajednice, kao i oblast srpske emigracije. Kako je primetio istoričar Iurie Colesnic, Sarbus iz Besarabije evocira status tog regiona kao „mostobrana za Srbe da pripreme svoje oslobođenje od otomanskog jarma“. Dokumentovani su i dolasci Bugara sa prezimenom Sarbu, još od 1815. godine, kada se Bratan Sarbul sa porodicom nastanio u Izmailu. [15] Dolasci iz kasnog 19. veka uključuju Jona Sirbua, rođenog Zaharović, koji je učestvovao u ruskoj revoluciji 1905; njegova ćerka Viktorija je bila poznata kao ljubavnica i sekretarka Štefana Foriša, generalnog sekretara Komunističke partije Rumunije. [16] U 2013. Moldavija je bila dom za 14.719 ljudi po imenu „Sarbu“. [17]

Ljudi sa prezimenom Sarbu[uredi | uredi izvor]

  • Adrijan Sarbu (rođen 1955), rumunski medijski direktor
  • Andrej Sarbu (1950–2000), moldavski slikar
  • Kristijan Sarbu (1897–1961), rumunski pesnik
  • Daciana Sarbu (rođena 1977), rumunska političarka
  • Eugene Sarbu (rođen 1950), rumunski violinista
  • Filimon Sarbu (1916–1941), rumunski komunista i antifašista
  • Ilie Sarbu (rođen 1950), rumunski političar i teolog
  • Jon Dezideriu Sirbu (1919–1989), rumunski filozof i dnevnik
  • Iosif Sirbu (1925–1964), rumunski sportista
  • Isidor Sarbu (1887–1980), moldavski rumunski antikomunista
  • Marijan Sarbu (rođen 1958), rumunski političar
  • Oana Sarbu (rođena 1968), rumunska pevačica i glumica
  • Radu Sirbu (rođen 1978), rumunski pevač i producent rođen u Moldaviji
  • Sergiu Sirbu (rođen 1960), moldavski fudbalski menadžer i bivši igrač

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Pericle Papahagi, Numiri etnice la Aromâni, pp. 153–154. Bucharest: Editura Cultura Națională, 1925
  2. ^ Constantinescu, pp. XLVII–XLVIII, XLIX, 363, 371
  3. ^ Cosniceanu, str. 75–76
  4. ^ Cosniceanu, str. 76
  5. ^ Alexandru Cristureanu, "Istoria reflectată în antroponima și toponimia județului Sălaj", in Acta Mvsei Porolissensis, Vol. IX, 1985, p. 758
  6. ^ Constantinescu, p. XLIX; Cosniceanu, p. 76
  7. ^ Duminică 2017, str. 30, 56–59, 120
  8. ^ Duminică 2017, str. 57
  9. ^ Teodor Oancă (2011). „Nume de familie derivate cu sufixul -escu. Considerații statistice”. Ur.: Oliviu Felecan. Numele și numirea. Actele Conferinței Internaționale de Onomastică. Ediția I: Interferențe multietnice în antroponimie. Cluj-Napoca: Editura Mega. str. 191. ISBN 978-606-543-176-8. 
  10. ^ Constantinescu, pp. XXV, 79, 183, 371
  11. ^ Cosniceanu, str. 75
  12. ^ Mircea Samoilă, Viața numelui. Contribuții la relațiile dintre numele de familie și localități raportat la românii din Voivodina, p. 98. Seleuș: Editura Comunității Cultural-Instructive, 2002
  13. ^ Ioan Lobiuc, "Împrumuturi românești în zoonimia huțulă", in Anuar de Lingvistică și Istorie Literară, Vol. XXII, 1971, pp. 34, 45
  14. ^ Cosniceanu, str. 76
  15. ^ Duminică 2017, str. 96
  16. ^ „Amintiri din comunism cu nepotul lui Foriş (II)”. web.archive.org. 2014-02-23. Arhivirano iz originala 23. 02. 2014. g. Pristupljeno 2022-12-02. 
  17. ^ Cosniceanu, str. 76

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • N. A. Constantinescu, Dicționar onomastic romînesc. Bucharest: Editura Academiei, 1963. OCLC 895133413
  • Maria Cosniceanu, "Nume de familie provenite de la etnonime (I)", in Philologia, Vol. LV, January–April 2013, pp. 76–81.
  • Duminică, Ivan (2017). Coloniile bulgarilor în Basarabia (1774–1856). Chișinău: Academy of Sciences of Moldova & Moldovan Society of Bulgarists. ISBN 978-9975-139-27-4. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Сарбу&oldid=26999375”