Amortizacija osnovnih sredstava
Amortizacija je vrednosno trošenje osnovnih sredstava. To je novčani iznos koji se u toku veka trajanja osnovnih sredstava obračunava i izdvaja za nadoknadu i reprodukciju (obnavljanje) osnovnih sredstava. Njen iznos se obračunava u prodajnu cenu gotovih proizvoda ili usluga. Svi korisnici osnovnih sredstava su u obavezi da je obračunavaju osim:
- na osnovna sredstva u izgradnji (pripremi),
- na prirodna bogatstva (na zemljišta i šume),
- na spomenike kulture, umetnička dela, muzičke predmete, knjige u biblioteci i arhivsku gradnju.
Zakonom je propisan najduži vek korišćenja osnovnih sredstava u koje ona treba da budu amortizovana.
Osnovica za obračun je nabavna vrednost osnovnog sredstva. Načini koji se primenjuju pri obračunu mogu biti:
- vremenski i
- funkcionalni.
Vremenski[uredi | uredi izvor]
Zasnovan je na veku trajanja osnovnih sredstava. U okviru ovog, poznata su tri način obračuna amortizacije:
- metod proporcijalnog otpisa,
- metod degresivnog otpisa i
- metod progresivnog otpisa.
Na osnovu vremenskog načina sredstva se otpisuju po istoj amortizacionoj stopi (AM') u toku veka trajanja osnovnih sredstava.
Godišnji iznos amortizacije = NV H AM'/100
Godišnja stopa amortizacije = 100%/vek upotrebe
Primer:
NV = 100.000 dinara Vek upotrebe: 5 godina
Godišnja stopa = 100%/5 = 20% Godišnji iznos = NV h Am'/100 = 100.000 h 20/100 = 20.000 dinara
| Godina | Nabavna vrednost | AM' | Godišnji iznos | Ukupni iznos | Sadašnja vrednost |
| 1. | 100.000 | 20% | 20.000 | 20.000 | 80.000 |
| 2. | 100.000 | 20% | 20.000 | 40.000 | 60.000 |
| 3. | 100.000 | 20% | 20.000 | 60.000 | 40.000 |
| 4. | 100.000 | 20% | 20.000 | 80.000 | 20.000 |
| 5. | 100.000 | 20% | 20.000 | 100.000 | 0 |
Funkcionalni[uredi | uredi izvor]
Funkcionalni obračun amortizacije ne polazi od veka upotrebe već od korišćenja osnovnih sredstava. Amortizacija se obračunava u zavisnosti od upotrebe osnovnih sredstava i od njegovog korisnog učinka. Korisni učinak može biti jedinica gotovog proizvoda koje se proizvodi na nekoj mašini ili na primer kod prevoznih sredstava, broj pređenih kilometara.
Primer:
NV = 1.000.000, ukupni mogući broj proizvedenih jedinica gotovog proizvoda u toku veka upotrebe ove mašine je 200.000.
Am' po jedinici proizvoda = 1.000.000 / 200.000 = 5 dinara
| Godina | Nabavna vrednost | Broj proizvedenih proizvoda | AM' po jedinici proizvoda | Godišnji iznos | Ukupni iznos | Sadašnja vrednost |
| 1. | 1.000.000 | 70.000 | 5 | 350.000 | 350.000 | 650.000 |
| 2. | 1.000.000 | 50.000 | 5 | 250.000 | 600.000 | 400.000 |
| 3. | 1.000.000 | 60.000 | 5 | 300.000 | 900.000 | 100.000 |
| 4. | 1.000.000 | 20.000 | 5 | 100.000 | 1.000.000 | 0 |