Bitka za Narvik
| Bitka za Narvik | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Drugog svetskog rata | |||||||||||
 Strategijski položaj Narvika 1940. | |||||||||||
| |||||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||||
 Norveška Britanska imperija Francuska Poljska |
 Treći rajh | ||||||||||
| Jačina | |||||||||||
|
9. april: 2 obalske oklopnjače 10. april: 5 razarača[1]13. april: 1 bojni brod, 1 nosač aviona, 9 razarača[1] Opsada: 24.500 vojnika[1] |
9. april: 10 razarača, 2.000 vojnika 10. april: 10 razarača[1]13. april: 8 razarača, 1 podmornica[1] Opsada: 4.500 vojnika[1] | ||||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||||
|
2 obalske oklopnjače potopljene 2 razarača potopljena[1] |
10 razarača potopljeno 1 podmornica potopljena[1] | ||||||||||
Bitka za Narvik (engl. Battles of Narvik) bila je deo nemačke invazije Norveške u Drugom svetskom ratu. Sama bitka za Narvik sastoji se iz tri pomorske bitke i savezničke opsade Narvika, koje su vođene od 9. aprila do 8. jula 1940. godine.[1]
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Smešten na obali Ofotfjorda, Narvik je bio glavna izvozna luka (nezaleđena preko cele godine) švedske gvozdene rude iz područja Kirune i Jelivare, sa kojima je spojen železnicom.[1]
Nemačka invazija[uredi | uredi izvor]
U okviru norveške kampanje, nemačka Desantna grupa br. 1 Narvik - 10 razarača sa 2.000 ljudi desantnih trupa, Štab 3. planinske divizije i 1. planinski puk - probila se 8/9. aprila po snežnoj oluji uz vrlo slabu vidljivost kroz Ofotfjord do pristaništa u Narviku i potopila 2 norveška patrolna broda (Norge i Eidsvold) koji su pružili otpor. Oko 6 časova 9. aprila desantne trupe su iskrcane u Narviku koji se, zbog izdaje norveškog komandanta garnizona, predao bez otpora. Norveške snage (jedinice 6. divizije) povukle su se na položaje u rejonu Harstaa (Harstad), Ševegana (Sjovegan) i Fosbakena (Fossbakken), a nemačke desantne trupe su odmah preduzele organizaciju odbrane Narvika.[1]
Norveški otpor[uredi | uredi izvor]
Norveške obalske oklopnjače Norge i Eidsvold presrele su nemačke razarače u fjordu nadomak Narvika: nemačka eskadra poslala je pregovarače. Pošto su odbili da se predaju, norveški brodovi su torpedovani i potopljeni za nekoliko minuta sa gotovo celokupnom posadom; samo je brod Norge stigao da otvori vatru. U ovom hrabrom, ali beznadežnom otporu 287 norveških mornara izgubilo je živote, dok ih je manje od stotine spaseno sa oba broda.[2]
Prva bitka za Narvik[uredi | uredi izvor]
U okviru savezničkog plana da od Nemaca preotmu Narvik i tako im uskrate uvoz švedske gvozdene rude, britanski Admiralitet je 10. aprila uputio 5 razarača koji su prodrli u zaliv, potopili 2, a oštetili 3 nemačka razarača.[1]
Druga bitka za Narvik[uredi | uredi izvor]
Tri dana kasnije britanski bojni brod Vorspajt u pratnji 9 razarača i uz podršku aviona sa nosača Fjurijus potopio je 8 nemačkih razarača i jednu podmornicu. Preživeli članovi posada (oko 2.500 ljudi) angažovani su u odbrani Narvika.[1]
Saveznička opsada Narvika[uredi | uredi izvor]
Saveznička Desantna grupa Narvik (1 bojni brod, 2 krstarice, 9 razarača) iskrcala je 14-18. aprila 24. britansku brigadu (oko 3.000 vojnika) u rejonu Harstaa i Ševegena. Grupa je imala zadatak da zauzme Narvik, ali je napad odlagala do dolaska pojačanja. Od 27. aprila do 11. maja u oblast Narvika su stigli delovi 28. francuske brigade, 13. brigade legije stranaca, 5 protivavionskih baterija, eskadrila britanskih lovaca i nosač aviona Ark Rojal.[1]
Saveznici su uspeli da koncentrišu nadmoćne snage (24.500 savezničkih prema 4.500 nemačkih vojnika), ali napad na ovom sektoru, određen za 22. maj, nije izvršen zbog teške situacije na Zapadnom frontu. Da bi se neometano povukle, savezničke kopnene snage su 28. maja izvršile koncentričan napad na Narvik uz podršku vatre ratnih brodova, i posle ogorčenih borbi zauzele ga istog dana.[1]
Posledice[uredi | uredi izvor]
Evakuacija savezničkih trupa iz oblasti Narvika izvršena je u toku 5 noći (4-8. juna), a Nemci su 8. juna ponovo ušli u Narvik oko 21 čas i 10 minuta. Do kraja Drugog svetskog rata Narvik je ostao pod okupacijom Nemaca i služio kao operacijska baza nemačke flote.[1]
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Nikola Gažević, Vojna enciklopedija (knjiga 5), Vojnoizdavački zavod, Beograd (1973), str.789-790.
- Vinston Čerčil, Drugi svetski rat (knjiga 1), Prosveta, Beograd (1964), str.561-576.
