Sanja Iveković

Sanja Iveković 2012

Sanja Iveković (Zagreb, 1949) hrvatska je umetnica, dizajnerka i aktivistkinja, jedna od osnivača Nove umjetničke prakse .

Već prvom samostalnom izložbom u Galeriji Studentskog centra u Zagrebu 1970. godine, kada je izložbeni prostor pretvorila u u obojenim cevima isprepletani, interaktivni ambijent, odlučila se za eksperimentalni način rada, suprotan estetskim konvencijama Akademije likovnih umjetnosti u Zagrebu . Njen rad karakteriše upotreba različitih umetničkih medija: intervencija u javnom prostoru, video snimaka, performansa, kolaža, participativne umetnosti, a neke od osnovnih tematskih okosnica su društveni prikazi ženstvenosti, ženske istorije, nasilja nad ženama, savremeni i prošli odnosi, posebno istorija antifašizma i socijalizma.

Iveković je od 1970-ih aktivna na hrvatskoj i jugoslovenskoj, kao i na međunarodnoj umetničkoj sceni. Njen rad predstavljen je u kolekcijama vodećih svetskih muzeja savremene umetnosti, a njene retrospektivne izložbe predstavili su muzeji poput Muzeja moderne umetnosti u Njujorku. Takođe je učestvovala u pet izdanja glavne međunarodne izložbe Dokumenta u Kaselu.

Biografija

Sanja Iveković je diplomirala na Akademiji likovnih umjetnosti u Zagrebu 1970. godine, a od 1973. godine je zajedno s Daliborom Martinisom postavila temelje na polju video umetnosti u Hrvatskoj. Sanja Iveković u svom umetničkom delu koristi fotografiju, video, performanse, akcije i prostorne intervencije u urbanom prostoru (izložba Mogućnost za '71), instalacije, ambijent itd. U periodu od 1972. do 1976. bavila se i grafičkim dizajnom za emisije Televizije Zagreb. Od 1976. posvetila se isključivo videu i performansu, a većinu svojih video radova napravila je tokom studijskog boravka u Kanadi 1978. godine i u periodu od 1990. do 1993. godine.

Pripada generaciji umetnika u istoriji hrvatske umetnosti povezanih s konceptom nove umetničke prakse koja se realizirala i oblikovala u duhovnom okruženju u kojem je umetnost nastojala aktivirati vlastito okruženje, negirati utvrđene estetske vrijednosti i generacijski povezati istomišljenike. U tom duhu se formirala Sanja Iveković kao umetnica koja je rad umetnika u svrhu društvenog aktivizma stavila u prvi plan umetničkog delovanja. Na počecima umetničkog izražavanja i rada koristila je tada novouvedene medije u umetnosti kao oblike izražavanja i istraživanja, preusmeravajući naglasak sa estetskih kategorija na etičke principe. Danas je jedna od najvećih video umetnika i izvođača s kraja 20. veka, zajedno sa Veli Eksport, Martom Rosler i Marinom Abramović, a strani umetnički časopisi je često povezuju sa Gerijem Hilom i Vitom Akončijem.

Radni prostor

Sanja Iveković svojim umetničkim radovima, uglavnom performansima i video zapisima, lako i transparentno komunicira sa primaocem, generacijom tadašnje i današnje publike, koristeći jezik medija na način kojim najupečatljivije može da prenese gest političkog otpora.

Tri su glavna područja njenog rada:

• Politički aktivizam
• Feministički aktivizam
• Preispitivanje položaja umetnika u kontekstu opšte istorije umetnosti

Feministička aktivnost

Sanja Iveković, zajedno sa Vlastom Delimar, prva je hrvatska umetnica vezana za oblast feminističke motivisane umetničke prakse. Svi njeni radovi bliski su feminističkoj teoriji i praksi. Sanja Iveković dovodi u pitanje i problematizuje položaj žene u našem vremenu i društvu i njen položaj i iskustvo u svetu medija i uticaj koji takva idealizacija ima na žene. Polazna tačka njenih radova je žena, odnosno sama umetnica, sopstveni život i stavljanje ove teme u širi kontekst. Nakon pada socijalističkog režima, bavila se posledicama pobede kapitalizma i tržišne ekonomije na uslove života, sa posebnim osvrtom na žene. Ova umetnica moderirala je svoju feminističku aktivnost osnivanjem udruženja Elektra - Ženski likovni centar u Zagrebu i bavljenjem Ženskim studijama, gde predaje od 1994. godine.

Izvođenje radova

Dela Sanje Iveković možemo podeliti u dve grupe:

a) Zajednički projekti sa Daliborom Martinisom u kojima se dovode u pitanje i problematizuju odnosi između muškaraca i žena su: Vreme u Amsterdamu (1975), Čanoja, Crno-belo i Noe. Zajednički rad Sanje Iveković i Dalibora Martinisa obeležen je boravkom u Kanadi 1970-ih, gde su svoja iskustva i praksu kojom su se tamo bavili želeli da formiraju i u socijalističkoj Jugoslaviji: jedinstvenu autonomnu zonu u okviru koje će se razmatrati uloga umetnika, problematizovati njihov položaj unutar umetničkog i šireg društvenog sistema, te umetnici pozicionirati kao politički subjekti. Važan primer njihovog razmišljanja bila je definicija ugovora za umetnike koji bi pravno regulisali odnos sa institucijama i ostvarili njihova osnovna prava.

b) Samostalni umetnički performansi i akcije - Sanja Iveković izvela je svoj prvi performans Otvaranje 1976. godine u Galeriji savremene umetnosti na svojoj izložbi Dokumenti 1949-1976. Ideja za performans rođena je iz treme koju je imala kao mlada umetnica, izlažući neka od svojih prvih dela u toj prestižnoj instituciji. Posao je obuhvatao fotografisanje sa posetiocima i postavljanje stetoskopa na srce koji je snimao i stvarao otkucaje srca u prostoru galerije. - Prvo izvođenje, koje je podrazumevalo i video snimanje, izvela je Sanja Iveković u MM centru 1978. godine i zvalo se Inter br .

Kako kaže, u njenim ranim video nastupima bilo je veoma važno da video kasnije može da funkcioniše kao zasebno delo. Tokom izvođenja, Inter nos Sanja je bio u jednoj sobi, a posetioci su odvojeno ušli u sobu, gde je postojao video link koji je stvorio modulisanu sliku posetioca. Reakciju posetilaca na taj susret sa sobom i Sanjom zabeležila je kamera i proizvela u trećoj sobi kao kombinovanu sliku koja je delovala kao vrući susret ljubavnika. Upravo taj model Sanja Iveković neguje u mnogim predstavama do danas - susret umetnika i publike, interakcija gledaoca i predmeta gledanja i direktna radnja u vremenu u velikoj meri utiču na izgled predstave.

Slatko nasilje

• Slatko nasilje (1974), prvo video delo Sanje Iveković. Video (crno-beli, zvuk, trajanje: 5:56 min. ).

Ovim radom Sanja Iveković je protumačila uticaj medijske kulture stvorene u okviru jake državne doktrine, politički eksperiment koji se u Jugoslaviji odvijao sedamdesetih godina prošlog veka, definisan kao skup socijalizma i ekonomije slobodnog tržišta. Želeći da ukaže na otkrića i izmišljene kvalitete medijske stvarnosti, Iveković je postavio crne zatvorske rešetke ispred televizijskog monitora na kojem je emitovan ekonomski propagandni program Radio televizije Zagreb. Sanja Iveković je ovom jednostavnom intervencijom vizuelno odvojila gledaoca od „slatkog nasilja“ zavođenja medija koje se svakodnevno dešavalo kroz televizijski program. Ovim radom autorka je ukazala na moć medijske slike, njenu ulogu u svakodnevnom životu, uticaj tema koje se emituju putem medija i na kraju stvaranje propagandne mitologije koja se krije ispod površine.

Tragedija jedne Venere

• Tragedija Venere (1975–76) 5/25, srebrni otisak i list časopisa, 44,5 k 59,5 cm.

Sanja Iveković u Tragediji Venere istražuje uticaj holivudskog zvezdanog života na obične ljude. To je učinila kombinujući fotografije Merilin Monro (koristeći njen lik kao arhetip ženske požude i neodoljivosti, preuzeto iz štampanog tabloida 1975. godine i objavljeno u našem časopisu Duga) sa fotografijama na kojima umetnica pozira kao balerina ili filmska diva. Koristeći nebrojene poze i veliki repertoar uloga i ljudi iz modnih časopisa, tabloida i reklama, Sanja Iveković ističe i skreće pažnju na razlike u percepciji slave i ugleda na Zapadu, u poređenju sa zemljama istočne Evrope. Kao i u Dvostrukom životu, Sanja Iveković predstavlja fikciju sa obe strane, i javne i privatne, sugerišući da oglasi u časopisima i privatni snimci postaju analogni u svetu poboljšane vizuelne komunikacije.

Dvostruki život

• Dvostruki život (1975 - 1976), serija od 64 para slika štampanih kao umetničina knjiga. Srebrni otisak / list časopisa i tipografija pisaćih mašina: 60,3 k 80 cm.

Iveković se u delu Dvostruki život bavi medijskim predstavljanjem nove jugoslovenske žene. Svaka slika je sastavljena od dva prikaza, na jednoj strani je fotografija iz života umetnice u različitim vremenskim periodima, od 1953. do 1976. godine, a na drugoj su kontrastne fotografije fotomodela i manekenki preuzetih iz modnih časopisa ( Amika, Ana Bela, Brigit, Duga, Elle, Gracia, Meri Kler, Svijet ). Delo se zasniva na kontrastnim privatnim i javnim slikama koje se spajaju na osnovu sličnosti u pozama, situacijama i lokacijama. Na svakoj od slika autorka je zabeležila izvor iz kojeg je fotografija snimljena, datum i kontekst u kojem je svaka fotografija snimljena u njenom privatnom životu. Poređenje i kontrast ovih fotografija ukazuju na „jezivu“ sličnost i sličnost na koju je naišla prilikom pregleda privatnih fotografija, otkrivajući analogiju sa fotografijama modnih časopisa.

• Struktura (1975–76 / 2011), 100% želatinozni srebrni otisak sa rukopisnim tekstom umetnice, 18 k 12,7 cm, ukupne dimenzije: 200 k 150 cm.

Delo Struktura takođe, kao i većina Ivekovićevih dela, istražuje socio-ideološki uticaj masovnih medija. Ovaj rad se sastoji od 10 novinskih fotografija žena, različitih starosnih i staleških grupa, koje se potom dupliraju 10 puta i slože u formu rešetke. Svaka od 10 fotografija u prvom redu ima drugačije napisan naslov ili opis preuzet iz novina. U narednim redovima opisi su preuređeni i dobijene su nove kombinacije slike i opisa, tako da je svaka od 10 fotografija data u 10 različitih semantičkih konteksta. Ovim postupkom autorka je uspela da dekonstruiše standardni format medijskog oglašavanja - slike sa tekstom i tako ukaže na banalnost medijskog jezika koji se koristi u pojednostavljivanju složenosti ženske ličnosti. (Na primer, prikazana je fotografija En, engleske princeze, sa tekstom „Traženje utehe u trkama konja i noćnom životu“, fotografija Peti Hirst pod naslovom „Čekajući povratak svog gospodara“, fotografija neidentifikovane žene pod naslovom „ Pogubljena u Bubnju 1944. godine “, fotografija jugoslovenske glumice Bebe Lončar sa natpisom„ Naučila kako da budem fotogenična “i fotografija Elen Stjuart, osnivačice eksperimentalnog pozorišta La MaMa, sa natpisom„ Napokon pronašla vremena da skrati pantalone “.

Moj ožiljak. Moj potpis (devojke)

• Moj ožiljak. Moj potpis (devojke) (1976), karmin na listu časopisa, 26 k 23 cm (10 1/4 k 9 1/16 ").

U ovom radu Iveković analizira strukture moći i klišee rodne zastupljenosti. Reč je o seriji novinskih oglasa u kojima je umetnica intervenisala na način da je na slikovnim i tekstualnim oglasima ostavila karmin namazan karminom. Ovom grupom radova Sanja Iveković daje antiinstitucionalnu kritiku sveta umetnosti i potrošačke kulture.

Papirnate žene

• Papirnate žene (1976 - 1977), serija od 12 pocepanih novinskih oglasa, veličina: 30,3 k 21,7 cm.

1976. Sanja Iveković u svojim radovima počinje nasilno da menja reklame kako bi ukazala na antitezu zavodljivom sjaju visoke mode. Jedno od takvih dela je Papirnate žene, koje se sastoji od niza pocepanih reklama iz modnih časopisa, na kojima se vide prelepi modeli, koji su na neki način oštećeni, izbrisani, pocepani, isečeni na komade, ogrebani ili perforirani, tako da svaka slika nosi taktilne dokaze umetničine intervencije. U ovom radu Iveković činom intervencije u modnim reklamama ukazuje na nasilje koje se krije iza lepote ponuđene u modnim časopisima.

Make Up-Make Down

• Make Up-Make Down (1978), video (boja, zvuk, trajanje: 5,14 min. )

Poništavanje i demistifikacija klišeiranih pojmova o lepoti često je u umetničkoj praksi Sanje Iveković, pa samim tim autorka ukazuje na politiku rodne zastupljenosti u potrošačkom društvu. Ovom temom se bavi i u svom radu Make Up-Make Down . U spotu autorka izvodi poznatu rutinu šminkanja, neobično usporenog ritma, pretvarajući običnu akciju u fetišistički ritual. Video prikazuje dekolte i ruke u krupnom planu dok umetnica izvodi intimne, senzualne pokrete u procesu šminkanja - otvaranje i zatvaranje korektora za oči, otvaranje karmina - gore-dole, igranje maskarom i prelazak prstom preko vrha olovka za oči. Lice umetnice je sve vreme van kadra, svestan i namerni čin koji je kritičar Tom Holert povezao sa krizom subjektivnosti. Suština Make Up-Make Down-a, kao i drugih ranih eksperimenata u video radovima Sanje Iveković, jeste nerealno izražena vizija ženstvenosti u društvu - savršena slika dizajnirana u skladu sa trendovima, ikonama i modnom industrijom koja se nudi na ženskim modnim časopisima i na televiziji.

Triangl-Trokut

• Triangl-Trokut (1979), performans, trajanje: 18 min. (Četiri fotografije sa tekstom, veličina: 30,5 k 40,4 cm).

10. maja 1979. Sanja Iveković učestvovala je u aktu političkog prkosa kada je izvodila rad Trokut na balkonu svog stana u Savskoj ulici, tokom jedne od zvaničnih poseta Josipa Broza Tita Zagrebu. Tokom svečane povorke, umetnica je izašla na balkon svog stana, odevena u američku majicu, koja je gledala na ulicu kojom je povorka predsedničkih automobila polako napredovala. Umetnica je sedela na stolici sa čašom viskija Balantajn, cigaretama i nekoliko stranih knjiga na stolu. Sanja Iveković je sela na sedište i započela čitanje knjige Toma Botomora Elita i društvo iz 1964. godine, sociološke studije o moći odnosa u savremenom društvu. Tokom čitanja izvodila je radnje koje podsećaju na masturbaciju. Umetnica je izvela čitav performans znajući da je nadgledaju agenti komunističke tajne policije koji su bili raspoređeni na vrhu hotela Interkontinental preko puta njenog stana. Ovaj performans trajao je 18 minuta, a završio se kada je policija pozvonila na vrata umetničinog stana i naložila joj da zaustavi svoje aktivnosti. Ovim radom Sanja Iveković nudi kritiku muškog kulta vođe i njegovog sistema političke kontrole, ukazujući na to kako se privatna seksualna akcija može protumačiti kao javna pretnja totalitarnoj državi. Takođe, ovaj rad ukazuje na odnos ženskog subjekta i njenog identiteta, pola, pola i subverzije u odnosu na muški poredak koji se dešava svuda oko nas.

Čekajući revoluciju (Alisa)

• Čekajući revoluciju (Alisa) (1982), olovka na papiru, veličina: 29 k 21 cm.

Čekajući revoluciju (Alisa) serija je od sedam skica u kojima devojčica iz kadra u kadar posmatra kako žaba menja boju željno iščekujući promenu. Ovo delo karakteriše oštra politička satira države i patrijarhalnog poretka, ali govori i o načinima pasivnog posmatranja vojnog egzibicionizma: devojčica koja posmatra žabu koja treba da pokrene revoluciju, događaj verovatan poput bajke.

Lični rezovi

• Lični rezovi (1982), video (c / b i u boji), zvuk, trajanje: 3,35 min.

1982. godine na Jugoslovenskoj nacionalnoj televiziji, na kanalu TV Zagreb, u emisiji 3, 2, 1 - Akcija! Predstavljen je video rad Sanje Iveković pod nazivom Lični rezovi U ovom radu autorka stoji ispred kamere sa prozirnom crnom čarapom preko glave. Makazama seče rupe na čarapi, otkrivajući jedan po jedan deo lica. Svaki rez je praćen kratkim video zapisom snimljenim iz televizijskog programa o istoriji Jugoslavije, korišćenom nedugo nakon Titove smrti 1980. Nizanjem naizmenično snimaka sa scenama urezivanja čarapa, Iveković u potpunosti otkriva svoje lice na kraju dela. Ovim video radom umetnica je predložila akumulaciju nacionalne propagande u javnim medijima - masovne mitinge, javne nastupe maršala Tita i postavljanje spomenika, koji promovišu socijalistički način života i tako dokazuju da su istorijski događaji neodvojivi od ličnih i pojedinac. Lični rezovi su delo po uzoru na televizijske dokumentarce, ali formalno i konceptualno podrivaju zvaničnu sliku istorije, odnosno predstavljaju istoriju kao pokvareni zapis, a ne kao linearni narativ. Iveković se infiltrira u medijski prostor i remeti zvaničnu priču, rekonstruišući je, koristeći rez kao lajtmotiv i kao podsetnik na strategiju uređivanja i prekrajanja istorije.

Praksa čini majstora

• Praksa čini majstora (1982/2009), izvođenje, trajanje: 16,38 min.

Sanja Iveković je prvi put izvela Praksa čini majstora 1982. godine u Kući umetnosti Bethanien u Berlinu. Video koji dokumentuje performans prikazuje umetnicu na sceni obučenu u crnu večernju haljinu dok joj je glava prekrivena belom plastičnom kesom. Predstava započinje onog trenutka kada se njeno telo nasilno počne tresti i ona padne na zemlju. Nakon što je ležala nepomično nekoliko sekundi, umetnica ustaje. Nekoliko sekundi kasnije spotakne se, ponovo padne i neko vreme leži raširenih nogu. Ovaj čin ustajanja i pada umetnica u svom radu ponavlja nekoliko puta, dok se tokom čitavog trajanja reflektor uključuje i gasi u pravilnom ritmu. Tokom predstave u pozadini se čuje senzualna pesma Merilin Monro iz filma Autobuska stanica (1956). ). Posle nekog vremena pesma se postepeno usporava, jer ženski glas postaje neprepoznatljiv. Rezultat je poremećen tresak oružja i drugih mašina iz raznih video igara, koju je umetnica snimila i dodala na video performansa u Njujorku 2009. godine.

Gen XX.

• Gen XX . (1997-2001), serija od 6 otisaka u boji, veličina: 100 k 70 cm.

Gen XX je politički provokativno delo koje je uticalo na mlađu generaciju hrvatskih umetnika i istoričara umetnosti. To je serija radova predstavljenih u obliku reklama preuzetih iz štampanog medija. Fotografske reprodukcije uključuju portrete vrhunskih ženskih foto modela sa kojih je uklonjen komercijalni sadržaj i potpisan imenima i kratkim informacijama o pogibijama antifašističkih narodnih heroina: Dragice Končar, Nade Dimić, Ljubice Gerovac, sestara Baković, Anke Butorac i Nere Šafarič (u grafičkom izgledu logotipa) Rad je izvorno objavljen u hrvatskim časopisima poput Arkzin, Zaposlena, Frakcija, Kontura i Kruh i ruže . Te žene su bile nacional-socijalističke heroine, ali u postkomunističko doba njihove priče su pale u zaborav. Kontekstualizujući njihovo ime i informacije o pogubljenju na ovaj način, Sanja Iveković je problematizovala prikriveno antifašističko nasleđe, odnosno nevidljivost žena, nacionalnih heroina u istoriji i svesti današnjeg društva.

Ženska kuća (sunčane naočare)

• Ženska kuća (sunčane naočare) . (2002 - danas), serija od 16 otisaka, veličina: 140 k 100 cm.

Ženska kuća (sunčane naočale) je rad koji naglašava feminističko-politički diskurs i koji se fokusira na pitanja socijalnog nepoštovanja i rodnog nasilja prisutnih u postkomunističkoj Hrvatskoj. Kao i većina radova, i ovaj je rađen pomoću novinskih oglasa, u ovom slučaju onih koji se odnose na poznate marke sunčanih naočara, u koje je autorka ubacila kratke tekstove o uslovima života žena u nevolji. Rad je prvi put predstavljen u obliku plakata i oglasa u časopisima i predstavljen, osim u Hrvatskoj u Italiji, Luksemburgu, Holandiji, Poljskoj, Srbiji, Tajlandu i Turskoj, i svaki put je autorka naglasila nejednakosti specifične za zemlju izložbe.

Rohrbach Living Memorial

• Rohrbach Living Memorial (2005), instalacija sa video projekcijom (boja, zvuk, trajanje: 22,22 min.) i fotografski otisak na pleksiglasu, veličina: 15 k 21 cm.

2005. god. Sanja Iveković izvela je Rohrbach Living Memorial delo koje je promenilo pojam tipologije spomenika, od stalnog spomenika do privremenog i performans dela. U saradnji sa austrijskom ženskom organizacijom Frauentreffpunkt Iveković, pozvala je građane malog grada Rorbah da podignu živi spomenik žrtvama Holokausta . Predstava je zasnovana na fotografiji iz 1940-ih koja prikazuje deportaciju Roma i Sinta u koncentracioni logor. Predstava je izvedena zahvaljujući građanima Rohrbaha, koji su se u ranim jutarnjim satima okupili na javnom gradskom trgu i do podne stajali u tišini. Ova tiha refleksija genocida iz perspektive žrtava dokumentovana je u video radu i knjizi intervjua sa učesnicima performansa koji su dali svoje izjave o razlozima za učešće u projektu. Rad je značajan jer se jedinstveno suočava sa neponovljivom prošlošću kroz proces aktivnog obeležavanja, a ne memorijalizacije.

Rosa Lukemburg

Dama Roza Luksemburg Roza Luksemburg je najupečatljiviji javni umetnički projekat Sanje Iveković. Ovim radom Iveković dovodi u pitanje svrhu i ulogu javnog spomenika, otvarajući pitanje konvencije socijalnog pamćenja i pravde za žene. U radu je predstavljena studija tradicije monumentalnog pamćenja i konvencija vezanih za njihove oblike. Dokumentacija o podizanju ovog spomenika, javno mnjenje i kontroverza oko njegovog postavljanja postali su deo značaja ovog spomenika.

1998. umetnica je pozvan da učestvuje na Manifestu i Bijenalu savremene umetnosti u Luksemburgu. Za svoje učešće predložila je građansku intervenciju, nazvanu Trudna memorija, koja je podrazumevala uklanjanje pozlaćene neoklasične statue Nike (alegorična ženska figura pobede), ratnog spomenika poznatog i kao Zlatna dama. Skulptura žene trebalo je da bude uklonjena sa vrha obeliska na Ustavnom trgu, u centru prestonice, i postavljena na mestu skloništa za zlostavljane žene. U to vreme, predlog Sanje Iveković smatran je previše kontroverznim i ostao je neispunjen. Tri godine kasnije, umetnica je pozvana da realizuje svoj originalni predlog u okviru izložbe koju su organizovali Kazino Luksemburg i Muzej istorije Vile de Luksemburg. Tada je u Luksemburgu stvorena Lejdi Rosa , replika Zlatea dame u prirodnoj veličini. Skulptura je postavljena blizu originala, sa tri intervencije: novi spomenik posvećen je marksističkoj filozofkinji i aktivistkinji Rozi Lukemburg, koja je 1919. godine pogubljena u Nemačkoj zbog svojih političkih ideja; originalna Nika pretvorena je u trudnicu; originalna spomen ploča u čast muškog junaštva zamenjena je tekstovima na francuskom, nemačkom i engleskom jeziku: "LA RÉSISTANCE, LA JUSTICE, LA LIBERTÉ, L’INDÉPENDENCE"(otpor, pravda, sloboda, nezavisnost) "KITSCH, KULTUR, KAPITAL, KUNST"(kič, kultura, kapital, umetnost) i "WHORE, BITCH, MADONNA, VIRGIN” (kurva, drolja, madona, devica). Sanja Iveković je ovo delo realizovala i osmislila na osnovu istraživanja o istoriji pokreta otpora u Luksemburgu tokom Drugog svetskog rata. Iako su žene imale značajnu ulogu, njihova borba je ostala van zvanične istorije i one su predstavljene samo kao simbolički nosioci nacionalne istorije, kao idealizovane i alegorične figure, poput Nike. Ovim delom Sanja Iveković vratila je ženski lik na zasluženo istorijsko mesto. Projekat Dama Roza Luksemburg izazvao je burne rasprave u novinskim člancima, televizijskim emisijama i internetskim raspravama.

Izveštaj Turske '09.

• Izveštaj Turske '09. (2009. )

Rad je izveden kao akcija rasutih jarko crvenih zgužvanih papira, na podu galerije, na kojoj je štampan izveštaj 27 nevladinih organizacija o trenutnom položaju žena u Turskoj.

Ona prava (Biseri revolucije)

• Ona prava(Biseri revolucije) (2010), 10 otisaka, veličina: 112 k 112 cm.

2010. Sanja Iveković je stvorila delo za koje je koristila seriju od 10 fotografija fotografkinje Sandre Vitaljić i sociologa i aktivistkinje Jane Šarinić. Na svakoj od ovih fotografija Jana Šarinić gleda u kameru, a levo oko pokriveno je arhivskim fotografijama dvojice jugoslovenskih partizana, prikazanih u pozdravu. Jana Šarinić takođe na fotografiji gestikuliše rukom na kojoj drži niz bisera, kao da salutira, Ovaj performans je izveden sa željom da gledalac razmisli o razlikama između prikazanih gestova, kako bi utvrdio koji je „pravi“. Ovim radom Sanja Iveković je još jednom istakla svoju kritiku slike potrošačkog kapitalističkog društva i kolektivnog zaborava.

Ostale umetnički performansi, akcije i radovi Sanje Iveković su: Uputstvo br. 1 (1976. ), Tragedija Venere, u potrazi za maminim brojem, Town Crier (1979. ), Romeo je Julia, Borovi i jele (2003 ), Zamrznute slike, Putovanje do kraja misli (1994. ), Opšta opasnost (1982. ), Opšta uzbuna (sapunica) (1995. ), Nada Dimić .