Aleksandrijski itinerarijum

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Aleksandrijski itinerarijum

Aleksandrijski itinerarijum (lat. Itinerarium Alexandri - Aleksandarov putopis ) putna je karta sa opisima saobraćajnica, spiskom gradova, sela i drugih stanica iz perioda Rimskog carstva. Na itineraru su prikazivana naselja (stanice) i njihova međusobnu udaljenost u rimskim miljama.[1]

Itinerarijum je napisan oko 340. godine, i prvobitno je predstavljalo sažetak osvajanja Persije od strane Aleksandra Velikog i Trajana. Autor dela je nepoznat, ali je poznato vreme njegovog pisanja, jer je delo posvećeno caru Konstanciju II, koji je u to vreme krenuo u pohod na Persiju. Do danas je opstao samo deo koji se bavi Aleksandrom Velikim, i to samo u jednom rukopisu, koji uključuje i latinsku verziju Aleksandrove legendarne biografije Julijusa Valerija lat. Res gestae Alexandri Macedonis.[2]. Delo sadrži mnogo grešaka, ali njegov sadržaj donekle prati sadržaj prve četiri knjige Arijanove Anabaze.[3]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Autor[uredi | uredi izvor]

Ambrozijanska biblioteka u Milanu u kojoj je pronađen rukopis

Uz Arijanovu Anabazu (koja se smatra najznačajnim radom u životu Aleksandra Makedonskog, „Indiku“ koja opisuje putovanja u Indiji tokom Aleksandrovih osvajanja), Aleksandrijski itinerarijum je jedna od Aleksandrovih apologetskih biografija. Sadržaj teksta u velikoj meri oslanja se na Arijanovo delo „Osvajanja Aleksandra Velikog” i ima sličnosti sa Aleksandridom, romanom o Aleksandru Velikom.[4]

Autor dela nije pouzdan, ali Robin Lejn Foks smatra da je delo napisao 338 konzul Flavije Julije Valerije Aleksandar Polemije,[5] autor Aleksandrove biografije Res Gestae Alexandri Macedonis, koji je preveo legendarnu biografiju u rukopisu sa grčkog na latinski.[2] Iako većina savremenih naučnika smatra da je verovatno pisac Aleksandrove legendarne biografije Res Gestae Alexandri Macedonis Polemije, ne slažu se oko toga da li je on takođe bio i autor Aleksandrijskog itinerarijuma.[6]

Istorija rukopisa[uredi | uredi izvor]

Od Aleksandrijskog itinerarijuma do danas je sačuvan samo jedan rukopisu (Codex Ambrosianus P 49), koji datira oko 800. do 1000. godine. Rukopis je pronađen u Ambrozijanskoj biblioteci u Milanu u dosta oštećenom stanju i njegovo tumačenje se smatra teškim

Kopiran je u Avinjonu, a prvi put je objavljen 1817. godine.[7]

Sadržaj[uredi | uredi izvor]

Aleksandar Veliki, čijim se osvajačkim pohodima i putovanja preko Persijskog carstva, njegovim životom, usponom na makedonski presto, i njegovim osvajanjima u Indiji bavi Aleksandrijski itinerarijum.[8]

Do danas je od itinerararija sačuvano 120 kratkih dela. Nedostaje nekoliko pasusa.

Aleksandrijski itinerarijum, čiji je stil pisanja oskudan i teško razumljiv, posvećen je rimskom caru Konstanciju II. Delo opisuje Aleksandra Velikog (356. p. n. e. — 323. p. n. e) i njegove osvajačke pohode i putovanja preko Persijskog carstva, Aleksandrov život, njegov uspon na makedonski presto, i njegova osvajanja u Indiji.[8]

Iako se u naslovu delo ima naziv Itinerarijum jer se odnosi na Aleksandrova putovanja, ono je bliže biografiji. Originalna verzija je uključivala opise persijskih pohoda Aleksandra Velikog i Trajana. Međutim, deo koji se bavi Trajanom je izgubljen. Početak dela čini pohvala Konstanciju II.  

Iz uvoda dela može se zaključiti da Konstancijev otac Konstantin Veliki i njegov stariji brat Konstantin II nisu bili živi u vreme pisanja. Međutim, Konstancijev brat Konstans je tada još bio živ (umro je nakon nastanka dela 350. godine). Zbog toga se delo može datirati u period 340-350. godina (a najverovatnije oko 340. godine).

Delo je od strane autora predstavljeno kao svojevrsni priručnik za Konstancija i njegove predstojeći pohod na Persiju, i u njemu naglašava da nije puki rezime ranijih radova. Autor kaže da je za pisanje koristio Varoovu knjigu, geografski priručnik za Pompeja i njegovu kampanju u Španiji. U tom pogledu, čini se da je autor podbacio, jer delo sadrži vrlo malo geografskih podataka. Međutim, izgubljeni deo koji se bavi Trajanom možda je sadržao više takvog materijala. Snmatra se da je autor ovim delom želeo da inspiriše Konstancija da podražava Aleksandra i Trajana.[4]

Poput Aleksandra i Konstancije je napao Persiju da bi osvetio zlodala koje su ranije učinili Persijanci. Konstancije je bio istih godina kao i Aleksandar kada je napao Persiju, a tvrdilo se da je čak i izgledao isto.

Aleksandrijski itinerarijum opisuje događaje od Aleksandrovog rođenja pa sve dok Aleksandar nije odlučio da se vrati sa svog pohoda u Indiju. Sadržaj prati prve četiri knjige Arijanove Anabaze sa manjim izuzecima.

Aleksandrijski itinerarijum daje veoma pozitivnu sliku o Aleksandru. Međutim, autor koristi priliku da pohvali Konstancija, na primer upoređujući njegovu skromnost sa Aleksandrovom sujetom. Rad se razlikuje od Arijanosovog prikaza, barem u odeljcima koji se bave oazom Siva i Indijom. Opis Indije sadrži mnogo živopisnih prikaza indijskih životinja, koji se ne nalaze u Arijanovom delu.  Kao i druga slična dela iz ovog perioda i Aleksandrijski itinerarijum sadrži mnogo grešaka.[2]

Sadržaj teksta u velikoj meri oslanja se na Arijanovo delo „Osvajanja Aleksandra Velikog” i ima sličnosti sa Aleksandridom, romanom o Aleksandru Velikom, i izvornom latinskom verzijom Flavija Julija Valerija Aleksandra Polemija (4. vek).[4]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ V. Petrović, Dardanija u rimskim itinerarima, SANU, Balkanološki institut SANU, posebno izdanje 99 (2007), str 41-47.
  2. ^ a b v Raffaella Tabacco (ed): Itinerarium Alexandri (= Università degli Studi di Torino, Fondo di studi Parini-Chirio. Filologia. Nuova Serie, Bd. 1). Testo, apparato critico, introduzione, traduzione e commento. Olschki, Florenz. 2000. ISBN 978-88-222-4920-3.
  3. ^ Waldemar Heckel, John Yardley: Alexander the Great: Historical Texts in Translation. Wiley-Blackwell, (2004) ISBN 9780631228219.
  4. ^ a b v Iolo Davies: Alexander’s itinerary (Itinerarium Alexandri). An English translation. In: The Ancient History Bulletin. Bd. 12, 1998. 29–54
  5. ^ Raffaella Tabacco (ed): Itinerarium Alexandri (= Università degli Studi di Torino, Fondo di studi Parini-Chirio. Filologia. Nuova Serie, Bd. 1). Testo, apparato critico, introduzione, traduzione e commento. Olschki, Florenz. 2000. ISBN 978-88-222-4920-3.
  6. ^ Michael H. Dodgeon,Samuel N. C. Lieu: The Roman eastern frontier and the Persian Wars (AD 226-363), s. 385. Routledge, 1994. ISBN 9780415103176..
  7. ^ R. J. Lane Fox: The Itinerary of Alexander: Constantius to Julian. The Classical Quarterly, 1997, Vol. 47. vsk, nro No. 1, s. 239.
  8. ^ a b Arriano 1976

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Arriano, F. (1976). History of Alexander and Indica. Cambridge: Harvard University Press. 
  • Heckel, Waldemar; Yardley, John (2004). Alexander the Great: Historical Texts in Translation. Blackwell Publishing. str. xxvi. xxvi. ISBN 978-0-631-22821-9. 
  • Raffaella Tabacco: Itinerarium Alexandri. Testo, apparato Critico, introduzione traduzione, e commento. Turin 2000th
  • Raffaella Tabacco: Itinerarium Alexandri. Critical review of studies and research perspectives, in "Bulletin of Latin Studies" XVII. 1987. str. 77–120.
  • Michael H. Dodgeon: The Roman eastern frontier and the Persian wars: AD 226 - 363, Volume 1 Page 385

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Александријски_итинераријум&oldid=27673613”