Džirit (igra)
Džirit (turski:Cirit) je igra koju su turska plemena donela u Anadoliju seleći se iz centralne Azije. U postojbini je to bila ratnička veština gde se vežbalo što preciznije gađanje protivnika kopljem. Danas je to sport u kojem ponovo posebno značajnu ulogu igra konj. Cilj ove igre je da učesnici jašući na konju kopljem dužine nešto više od metra, po kojem je igra i dobila naziv, pogode protivnika.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Konji su bili svete životinje za Turke koji su živeli kao nomadska plemena u centralnoazijskim stepama. Turci su se rađali, odrastali, živeli, borili i umirali na konju. Tako je džirit postala najvažnija sportska i ceremonijalna igra turskog naroda.[1] Sam izraz je arapska reč (arap. جريد, džirit) koja se odnosi na koplje ili štap napravljen od ogoljenog palminog lista.
Džirit je došao u Anadoliju sa Turcima dok su migrirali 1071. godine iz svojih domovina u centralnoj Aziji. Kasnije u 16. veku, Turci osmanlije su je prihvatili kao ratnu igru i od tada je nastavila da bude rasprostranjena. U doba mira džirit se igrao kako bi se poboljšale veštine napada i odbrane konjice, a tokom pohoda da bi se podstakao njihov entuzijazam za bitku. Poznato je da su neki od otomanskih sultana bili igrači džirita, a rani sultani poput Bajazita I (1389-1402) i Mehmeda I (1413-1421) pridavali su značaj džiritu tokom obuke svojih armija. Nadređena klasa konjanika poznatih kao "cündi" formirana je od onih koji su bili vešti u džiritu.[2] Igra se proširila po Arabiji i evropskim zemljama i bila je popularna na nemačkom i francuskom govornom području tokom 17. veka.
U 19. veku igra je stekla svoju najveću popularnost kao revijalni sport i kao igra na dvoru, kao i na svim teritorijama koje su bile pod otomanskom vlašću. Međutim, igra nije bila bezopasna, a povrede, pa čak i smrt od pada u pokušaju da se uhvate štapovi koji su leteli, navele su Mahmuda II (1808–1839) 1826. godine da zabrani ovaj sport nakon što je raspustio janjičarski korpus. Iako je igranje džirita nastavljeno, posebno u provincijama, nikada nije povratilo značaj koje je posedovalo u nekadašnjim vremenima.
Danas džirit nije toliko rasprostranjen kao nekada, ali se i dalje održava kao sport za gledaoce, prvenstveno u Ušaku, Sivasu, Malatiji, Erzurumu, Kajseriju, Koniji, Sinopi, Gazi Antepu, Bursi, Antaliji i dr. Kulturna folklorna društva takođe pokušavaju da održe ovaj tradicionalni sport organizovanjem lokalnih turnira. Oko 50 klubova u devet provincija u Turskoj organizuje turnire džirita. U Ušaku danas postoje klubovi u kojim i žene igraju džirit.
Pravila igre[uredi | uredi izvor]
Džirit je kolektivna igra sa strogim pravilima, sa po sedam igrača u svakom timu i sudijom koji vodi igru i beleži bodovanje. Igrači poštujući pravila bacaju koplje prema protivničkim igračima trudeći se da ih pogode. Da bi izbegli pogodak, takmičari izvode različite pokrete i akrobatske figure dok jašu. Iako u ovom sport danas nije cilj povrediti protivnika, povrede se događaju. Na primer, takmičar čiji je konj pogođen mora da napusti igru. Ni povrede takmičara nisu retke, zato je potrebno biti odličan jahač i ostvariti savršen sklad sa konjem. U situaciji kada se takmičar približi protivniku na nekoliko metara i dođe u poziciju da ga neizbežno pogodi, on iz moralnih razloga podigne koplje kao da će ga baciti, ali to ipak ne učini. Ovaj postupak se zove "oproštaj" (tr. bağışlama), i igrač tada dobija poen. Pobeđuje tim koji sakupi veći broj pogodaka.[3]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Turkish Jereed (Javelin) | All About Turkey”. www.allaboutturkey.com. Pristupljeno 2021-12-13.
- ^ „Ana Sayfa - T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı”. www.ktb.gov.tr. Pristupljeno 2021-12-13.
- ^ Aykut, Ksenija (2017). Turski folklor. Lapovo: Kolor Pres. str. 108. ISBN 978-86-83801-69-5.