Bitka kod Adžnadajna
| Bitka kod Adždajna | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Vizantijsko-arapski ratovi | |||||||
 | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
|
Vizantija Heruli Huni | Rašidunski kalifat | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Vardan Teodor |
Halid ibn el Valid, Abu Ubajda ibn el Džarah, Amr ibn el As Šurhabil ibn Hasana Jazid ibn Abu Sufjan Dirar bin El Azvar | ||||||
| Jačina | |||||||
| maks 40.000 ljudi[2] – 60 000[3] | maks 10.000 ljudi[2] – 20 000[3] | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| 50,000 (El Vakidi),Savremene procena nepoznata.[4] |
575 (El Vakidi),Savremene procena nepoznata. [4] | ||||||
Bitka kod Adžnadajna (arapski: معركة أجنادين) vođena je tokom jula ili avgusta 634. godne na nepoznatom mestu u blizini Bejt Guvrina u današnjem Izraelu; bila je to prva veća ugovorena bitka između Vizantijskog (Rimskog ) carstva i vojske Arapskog Rašidunskog kalifata. Rezultat bitke bila je ubedljiva muslimanka pobeda. Pojedinosti ove bitke uglavnom su poznate iz muslimankih izvora, kao što je na primer istoričar iz 9. veka El Vakidi.
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Prema navodima Dejvidu Nikolu, rašidunska vojska napustila je svoju prestonicu Medinu, verovatno početkom jeseni 633. godine, ili još verovatnije početkom 634. god. Njen prvi sukob i pobeda nad Vizantijcima odigrali su se kod Datina 4. februara, nakon toga car Iraklije koji se tada nalazio u Emesi, znatna pojačanja koja je posedovao poslao je na jug kako bi zaštitio grad Cezareju Martimu. Najverovatnije je reakcija na ovakav njegov potez, bila naređenje zapovedniku Halidu ibn Validu da prekine sa operacijama protiv Sasanidskog carstva, i da dođe do Sirije, što je dovelo do borbi i pobede nad Vizantijskim snagama i njihovim saveznicima Gasanidima 24. aprila i omogućilo mu da gotovo neometano uđe u grad Bosru. Sa ovog položaja, Halid je krenuo u susret parćen sa nekoliko vojski, predvođenih zapovednicima kao što su Abu Ubadaja ibn el Džarah, Jazid ibn Abu Sufjan , Amr ibn el As i Šurahbil ibn Hasan.[5]
Halidove sanage spojile su se sa Amrovim snagama u palati tradicionalno poznatoj kao Adžnadajn.[5] Lokalitet je prema muslimanskim književnim izvorima smešten negde između Ramle i Bajt Džibrina (današnji Bejt Guvrin ,Izrael), ili je inače neistražen od bilo kog dugog geografa toga doba. Na osnovu regionalne topografije, istoričar N.A.Mednikof sugerisao je da je bitka vođena na reci Vadi el Samt, pored susednog sela, od sela el Džanaba. Na osnovu pretpostavke iznete od strane Midnikofa i M.Dž. de Goje kao i sumirano od strane L.Kaetania, taj naziv je nastao iz dvostrukog oblika (el-Džanabataina) , tj. imena sela gde se bitka odigrala, i nastalo je najveovatnije spajanjem množine naziva za vojsku, koje se izgovara adžnad.[2][6]
Suprotstavljene snage[uredi | uredi izvor]
S obzirom na odnos snaga suprotstavljenih vojski, H.A.R.Gib u svojoj Enciklopediji Islama tvrdi da su, u najboljem slučaju, obe sile brojale ukupno 10 000 ljudi, i da su brojke navedene u muslimanskim izvorima jako preuveličane, posebno s obzirom na brojnost Vizantijaca. Dejvid Marej u svom delu Oxford Companion to Military History, međutim daje procene o brojčanim snagama obeju vojski i približno ih procenjuje na 20 000 hiljada ljudi.[3]
Vizantijske snage bile su predvođene Iraklijevim bratom Teodorom, kao i ličnošću po imenu Artabun ili Vardan kako je navedeno u muslimanskim izvorima, pričemu je prvi naziv, moguće izmenjena verzija naziva tribun, dok se za drugu verziju misli da se radi o izmenjenoj verziji Jermenskog imena Vradan.[2][7] Muslimanski izvori nazivaju ga patrikios (zapovedikom ) Emese, koja je bila glavna vizantijska baza, za operacije u Siriji u periodima ranih Muslimanskih pohoda. Prema Kegiju, on je verovatno komandovao svežim pojačanjima sa severa, u ključujući tu i Jermene, kao i vojskom koja je pratila Iraklija na putu za Siriju. Pored toga, vojska se možda, takođe sastojala od lokalnih arapskih plemena koja su bila u obavezi da danak plate u ljudstvu. Arapska vojska se sastojala od tri odvojena kontingenta, ili sa Halidom ili, manje verovatno, sa Amrom, kao glavnim zapovednikom.[2][8]
Bitka i posledice[uredi | uredi izvor]
Vizantijci su pretrpeli težak poraz i bili su primorani da se povuku u Damask. Arapi su pretrpeli velike gubitke, a muslimanski izvori beleže nekoliko popisa Muhamedovih ashaba, uključujući nekoliko pripadnika rane muslimanske aristokratije, koji su pali tokom bitke i koji su smatrani mučenicima.[6] Veliki broj smrtnih slučajeva služio je ponovnom oživljavanju osećaja verskog mučeništva među novonastalom muslimanskom zajednicom, dok je veliki procenat smrtnih slučajeva Mekanaca poslužio kao korisna protivteža uticaju medinskog Ansar.[6] Muslimanski izvori izvještavaju da je na vizantijskoj satrani jedan od dvojice zapovednika, verovatnoo Vardan, ubijen u bici, ali i da je Teodor pobegao i povukao se na sever gde ga je Iraklije zamenio s Vahanom i Teodorom Tritirijem i poslao ga nazad u Carigrad.[9] Iraklije se povukao iz Emese u Antiohiju radi veće bezbednosti, nakon Adžnadajna, dok su preživele vizantijske jedinice pobegle iza gradskih zidina koje su im pružile sigurnost i ostavile nebranjenim sela pred muslimanskim napadima. Tako je cela Palestina postala otvorena za muslimanske upade, posebno u unutrašnjim predelima udaljenim od obalskih gradova. Kao posledica toga, panika se proširila širom regiona, a veliki broj seoskog stanovništva je tražio sigurnost iza gradskih zidina.[10] Nakon ove pobede, arapska vojska se još jednom podelila na nekoliko kolona, dok se još jednom nisu ponovo okupili kako bi se suprotstavili još jednom vizantijskom pokušaju da zaustave muslimansku invaziju u bici kod Fahla šest meseci kasnije.[2]
Izvori[uredi | uredi izvor]
Što se tiče primarnih izvora, postoji odsustvo bilo kakve vizantijske provenijencije; možda, prema Valteru Kegiju, zato što ono što postoji u vizantijskoj građi može da poveže borbu sa drugim vizantijskim poraza, kao što su Datin i Jarmuk. Čini se da je najraniji izvor unesen u franačku hroniku Fredegara, sastavljenu 658-660, osim ako je to moguća interpolacija.[8]
Refderence[uredi | uredi izvor]
- ^ Irfan Shahid (1996). Review of Walter E. Kaegi (1992), Byzantium and the Early Islamic Conquests. Journal of the American Oriental Society 116 (4), p. 784.
- ^ a b v g d đ Gibb 1986, str. 208.
- ^ a b v Morray 2001, str. 23–24.
- ^ a b Lieutenant-General Agha Ibrahim Akram (1970). The Sword of Allah: Khalid bin al-Waleed, His Life and Campaigns, page 467. Nat. Publishing House. Rawalpindi.
- ^ a b D. Nicolle, Yarmuk 636 AD - The Muslim Conquest of Syria, Osprey, 1994, p. 46.
- ^ a b v Athamina 2014.
- ^ Kaegi 1995, str. 98–99.
- ^ a b Kaegi 1995, str. 98.
- ^ Kaegi 1995, str. 100.
- ^ Kaegi 1995, str. 100–101.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Akram, Agha Ibrahim (1970). The Sword of Allah: Khalid bin al-Waleed, His Life and Campaigns. Rawalpindi.
- Athamina, Khalil (2014). „Ad̲j̲nādayn”. The Encyclopedia of Islam, Third Edition. BRILL. ISSN 1573-3912.
- Donner, Fred McGraw (1981). The Early Islamic Conquests. Princeton University Press. ISBN 978-0691053271.
- Gibb, H.A.R. (1986). „Ad̲j̲nādayn”. The Encyclopedia of Islam, New Edition, Volume I: A–B. Leiden and New York: BRILL. str. 208. ISBN 90-04-08114-3.
- Kaegi, Walter Emil (1995). Byzantium and the early Islamic conquests. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-48455-8.
- Morray, David (2001). „Ajnadain, battle of”. Ur.: Holmes, Richard. The Oxford Companion to Military History. Oxford University Press.