Jovan Rilski
Sveti Jovan Rilski | |
|---|---|
 Freska iz Rilskog manastira u Bugarskoj | |
| Datum rođenja | 876. |
| Mesto rođenja | Skrino, Bugarska |
| Datum smrti | 18. avgust 946. |
| Mesto smrti | Rila, Bugarska |
Sveti Jovan Rilski (bug. Свети Йоан (Иван) Рилски) (pre 876-946) je najznačajniji bugarski svetitelj. Smatra se za pokrovitelja Bugara, ktitor i osnivača glavnog manastira u Bugara — Rilskog manastira.
Rođen je verovatno pre 876. u Skrini kod kraja Dupnica[1] a umro na 18. avgust 946. godine (po julijanskom kalendaru). Živeo je za vreme cara Borisa I i cara Simeona Velikog, a najaktivniji je bio za vreme cara Petra I (927—968). Bugarska pravoslavna crkva ga slavi na 19. oktobar, a u srpskom kalendaru pada na 18/31. avgust.
Do 25. godine Sveti Jovan Rilski bio je čobanin; često je boravio sam po brdima, gde je i primio ljubav prema Bogu i tako poželeo da se potpuno posveti Božijoj službi. Prvo obrazovanje je stekao u manastiru Sveti Dimitrij, gde je proučavao bogoslovne knjige i jačao duh. Tamo se i zamonašio. Postio je i molio se visoko u planinama Rile, gde osniva i istoimeni manastir - Rila. U svom testamentu iz 946. godine kaže da je "stigao u osamu Rile i da je video da nigde nema žive duše osim divljih zverova; kraj je nenastanjiv."[2] U tom manastiru je izvršio puno čudesa i izlečenja ljudi od teških bolesti, te ga nazvaše i Čudotvorac.
Njegova slava se ubrzo prenese preko granica Bugarske u Srbiju i širom Evrope. Čudotvorca je lično posetio i bugarski car Petar I, pri tome prešavši 500 kilometara, od carske prestonice Velike Preslave do Rile. Ali Monah Jovan nije hteo primiti cara, jer je ovaj bio okićen zlatom i samo mu se poklonio izdaleka. Taj čin je još jače proneo slavu Svetog Jovana Rilskog u pravoslavnom svetu i umnožio broj njegovih učenika koji su dolazili iz čitave Bugarske.
Nakon smrti 946. godine Sveti Jovan je pogreben pored Rilskog manastira, a car Petar I je naredio da se mošti prenesu u grad Sredec (današnja Sofija) gde je Jovan Rilski bio posvećen (kanonizovan) kao prvi i najveći bugarski svetitelj. Vizantijski pisac Đurđe Skilica, je pisao o izlečenju vizantijskog cara Manojla I Komnina (1143—1180) prilikom poste svečevim moštima u Sredecu.
Godine 1183. u vreme mađarsko-vizantijskog rata, mađarski kralj Bela III zauzima Sredec i odnosi mošti Svetog Jovana Rilskog u svoju prestonicu Gran (Estergom). Legenda govori da tamošnji katolički nadbiskup nije prihvatao koliko je velik svetitelj Jovan Rilski, i da je zbog toga onemeo. Nadbiskup se pokajao i poklonio moštima Svetog Jovana Rilskog, molio za oproštaj, na šta mu se govor povratio. Zaprepašćeni tom čudom 1187. Mađari vrate mošti Bugarima.
Dana 1. jula Bugarska crkva slavi prenos mošti od Velikog Trnova do rilskog manastira. Godine 1195. car Asen ih prenosi u prestonicu Trnovo. Godine 1496. po zapovedi sultana, monasi rilskog manastira prenose ih posljednji put, iz Trnova u rilski manastir, gde počivaju i danas u posebnom kovčegu pored ikonostasa.
Žitije svetiteljevo koje je sastavio Patrijarh trnovski Jeftimije u drugoj polovini 14. veka, sačuvalo se u više rukopisa. Štampano je prvi put 1671. godine u Kijevu, a kasnije po rukopisima koji su se nalazili po Bugarskoj, štampano je izdanje u Beogradu. Dva rilska kaluđera Neofit i Joasaf su ga 1837. godine izdali u Srbiji, ali to je bilo novija izmenjena verzija. U knjizi se našao i dodati spis Srbina "Vladislava gramatika" (iz manastira Presvete Bogorodice,[3] u Skopskoj Crnoj Gori, 1479. godine), o prenošenju moštiju Sv. Jovana iz Trnova u Rilski manastir.[4]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- "Vidovdan", Beograd 1863. godine
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
