Ambrozija (biljka)
| Ambrozija | |
|---|---|
| |
| Ambrosia artemisiifolia | |
Naučna klasifikacija 
| |
| Carstvo: | Plantae |
| Kladus: | Tracheophytes |
| Kladus: | Angiospermae |
| Kladus: | Eudicotidae |
| Kladus: | Asterids |
| Red: | Asterales |
| Porodica: | Asteraceae |
| Potpleme: | Ambrosiinae |
| Rod: | Ambrosia L. |
| vrste | |
|
A. acanthicarpa | |
Ambrozija (lat. Ambrosia artemisiifolia) je rod invazivnih korova, jedna od najpoznatijih i najopasnijih alergenih biljaka na svetu. U narodu je poznata i pod nazivima limundžik, opaš, parložna trava, pelenasta ambrozija, amerikanka i fazanuša. Ambrozija je jednogodišnja biljka visine od 20 cm do 2 m. Koren je vretenast, stablo je uspravno, razgranato, sa listovima jajolikog oblika, posutim dlačicama, jako izrezanim, sa uskim režnjevima. Presek stabla je četvrtast ili okrugao. Stabljika je jednostavna, u gornjem delu granata, uspravna sa gusto prileglim dlakama ili vunastim dlakama, tupo četvorouglasta. Listovi su najčešće naspramni, sa gornje strane su tamnozeleni, a sa donje strane sivozeleni. Glavice su jednopolne. Muške glavice su poluloptaste, sa kratkim drškama, u gustim terminalnim klasastim cvastima sa braktejama. Ženske glavice se nalaze ispod muških glavica, u pazuhu gornjih listova. Cvetovi muških glavica su bledožuti, ima ih 10-15 u glavici. Poseduju cevastu krunicu i šiljate režnjeve. Ženski cvetovi su pojedinačni sa zelenim plodnikom. Brakteje su u obliku kljuna. Plod je zatvoren sa očvrslim involukrumom. U prirodi je niko ne jede zbog gorkog ukusa. Cvetovi su skupljeni u duge grozdaste cvasti na vrhu stabala i grana, žućkaste boje. Niče od sredine aprila, a cveta u kasno leto i jesen, od sredine jula do prvih jesenjih mrazeva.[1]
Štetnost[uredi | uredi izvor]
Polen ambrozije izaziva alergiju kod 10% ljudi. Od svih polenskih alergija polen ambrozije je uzročnik u 50—60% slučajeva. Kod najosetljivijih osoba 8-20 polenovih zrna u 1 m3 vazduha može da izazove jake reakcije, a samo jedna biljka ambrozije proizvodi 1-8 milijardi polenovih zrna.
U polenu ambrozije je konstatovano 52 jedinjenja koja su alergogena od kojih su 6 posebno opasni. Alergijska reakcija se prvenstveno javlja na gornjim disajnim putevima. Otežano disanje i pojačana sekrecija su osnovni oblici alergije koja može u nekim situacijama preći i u astmatične napade. Dermatitisi izazvani ambrozijom pojavljuju se na izloženim delovima tela i mogu postati hronične. Najčešće se javljaju kod muškaraca. Sve češće se u svetu beleže smrtni slučajevi izazvani preteranom alergijskom reakcijom na ambroziju.
Ambrozija ne izaziva samo reakcije kod ljudi već i kod životinja.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Ambrozija nije evropska biljka. Doneta je iz Amerike na nekom od prekookeanskih brodova krajem 19. veka i od tada se polako i nezadrživo širi Evropom. Trenutno je ima više u Evropi nego u Americi. Jedna biljka može proizvesti i više od milijardu zrna polena koji se uz pomoć vetra mogu raspršiti na površinu od više kvadratnih kilometara. Zrno polena zadržava klijavost i do 40 godina. Ambrozija prvenstveno nastanjuje neuređeno i zapušteno zemljište. Najefikasniji način uništavanja je čupanje iz korena, ali i negovanje niskog rastinja utiče na zatiranje. U slučaju većih površina primenjuje se i redovno košenje do 5 cm iznad zemlje, a samo ponekad i tretman totalnim herbicidima. Ako se ne kosi nisko izrasta ponovo u roku od 20 dana.
Podaci u Srbiji[uredi | uredi izvor]
Ambrozija je prvi put je u Srbiji primećena u Sremskim Karlovcima 1953. godine. Po podacima iz 2006. godine u Beogradu je pojedinih dana izmereno i do 400 polenovih zrna po m3, a prema podacima INEP u Beogradu ima 700 izdanaka po m². Od 2006. godine se posebno vodi računa i pokrenuta je široka akcija za nadgledanje površina i uklanjanje ovog korova.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Josifović, Mladen (1976). Flora sr Srbije VIII. Srpska akademija nauka i umetnosti.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
