Jovan Muškatirović
| Jovan Muškatirović | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1743. |
| Mesto rođenja | Senta, Habzburška monarhija |
| Datum smrti | 1809. |
| Mesto smrti | Pešta, Austrijsko carstvo |
Jovan Muškatirović (Senta, 1743 — Pešta, 26. jul 1809)[1] bio je srpski pravnik, književnik i pobornik racionalizma. Muškatirović je bio prvi Srbin advokat u Ugarskoj.[2]
Biografija
[uredi | uredi izvor]
Rođen je u Senti 1743. godine. Studije prava je u Pešti završio 1773. godine, kada je postao prvi (zakleti) advokat među Srbima. Međutim još 1769. godine on se spominje u spisima novosadskog magistrata kao advokat. Usledila je carska uredba po kojoj su mladi advokati bez tri godine prakse morali do polaži strog ispit, kojim se dokazuje njihova stručnost. Taj nepovoljni propis nije zaobišao ni Muškatirovića, jednog od tri tadašnja novosadska advokata. Postao je "vengerskog prava advokat". Između više interesantnih parnica, jedno vreme (1771) zastupao je i srpske fruškogorske manastire.
Jovan Muškatirović je bio stalno naseljen u Novom Sadu u periodu 1769-1786. godine. Kuću je kupio 1779. godine u Ćurčijskoj ulici, od trgovca Andrije Popovića. Inače se oženio 1771. godine u Novom Sadu i to sa "premladom pupilom" (siroticom). Bila je to Katarina, kćerka počivšeg trgovca Stojana Nedeljkovića, koja je nasledila od oca 1400 f. Njihov sin, Petar Muškatirović je išao očevim stopama i javlja se novembra 1796. godine kao jurat (svršeni pravnik a bez diplome) u Novom Sadu. Umro je isti pre vremena, 21. maja 1803. godine u Temišvaru, a njegovu smrt je oplakao "eklogom", vladika pesnik Lukijan Mušicki.[3]
Pri kraju svog života i rada u Novom Sadu podigla se 1785. godine protiv njega afera, jer je klevetao članove vojnog suda. Peštanska srpska opština je tražila 1785. godine od cara Josifa II ga imenuje za tamošnjeg senatora. To nije bilo rešeno sve dok se njegove tvrdnje u pristrasnost vojnih sudija nije pokazalo 1786. godine.
Muškatirović je prodao svoju kuću u Novom Sadu 1787. godine Bio je zatim stanovnik i senator u skupštini grada Pešte 1787-1788. godine. Bavio se 1790. godine u Temišvaru, ali nije bio poslanik na crkveno-narodnom saboru. Svojim stručnim savetima i sastavljajući akta pomagao je srpske poslanike.[4] Period života koji je proveo u Pešti, obeležio je njegov književni rad, koji karakterišu razmišljanja o raznim temama.
Pisao je na slavenoserbskom, latinskom i mađarskom jeziku.[1]
Najpoznatija dela su mu Pričte iliti po prostomu poslovice (1787. godine u Beču; 1807. godine u Budimu)[5] i istorijski spis Čerte serpskog života u Ungariji.
Književno ime
[uredi | uredi izvor]Muškatirović je bio vičan peru, i spada u red starijih srpskih književnih radnika.[6] Bio je prema usmerenju racionalista i kritičar crkvenih ustanova, prvi sakupljač narodnih umotvorina među pravoslavnim Srbima, istoričar i privredni pisac. Prijateljevao je sa pesnikom Lukijanom Mušickim, Dositejem Obradovićem, čiji je prvi sledbenik bio, i Atanasijem Dimitrijevićem Sekerešom, cenzorom srpskih knjiga u Beču. Objavio je 1786. godine dva dva naslova, od kojih je poznatije delo Razmišlenie o prazdnici u kojem je ukazivao (razobličavao) na paganske običaje koje narod slavi.
Zanimljivost
[uredi | uredi izvor]Društvo koje nosi njegovo ime već godinama pokušava da dobije saglasnost lokalne samouprave za postavljanje biste prvom srpskom pravniku, prosvetitelju i peštanskom senatoru.[7]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 533.
- ^ "Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu", Novi Sad 1937.
- ^ Lukijan Mušicki: "Ekloga na preždevremenuju smert Petra Muškatiroviča", Budim 1803.
- ^ "Srpski sion", Sremski Karlovci 31. maj 1905.
- ^ "Delo", Beograd 1. januar 1904.
- ^ "Vreme", Beograd 25. februar 1925.
- ^ Isakov, Aleksandra. „Inicijativa za postavljanje biste Jovanu Muškatiroviću u Senti”. Politika Online. Pristupljeno 2024-02-05.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
