Stara željeznička stanica (Banja Luka)
Stara željeznička stanica je objekat u kom je danas smješten Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske. Nalazi se u centru Banjaluke, između ulica Kralja Petra I Karađorđevića i Kninske. Objekat ima posebnu kulturno-istorijsku vrijednost i na listi je nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine.
Istorijski podaci[uredi | uredi izvor]
U skladu sa svojom politikom otvaranja Osmanskog carstva prema Evropi sultan Abdul Aziz je šezdesetih godina devetnaestog vijeka donio odluku o gradnji tzv. Carigradske magistrale, tj. željezničke pruge koja bi povezivala Carigrad i Beč. Godine 1869. potpisan je ugovor o gradnji pruge i osnovana je kompanija pod nazivom „Društvo za eksploataciju željeznica u Turskoj Evropi“. Iste godine su austrijski stručnjaci počeli raditi na trasiranju pruge od Dobrljina, preko Banjaluke, Jajca i Sarajeva do Goražda, a tri godine kasnije je već puštena u saobraćaj njena prva dionica od Dobrljina do Banjaluke. Godine 1891. tadašnje austrougarske vlasti su izgradile zgradu željezničke stanice u centru Banjaluke, koja je povezana sa postojećom prugom novoizgrađenim priključkom dužine 3 km. Tako je dotadašnja stanična zgrada na periferiji postala stanica Banjaluka Predgrađe, a novoizgrađena stanica u centru je nosila naziv Banjaluka Grad. Zgrada je imala funkciju željezničke stanice sve do 1968. godine, kada je promijenila namjenu i postala autobuska stanica. Nakon zemljotresa u Banjaluci 1969. godine objekat je saniran i djelimično adaptiran u poslovne prostorije, a od 1971. godine u njemu je smještena Umjetnička galerija. Iste godine zgrada je stavljena pod zaštitu države. Zavod za izgradnju Banjaluka je u januaru 1980. godine izradio glavni projekat pod nazivom „Adaptacija željezničke stanice u umjetničku galeriju“.[1] Odlukom Vlade Republike Srpske u februaru 2004. godine Umjetnička galerija prerasta u Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske, što je zvanični naziv ove institucije danas.[2]
Opis dobra[uredi | uredi izvor]
Zgrada je projektovana u duhu historicizma poput većine javnih objekata Austrougarskog carstva krajem 19. vijeka. Osnova zgrade je pravougaonog oblika, svojom dužom stranom orijentisana u pravcu sjeveroistok — jugozapad. Zgrada ima dva bočna krila sa spratovima i centralni dio sa naglašenim glavnim ulazom.
Stepen zaštite[uredi | uredi izvor]
Istorijska građevina Stara željeznička stanica (Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske) je 2007. godine proglašena nacionalnim spomenikom od strane Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine.[2]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika, Bosna i Hercegovina
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Fevzija, Ajdin: Historija željeznica Bosne i Hercegovine, Nacionalna univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine, Sarajevo, 2006.
- Od galerije do muzeja 1971-2006, Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske, Banjaluka, 2006.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 15. 10. 2015. g. Pristupljeno 19. 09. 2015. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ a b „Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 25. 09. 2015. g. Pristupljeno 19. 09. 2015. Sukob URL—vikiveza (pomoć)