Ustav SAP Kosova

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Geopolitički položaj SAP Kosova u sastavu SR Srbije i SFRJ

Ustav Socijalističke Autonomne Pokrajine Kosovo (alb. Kushtetuta e Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës) je bio ustav (najviši pravni akt) SAP Kosova, koji je usvojen 27. februara 1974. godine, na zasedanju Skupštine SAP Kosova u Prištini. Njegovim usvajanjem prestao je da važi dotadašnji Ustavni zakon SAP Kosova iz 1969. godine. Amandmanski je menjan 1981. i 1984. godine. Ostao je na snazi do 28. septembra 1990. godine, kada je usvojen novi Ustav Republike Srbije, kojim su kao najviši pravni akti autonomnih pokrajina bili propisani statuti.[1][2]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Usvajanjem novog Ustava SFRJ koji je proglašen 21. februara 1974. godine, autonomne pokrajine u sastavu SR Srbije dobile su pravo na sopstvene ustave, umesto dotadašnjih ustavnih zakona kao najviših pravnih akata. Potom je 25. februara usvojen i novi Ustav SR Srbije koji je dodatno razradio pravo autonomnih pokrajina na ustavnu autonomiju unutar SR Srbije. Na osnovu tih odluka, u Prištini je 27. februara usvojen Ustav SAP Kosova, čime je ta autonomna pokrajina afirmisala svoju punu ustavnu i zakonodavnu autonomiju, u okvirima SR Srbije i SFRJ. Time je bila stvorena kompleksna ustavno-pravna struktura, koja je u praksi dovela do jačanja političkog položaja SAP Kosova u odnosu na SR Srbiju, što je pogodovalo daljem razvoju separatističkih tendencija u odnosu na Srbiju i Jugoslaviju.[3][4]

Takve tendencije su zaustavljene usvajanjem Amandmana na Ustav SR Srbije (1989), čime je osnaženo jedinstvo SR Srbije, uz izvesno sužavanje prava autonomnih pokrajina. Krajem 1989. i početkom 1990. godine došlo je do produbljivanja političkih i etničkih podela na području SAP Kosova, što je sredinom 1990. godine dovelo do krize u funkcionisanju pokrajinskih organa. Deo separatistički nastrojenih delegata u Skupštini SAP Kosova održao je 2. jula skup u Prištini, na kome je usvojena "Ustavna deklaracija" o proglašenju "Republike Kosovo" kao posebne federalne jedinice u sastavu SFRJ, izvan sastava SR Srbije. To je bilo u suprotnosti sa samim Ustavom SAP Kosova, a ujedno i sa ustavnim poretkom SR Srbije i SFRJ, što je izazvalo reakciju nadležnih državnih organa. Skupština SR Srbije je 5. jula 1990. godine usvojila "Zakon o prestanku rada Skupštine Socijalističke Autonomne Pokrajine Kosovo i Izvršnog veća Skupštine Socijalističke Autonomne Pokrajine Kosovo".[5]

Uprkos tome, deo separatistički orijentisanih delegata iz raspuštenog saziva Skupštine SAP Kosova sastao se 7. septembra 1990. godine na skupu u Kačaniku, gde je izvršeno proglašenje "Ustava Republike Kosovo", koji je po mestu proglašenja postao poznat kao Kačanički ustav.[6] Usvajanjem tog kvazi-ustava, albanski sparatistički pokret je izvršio novi nasrtaj na još uvek važeći Ustav SAP Kosova i ustavni poredak SR Srbije i SFRJ.

Pomenutim protivustavnim aktima albanskog separatističkog pokreta od 2. jula i 7. septembra (1990), izvršeno je dezavuisanje tadašnjeg Ustava SAP Kosova, a nedugo potom Skupština SR Srbije je 28. septembra 1990. godine usvojila novi Ustav Republike Srbije, kojim je SAP Kosovu vraćen prethodni naziv: Autonomna Pokrajina Kosovo i Metohija, sa pokrajinskim statutom kao najvišim pravnim aktom umesto dotadašnjeg ustava, koji je prestao da važi.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Rajović 1985.
  2. ^ Dimić 2001.
  3. ^ Rajović 1985, str. 306.
  4. ^ Dimić 2001, str. 433-437.
  5. ^ Zakon o prestanku rada Skupštine SAP Kosovo i Izvršnog veća Skupštine SAP Kosovo" (Službeni glasnik SRS, br. 33/90)
  6. ^ Kushtetuta e Kaçanikut (1990)

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Устав_САП_Косова&oldid=27799564”