Džafer Deva
| Džafer Deva | |
|---|---|
.jpg) Džafer Deva, 1944. | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 21. februar 1904. |
| Mesto rođenja | Mitrovica, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 25. maj 1978. (74 god.) |
| Mesto smrti | San Francisko, SAD |
| Politička karijera | |
| Politička stranka | Bali Kombetar |
Džafer Deva (alb. Xhafer Ibrahim Deva; Mitrovica, 21. februar 1904 — San Francisko, 25. maj 1978) je bio predsednik opštine Kosovska Mitrovica u okupiranoj Kraljevini Jugoslaviji tokom Drugog svetskog rata, jedan od fašističkih kolaboracionista na Kosovu i Metohiji, jedan od osnivača Druge prizrenske lige i 21. SS divizije Skenderbeg, poznate po učešću u holokaustu nad Jevrejima na teritoriji Kosova i Metohije, i ministar unutrašnjih poslova u vladi Albanije u periodu od oktobra 1943. do juna 1944.
Kada su sile Osovine zauzele Kraljevinu Jugoslaviju u aprilu 1941. godine, Dževa je formirao opštinsku upravu u Kosovskoj Mitrovici u kojoj je zaposlio isključivo Albance i Turke.[1] Iako je Deva bio zastupnik albansko—nemačke saradnje, Nemci su bili veoma nezadovoljni činjenicom da je Deva oslobađao zarobljene komuniste i zauzvrat uzimao novac. Krajem Drugog svetskog rata Deva je evakuisan iz Albanije a ministar spoljnih poslova Trećeg rajha mu je pomogao da se nastani u Austriji. Kasnije se preselio u Egipat i na kraju u SAD gde je umro 1978.
Drugi svetski rat[uredi | uredi izvor]
Do 1941, Deva je postao prvi albanski politički vođa sa Kosova koji je pokazao spremnost da sarađuje sa Nemcima u slučaju invazije sila Osovina na Jugoslaviju. Kako je neko vreme već bio u kontaktu sa Abverom (nemačkom vojnom obaveštajnom službom), pre invazije sreo se u Beogradu sa Hermanom Nojbaherom, nemačkim izvanrednim opunomoćenikom za jugoistočnu Evropu, i obećao svoju podršku.[2]
Grupa albanskih lokalnih vođa, među kojima je bio i Džafer Deva, 21. aprila 1941. sklopili su sa zapovednikom nemačke 60. motorizovane pešadijske divizije sporazum prema kome su lokalne vođe bile dužne da pomognu Nemcima da sačuvaju red i mir, a zauzvrat bi dobili određeni stepen autonomije u rešavanju regionalna pitanja. Međutim, ubrzo je veći deo Kosova pripao Italiji, koja ju je pripojila svojoj marionetskoj Kraljevini Albaniji, jedan deo Bugarskoj, pa se sporazum primenjivao samo na teritoriji Kosova koji je pripadao teritoriji vojnoupravnog komandanta Srbije. Zbog toga su lokalne albanske vođe koje su izrazile spremnost sa sarađuju sa Nemcima, među kojima i Dževa, odselile u Srbiju.[3]
Nakon italijanske kapitulacije septembra 1943, Nemci su preuzeli kontrolu nad Albanijom i uspostavili Namesničko veće, koje je Nemačka odmah priznala za zvaničnu vlast. Deva je u veću postao ministar unutrašnjih poslova.[4]
Početkom septembra 1944. Deva i druge albanske vođe sa Kosova su se vratili u Prizren da preuzmu vodstvo u Drugoj prizrenskoj ligi i borbi protiv partizana.[5]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ page=3,66 Internet sajt o Kosovskoj Mitrovici
- ^ Fischer 1999, str. 161.
- ^ Tomasevich 2002, str. 150.
- ^ Tomasevich 2002, str. 152.
- ^ Tomasevich 2002, str. 154.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Petranović, Branko (1992). Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945. Beograd: Vojnoizdavački i novinski centar.
- Tomasevich, Jozo (2002). War and Revolution in Yugoslavia, 1941-1945: Occupation and Collaboration. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-3615-2.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
