Bezvučni tvrdi ploziv

Bezvučni tvrdi ili postalveolarni ploziv jeste suglasnik koji se koristi u malom broju govornih jezika, uključujući srpski. Simbol u Međunarodnom fonetskom alfabetu koji predstavlja ovaj zvuk je uglavnom /tʃ/, a ponekad je i /t͡ʃ/ ili /t͜ʃ/.

Istorijski gledano, ovaj zvuk često potiče od prethodnog bezvučnog velarnog ploziva /k/ (npr. u srpskom jeziku: čokolada; isto u persijskozalivni dijalekat arapskog jezika, slovenski jezici, indoiranski jezici i romanski jezici), ili bezvučni nadzubni ploziv /t/ načinom palatalizacije, posebno pored prednjeg samoglasnika (npr. u engleskom jeziku: nature; isto u amharski, portugalski, neki akcenti egipatskog dijalekta arapskog jezika itd.).

Karakteristike

Karakteristike bezvučnog tvrdog ploziva:

• Artikulacija jeste sibilantni afrikat, što znači da se proizvodi tako što se prvo potpuno zaustavi protok vazduha, a zatim se jezikom usmeri na oštru ivicu zuba, izazivajući visokofrekventne turbulencije.
• Mesto artikulacije je palato-alveolarna, odnosno kupolasti (delimično palatalizovani) postalveolarni, što znači da je zglobljen sa oštricom jezika iza alveolarnog grebena, a prednji deo jezika skupljen („kupolast“) na nepcu.
• Fonacija jeste bezvučna, što znači da se proizvodi bez vibracija glasnih žica. U nekim jezicima glasne žice su aktivno odvojene, pa je uvek bezglasno; kod drugih su uzice labave, tako da mogu da poprime glas susednih zvukova.
• Usneni je konsonant, što znači da vazduh može da izađe samo kroz usta.
• Srednji je konsonant, što znači da se proizvodi usmeravanjem vazdušne struje duž centra jezika, a ne u stranu.
• Mehanizam strujanja vazduha jeste pulmonički, što znači da se artikuliše guranjem vazduha isključivo plućima i dijafragmom, kao u većini zvukova.

Pojava

Jezik		Reč	IPA	Značenje	Napomena
Adigejski		čэmы/čėmy	[t͡ʃamə]	ʼkravaʼ	Neki dijalekti suprotstavljaju labijalizovane i nelabijalizovane oblike.
Albanski		çelur	[t͡ʃɛluɾ]	ʼotvoriʼ
Aleutski	Akan dijalekat	chamĝul	[t͡ʃɑmʁul]	ʼopratiʼ
Amharski		አንቺ/anite	[ant͡ʃi]	ʼtiʼ
Arapski	Palestinski dijalekat	مكتبة/maktaba	[ˈmat͡ʃt̪abe]	ʼbibliotekaʼ	Odgovara [k] u standardnom arapskom i drugim varijantama. Vidi fonetiku arapskog jezika
	Irački dijalekat	چتاب/kitaab	[t͡ʃɪˈt̪ɑːb]	ʼknjigaʼ
	Jordanski dijalekat	كتاب/kitaab	[t͡ʃɪˈt̪aːb]
Jermenski	Istočni dijalekat	ճնճղուկ/č̣nč̣ġowk	[t͡ʃənt͡ʃʁuk]	ʼvrabacʼ