Džajpur
| Džajpur hin. जयपुर | |
|---|---|
 Džal Mahar, Džajpur | |
 Zastava | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Indija |
| Savezna država | Radžastan |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 3.073.350 [1][2] |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 26° 55′ 20″ S; 75° 48′ 19″ I / 26.9223333333° S; 75.8053333333° I |
| Aps. visina | 431 m |
| Površina | 645,425037[3] km2 |
  Džajpur Džajpur na karti Indije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Višnu Lata[4] |
| Poštanski broj | 302001 |
| Pozivni broj | 141 |
| Registarska oznaka | RJ-14 |
Džajpur (hin. जयपुर)[5][6][7] je glavni grad indijske države Radžastan. Prema podacima iz 2011, grad ima populaciju od 3,1 miliona, što ga čini desetim gradom po veličini u zemlji. Džajpur je takođe poznat kao Rozi grad, zbog dominantne boje njegovih zgrada.[8] Džajpur je udaljen 268 km (167 miles) od indijske prestonice Nju Delhija.
Džajpur je 1727. osnovao Savaj Džej Sing, kačvahski vladar Amera, po kome je grad i dobio ime.[9] To je jedan od najranijih planiranih gradova moderne Indije, koji je dizajnirao Vidjadar Batačarija.[10] Tokom britanskog kolonijalnog perioda, grad je služio kao glavni grad države Džajpur. Nakon indijske nezavisnosti 1947. godine, Džajpur je 1949. godine postao glavni grad novoformirane države Radžastan.
Džajpur je popularna turistička destinacija u Indiji, koja čini deo turističkog kruga zapadnog Zlatnog trougla zajedno sa Delhijem i Agrom.[11] Grad služi kao kapija za druge turističke destinacije u Radžastanu kao što su Jodpur, Džejsalmer, Bikaner, Udajpur, Kota, planina Abu i ima dva mesta svetske baštine, tvrđava Amer i Janti Mandra. Dana 6. jula 2019, grad je stavljen na listu gradova svetske baštine.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Topografija[uredi | uredi izvor]
Džajpur se nalazi u severoistočnom delu Radžastana i pokriva ukupnu površinu od 467 km2 (180 sq mi). Grad je okružen plodnim aluvijalnim ravnicama na istoku i jugu i brdskim lancima i pustinjskim oblastima na severu i zapadu.[12][13] Džajpur se uglavnom spušta sa severa na jug, a zatim na jugoistok.[14] Grad je okružen brdima Nahargar na severu i Džalana na istoku, koja su deo lanca Aravali.[14]
Reka Dravjavati je primarni drenažni kanal koji se do 2014. godine degenerisao u tok neprečišćene kanalizacije. Da bi se rešio ovaj problem, Džajpurski razvojni organ (JDA) je 2015. godine izradio plan za oporavak reke.[15] Segment dug 13 km (8,1 mi) obale Dravjavatija ukupne dužne 475 km (295 mi) otvoren je nakon obnove 2018. godine, a preostali deo projekta je završen 2022. godine.[16]
Klima[uredi | uredi izvor]
Džajpur ima toplu polusušnu klimu (Bsh) prema Kepenovoj klasifikaciji klima. Godišnje dobija preko 63 cm kišnih padavina. Međutim, većina kiše pada u monsunskim mesecima između juna i septembra. Temperature ostaju relativno visoke tokom leta od aprila do početka jula sa prosečnom dnevnom temperaturom od oko 27,6 °C (81,7 °F). Tokom monsuna, česte su obilne kiše i oluje, mada poplave nisu česte. Zimski meseci od novembra do februara su blagi i prijatni, sa prosečnom temperaturom od 18 °C (64 °F) i sa visokom vlažnošću, ali sa povremenim hladnim talasima. Džajpur, kao i mnogi drugi veliki gradovi u svetu, predstavlja značajnu urbanu toplotnu ostrvsku zonu sa okolnim ruralnim temperaturama koje povremeno padaju ispod nule tokom zima.[17]
| Klima Džajpura (Aerodrom Džajpur) 1981–2010, ekstremi 1952–2012 | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 31,7 (89,1) |
36,7 (98,1) |
42,8 (109) |
44,9 (112,8) |
49,0 (120,2) |
47,2 (117) |
46,7 (116,1) |
41,7 (107,1) |
41,7 (107,1) |
40,0 (104) |
36,4 (97,5) |
32,0 (89,6) |
49,0 (120,2) |
| Srednji maksimum, °C (°F) | 27,2 (81) |
31,4 (88,5) |
37,1 (98,8) |
41,9 (107,4) |
44,3 (111,7) |
43,7 (110,7) |
39,4 (102,9) |
36,1 (97) |
37,5 (99,5) |
36,9 (98,4) |
33,1 (91,6) |
28,3 (82,9) |
44,8 (112,6) |
| Maksimum, °C (°F) | 22,6 (72,7) |
25,7 (78,3) |
31,6 (88,9) |
37,4 (99,3) |
40,7 (105,3) |
39,6 (103,3) |
34,6 (94,3) |
32,7 (90,9) |
34,2 (93,6) |
33,8 (92,8) |
29,3 (84,7) |
24,5 (76,1) |
32,2 (90) |
| Minimum, °C (°F) | 8,6 (47,5) |
11,4 (52,5) |
16,8 (62,2) |
22,2 (72) |
26,5 (79,7) |
27,7 (81,9) |
26,1 (79) |
24,8 (76,6) |
23,6 (74,5) |
19,6 (67,3) |
14,0 (57,2) |
9,5 (49,1) |
19,2 (66,6) |
| Srednji minimum, °C (°F) | 3,8 (38,8) |
6,1 (43) |
11,3 (52,3) |
16,7 (62,1) |
20,9 (69,6) |
22,2 (72) |
23,1 (73,6) |
22,3 (72,1) |
20,8 (69,4) |
15,2 (59,4) |
9,1 (48,4) |
4,8 (40,6) |
3,5 (38,3) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −2,2 (28) |
−2,2 (28) |
3,3 (37,9) |
9,4 (48,9) |
15,6 (60,1) |
18,4 (65,1) |
20,6 (69,1) |
18,9 (66) |
15,0 (59) |
11,1 (52) |
3,3 (37,9) |
0,0 (32) |
−2,2 (28) |
| Količina kiše, mm (in) | 5,5 (0,217) |
4,9 (0,193) |
4,2 (0,165) |
8,2 (0,323) |
18,7 (0,736) |
68,8 (2,709) |
220,8 (8,693) |
194,8 (7,669) |
71,4 (2,811) |
20,1 (0,791) |
5,3 (0,209) |
3,8 (0,15) |
626,5 (24,665) |
| Dani sa kišom | 0,6 | 0,9 | 0,7 | 0,9 | 1,3 | 4,2 | 9,8 | 9,4 | 4,8 | 1,2 | 0,2 | 0,3 | 34,3 |
| Relativna vlažnost, % (u 17:30 IST č.) | 37 | 29 | 21 | 17 | 19 | 33 | 60 | 67 | 50 | 31 | 34 | 39 | 36 |
| UV indeks | 5 | 7 | 9 | 11 | 12 | 12 | 12 | 12 | 10 | 8 | 6 | 5 | 9,1 |
| Izvor #1: | |||||||||||||
| Izvor #2: Weather Atlas[23] | |||||||||||||
Istorija[uredi | uredi izvor]
Grad je osnovao 1728. maharadža Džaj Sing II, vladar Ambera. Nalazio se u Džajpur državi, koja je osnovana mnogo ranije oko 1128. Glavni grad države je bio Dausa, pa Ramgart, Amber, da bi na kraju bio Džajpur. Među urbanistima se smatra jednim od najbolje planiranih gradova. Dok je većina gradova toga doba građena haotično, maharadža se pridržavao principa hindu teorije arhitekture. Grad je građen sa širokim ulicama. Bio je podeljen u šest četvrti. Četvrti su dalje bile razdeljene pravilnom mrežom ulica. Kompleks palata zauzimao je čitavu jednu četvrt, gde se nalazi Hava Mahal ili palata vetrova, vrtovi, malo jezero. Tokom britanske vlasti, Džajpur je bio glavni grad Džajpur države, koja je postojala od 12. veka do indijske nezavisnosti 1947. Grad se razvijao u 19. veku tako da je 1900. imao oko 160.000 stanovnika. Glavne industrije su bile obrada metala i mermera koje su nastale zahvaljujući umetničkoj školi. Džajpur je postao glavni grad indijske države Radžastan.
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
| 1991. | 2001. | 2011. |
|---|---|---|
| 1.518.235[24] | 2.322.575[24] | 3.073.350[1] |
Prema popisnim podacima iz 2011. godine, broj stanovnika grada Džajpura je 3.073.350.[25] Sveukupna stopa pismenosti grada je 84,34%. 90,61% muškaraca i 77,41% žena su pismeni.[25] Odnos polova je 898 žena na 1.000 muškaraca. Odnos broja devojčica prema broju dečaka u uzrastu do 6 godina iznosi 854:1000.[25] Prema popisu iz 2011, Hindusi čine većinsku religioznu grupu sa 77,9% gradske populacije,[26] čemu slede Muslimani (18,6%), Đaini (2,4%) i drugi (1,2%).[27]
| Rast populacije grada Džajpur | |||
|---|---|---|---|
| Census | Populacija | %± | |
| 1881 | 142.600 | — | |
| 1891 | 158.900 | 11.4% | |
| 1901 | 160.000 | 0.7% | |
| 1911 | 137.100 | -14.3% | |
| 1921 | 120.200 | -12.3% | |
| 1931 | 144.200 | 20.0% | |
| 1941 | 175.800 | 21.9% | |
| 1951 | 291.000 | 65.5% | |
| 1961 | 403.400 | 38.6% | |
| 1971 | 636.800 | 57.9% | |
| 1981 | 1.004.700 | 57.8% | |
| 1991 | 1.518.200 | 51.1% | |
| 2001 | 2.322.575 | 53.0% | |
| 2011 | 3.073.350 | 32.3% | |
| Izvor:Popis Indije[25][28][29] | |||
Privreda[uredi | uredi izvor]
Džajpur je centar i moderne i tradicionalne industrije. U gradu je razvijena prerada plastičnih masa i tekstilna industrija. Tradicionalna industrija pravljenja ukrasa značajna je za izvoz. Izvoze se nakiti, obrađeno drago kamenje, mermerni kipovi, zanatski proizvodi, vuneni i svileni ćilimi, ručni tekstilni proizvodi.
Turističke znamenitosti[uredi | uredi izvor]
- Hava Mahal ili palata vetrova predstavlja jednu od najpoznatijih turističkih atrakcija Džajpura
- Nahargar tvrđava nalazi se na brdima na severozapadnom delu starog grada
- Amber palata ili Amber tvrđava, originalno je sagrađena kao palata. Jedno je od najpoznatijih turističkih odredišta. Čuvena je po mešavini hindu i islamske arhitekture
- Džajgar tvrđava se nalazi na brdu iznad Amber palate. Ima ogromnu kolekciju srednjovekovnih topova, od kojih se jedan smatra najvećim topom na svetu na točkovima
- Džal Mahal se nalazi usred jezera, koje zna i presušiti
- Džantar Mantar -opservatorija od Džaj Singa
Saobraćaj[uredi | uredi izvor]
![[ikona]](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/20px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png){kind=small} | Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Census of India 2011: Provisional Population
- ^ „District Census Handbook - Jaipur” (PDF). Census of India. str. 30. Arhivirano (PDF) iz originala 14. 11. 2015. g. Pristupljeno 10. 2. 2016.
- ^ „City Profile”. Jaipur Municipal Corporation. Arhivirano iz originala 25. 04. 2018. g. Pristupljeno 24. 4. 2018.
- ^ „Vishnu Laata, BJP's rebel councillor, defeats party candidate by 1 vote to become new Jaipur mayor - www.newsnation.in”. Arhivirano iz originala 23. 01. 2019. g. Pristupljeno 23. 1. 2019.
- ^ „Jaipur City (or Jainagar)”. The Imperial Gazetteer of India. 1909. str. 399—402. Arhivirano iz originala 26. 05. 2010. g. Pristupljeno 23. 4. 2010.
- ^ „Define Jaipur”. Dictionary.com. Arhivirano iz originala 14. 7. 2014. g. Pristupljeno 26. 6. 2014.
- ^ „Definition of Jaipur”. The Free Dictionary. Arhivirano iz originala 7. 7. 2014. g. Pristupljeno 26. 6. 2014.
- ^ „Why Jaipur is called pink city”. mapsofindia.com. Arhivirano iz originala 19. 10. 2013. g. Pristupljeno 5. 11. 2015.
- ^ „Jaipur Nagar Nigam (Greater)”. jaipurmc.org. Pristupljeno 2024-01-25.
- ^ „Jaipur”. 2011-07-17. Arhivirano iz originala 17. 7. 2011. g. Pristupljeno 2024-01-25.
- ^ „With Agra at its heart, Golden Triangle ranked 21 globally by elite travel magazine”. India Today (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-01-25.
- ^ „Jaipur - History, Map, Population, & Facts”. Britannica. Pristupljeno 1. 12. 2023.
- ^ „Jaipur City, Rajasthan” (na jeziku: engleski). UNESCO World Heritage Centre. Pristupljeno 16. 3. 2023.
- ^ a b „Jaipur Nagar Nigam (Greater)”. Jaipur Municipal Corporation. Pristupljeno 16. 3. 2023.
- ^ „State okays DPR, takes step forward to revive Dravyavati”. The Times of India. 15. 10. 2015. ISSN 0971-8257. Pristupljeno 17. 3. 2023.
- ^ „Raje opens much-awaited Dravyavati river project”. Business Standard. 2. 10. 2018. Pristupljeno 17. 3. 2023.
- ^ „World Weather Information Service”. Arhivirano iz originala 28. 11. 2009. g. Pristupljeno 11. 12. 2009.
- ^ „Station: Jaipur (Sanganer) Climatological Table 1981–2010” (PDF). Climatological Normals 1981–2010. India Meteorological Department. januar 2015. str. 343—344. Arhivirano iz originala (PDF) 5. 2. 2020. g. Pristupljeno 19. 3. 2020.
- ^ „Extremes of Temperature & Rainfall for Indian Stations (Up to 2012)” (PDF). India Meteorological Department. decembar 2016. str. M180. Arhivirano iz originala (PDF) 5. 2. 2020. g. Pristupljeno 19. 3. 2020.
- ^ „Climatological Information – Jaipur (42348)”. India Meteorological Department. Arhivirano iz originala 2. 9. 2022. g. Pristupljeno 2. 9. 2022.
- ^ „Climate of Jaipur” (PDF). India Meteorological Department. Pristupljeno 21. 10. 2022.
- ^ „Climate & Weather Averages in Jaipur, Rajasthan, India”. Time and Date. Pristupljeno 18. 7. 2022.
- ^ „Climate and monthly weather forecast Jaipur, India”. Weather Atlas. Pristupljeno 13. 6. 2022.
- ^ a b World Gazetteer: Die wichtigsten Orte mit Statistiken zu ihrer Bevölkerung
- ^ a b v g „Provisional Population Totals, Census of India 2011; Cities having population 1 lakh and above” (PDF). Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. Arhivirano (PDF) iz originala 7. 5. 2012. g. Pristupljeno 26. 3. 2012.
- ^ „52nd REPORT OF THE COMMISSIONER FOR LINGUISTIC MINORITIES IN INDIA” (PDF). nclm.nic.in. Ministry of Minority Affairs. Arhivirano iz originala (PDF) 25. 5. 2017. g. Pristupljeno 2. 5. 2019.
- ^ „Population By Religious Community - Rajasthan” (XLS). Office of The Registrar General and Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India. 2011. Arhivirano iz originala 13. 9. 2015. g. Pristupljeno 13. 9. 2015.
- ^ „Census of India”. mospi.gov.in. Arhivirano iz originala 13. 8. 2008. g. Pristupljeno 23. 6. 2008.
- ^ „Historical Census of India”. Arhivirano iz originala 17. 02. 2013. g. Pristupljeno 5. 11. 2015.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Bhatt, Kavi Shiromani; Shastry, Mathuranath (1948). Jaipur Vaibhawam (History of Jaipur written in Sanskrit). Re-published in 2002 by Kalanath Shastry, Manjunath Smriti Sansthan, Jaipur.
- Khangarot, R.S., Nathawat, P.S. (1990) Jaigarh- The Invincible Fort of Amer. RBSA Publishers, Jaipur.
- Sachdev, Vibhuti; Tillotson, Giles Henry Rupert . Reaktion Books. Sachdev, Vibhuti; Tillotson, Giles Henry Rupert (2002). Building Jaipur: The Making of an Indian City. London. ISBN 978-1-86189-137-2..
- Sarkar, Jadunath '. Orient Longman Limited, New Delhi. Sarkar, Jadunath (1984). A History of Jaipur. Orient Blackswan. ISBN 978-81-250-0333-5..
- Volwahsen, Andreas (2001). Cosmic Architecture in India: The Astronomical Monuments of Maharaja Jai Singh II, Prestel Mapin, Munich.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Jaipur- The Pink City of India (jezik: engleski)
- Jaipur CityPedia- Comprehensive Jaipur guide (jezik: engleski)
- Flickr photos tagged with Jaipur(jezik: engleski)
- Jaipur/Amber Fort Photos(jezik: engleski)
- Photographic Gallery by Steven Caudill(jezik: engleski)
- Current time and weather in Jaipur(jezik: engleski)
Agra • Alahabad • Amricar • Asansol • Ahmedabad • Bangalor • Bopal • Vadodara • Varanasi • Vizagapatnam • Vidžajavada • Danbad • Delhi • Indor • Kanpur • Koimbator • Kolkata • Kočin • Laknau • Ludijana • Maduraj • Mirut • Mumbaj • Nagpur • Našik • Patna • Puna • Radžkot • Surat • Faridabad • Hajderabad • Čenaj • Džabalpur • Džajpur • Džamšedpur |  | |
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
