Antisovjetizam

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Ruski emigrantski antiboljševički poster 1932. godine

Antisovjetizam, antisovjetsko raspoloženje, odnosi se na osobe i aktivnosti koje su stvarno ili navodno usmerene protiv Sovjetskog Saveza ili vladine moći u Sovjetskom Savezu. [1]

Mogu se razlikovati tri različite vrste upotrebe termina:

Istorija[uredi | uredi izvor]

U Sovjetskom Savezu[uredi | uredi izvor]

"Dole boljševizam !" Nacistički propagandni plakat na ruskom jeziku za okupirane sovjetske teritorije.

Tokom Ruskog građanskog rata koji je usledio nakon Oktobarske revolucije 1917. godine, antisovjetska strana je bio Beli pokret. Između ratova, neki pokret otpora, posebno 1920-ih, gajila je poljska obaveštajna služba u obliku Prometejskog projekta. Nakon napada nacističke Nemačke na Sovjetski Savez, stvorene su antisovjetske snage koje je vodila prvenstveno nacistička Nemačka.

U vreme građanskog rata u Rusiji, čitave kategorije ljudi, kao što su sveštenstvo, kulaci i bivša carska ruska policija, automatski su smatrane antisovjetskim. Oni koji su na ovaj način smatrani antisovjetskim, zbog svog ranijeg društvenog statusa, često su smatrani krivima kad god im se sudi za zločin.  

Antisovjetski miting u Litvaniji od oko 300.000 ljudi 1988. godine, osuđujući pakt Molotov-Ribentrop. Sajudis je bio pokret koji je doveo do obnove Nezavisne države Litvanije 1990. godine

Kasnije je u Sovjetskom Savezu biti antisovjetski opredeljemn bilo krivično delo, poznato kao „antisovjetska agitacija“. Epitet „antisovjetski“ bio je sinonim za „kontrarevolucionar“. Imenica „antisovjetizam“ se retko koristila, a imenica „antisovetist“ ( rus. антисоветчик) korišćen je u pogrdnom smislu. Antisovjetska agitacija i aktivnosti bili su politički zločini tretirani članom 58, a kasnije članom 70 krivičnog zakona RSFSR i sličnim članovima u drugim sovjetskim republikama. U februaru 1930. došlo je do antisovjetske pobune u selu Sozak u Kazaškoj Autonomnoj Socijalističkoj Sovjetskoj Republici. [2]

Nakon završetka Drugog svetskog rata, došlo je do istočnoevropskih antikomunističkih pobuna protiv Sovjetskog Saveza.

U postsovjetskim zemljama[uredi | uredi izvor]

Nakon Baršunaste revolucije, grad Prag je postavio T-55 iz sovjetske ere, simbol sovjetske invazije 1968. godine, na svom centralnom trgu kao metu za javno ismevanje.

Estonija[uredi | uredi izvor]

U avgustu 2022. Estonija je počela da uklanja sovjetske spomenike, počevši od tenka T-34 u Narvi, rekavši da je to neophodno za javni red i unutrašnju bezbednost. [3] [4]

Letonija[uredi | uredi izvor]

Demonstracije u Rigi za uklanjanje spomenika pobede Crvenoj armiji, maj 2022. godine [5]

Dana 6. maja 2022, nakon ruske invazije na Ukrajinu, letonski premijer Krišjanis Karinš je objavio da je uklanjanje kontroverznog spomenika pobede Crvenoj armiji neizbežno. [6] Pet dana kasnije pokrenuta je javna kampanja prikupljanja sredstava i donirano je više od 39.000 evra do 12. maja [7] kada je Saeima u sporazumu između Letonije i Rusije izglasala suspenziju funkcionisanja odeljenja u vezi sa očuvanjem memorijalnih objekata. [8] Do 13. maja ukupan iznos donacija dostigao je skoro 200.000 evra. [9]

Mitingu „Oslobodimo se sovjetskog nasleđa“ koji je održan 20. marta prisustvovalo je oko 5.000 ljudi, [10] dok kontramiting Letonske Ruske unije nije bio dozvoljen zbog bezbednosnih razloga. [11]

Spisak od 93 naziva ulica koji još uvek veličaju sovjetski režim (kao što je 13 ulica nazvanih po Pionirskom pokretu), kao i 48 naziva ulica datih tokom rusifikacije krajem 19. veka (poput ulica nazvanih po Aleksandru Puškinu), sastavili su istoričari Centra za javno pamćenje i poslali odgovarajućim opštinama kojima je preporučeno da ih promene. [12]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Conquest, Robert (2007). The Great Terror. USA: Oxford University Press. str. 28—29. 
  2. ^ Niccolò Pianciola; Paolo Sartori (2013). „Interpreting an insurgency in Soviet Kazakhstan : the OGPU, Islam and Qazaq 'Clans' in Suzak, 1930”. Islam, Society and States Across the Qazaq Steppe: 297—340. 
  3. ^ „Estonia removes Soviet Union war monuments”. POLITICO (na jeziku: engleski). 2022-08-16. Pristupljeno 2022-08-18. 
  4. ^ Olsen, Jan. „Estonia removes Soviet-era monument, citing public order”. ABC News (na jeziku: engleski). Associated Press. Pristupljeno 2022-08-18. 
  5. ^ „How this tiny Russian neighbour is fighting to save its tourism industry”. Time Out. 16. 5. 2022. 
  6. ^ „Soviet memorial's days are numbered, confirms Latvian PM”. Public Broadcasting of Latvia. 6. 5. 2022. 
  7. ^ „Fundraising begins in Latvia for dismantling Soviet monument”. Public Broadcasting of Latvia. 12. 5. 2022. 
  8. ^ „Saeima decides to legally allow Soviet monument demolition”. Public Broadcasting of Latvia. 12. 5. 2022. 
  9. ^ Zvirbulis, Ģirts (13. 5. 2022). „Nearly EUR 200,000 collected for demolition of Soviet memorial”. Public Broadcasting of Latvia. 
  10. ^ „Thousands turn out to support removal of Soviet relics”. Public Broadcasting of Latvia. LETA. 20. 5. 2022. 
  11. ^ „Security service gives red light to Latvian Russian Union's rally”. Public Broadcasting of Latvia. 24. 5. 2022. 
  12. ^ „Soviet-related street name change urged in Latvia”. Public Broadcasting of Latvia. 8. 8. 2022. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Антисовјетизам&oldid=27681731”