Bitka kod Kastijona
| Bitka kod Kastijona | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Stogodišnjeg rata | |||||||
 Slika koje prikazuju bitku kod Kastijona (1453), naslikana od strane francuskog slikara Šarl Filip Lariviere (1798—1876). | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
.svg){kind=small} Kraljevina Engleska |
.svg){kind=small} Kraljevina Francuska Vojvodstvo Bretanja | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Džon Talbot † | Žan Biro | ||||||
| Jačina | |||||||
| 4.000-5.000 | 6.000 | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
|
4.000 uglavnom ranjenih ili zarobljenih |
100 poginulih i ranjenih | ||||||
Bitka kod Kastijona je vođena 17. jula 1453. godine kod Kastijon la Bataja u jugozapadnoj Francuskoj. Ishod bitke je bila velika francuska pobeda i smatra se događajem čime je efektivno okončan Stogodišnji rat. Kao posledica poraza, Engleska je izgubila sve posede u Francuskoj, osim Kalea i Kanalskih ostrva.
Pozadina[uredi | uredi izvor]
Primirje u Turu[uredi | uredi izvor]
Nakon prelaska Burgundije na stranu Francuske (mirom u Arasu 20. septembra 1435), odnos snaga u stogodišnjem ratu preokrenuo se u korist Francuske, a engleske snage u Francuskoj primorane su na defanzivu. Pošto se Pariz predao Šarlu VII bez borbe (13. aprila 1436), niz engleskih poseda u Normandiji i severnoj Francuskoj postepeno je osvojen (1436-1443), pa je pod uticajem sve jače pacifističke struje u Engleskoj potpisano primirje u Turu (28. maja 1444).[1]
Francuske reforme[uredi | uredi izvor]
Šarl VII iskoristio je primirje za sprovođenje značajnih vojnih reformi: najamničke bande stavljene su pod kraljevsku kontrolu, a 1445. formirano je 15 ordonans-kompanija od po 600 ljudi, jezgro buduće stajaće vojske Francuske. Začetak francuske pešadije milicijskog tipa bili su slobodni strelci, pozivani pod zastavu od 1448. po specijalnom ključu. I razvoju artiljerije posvećena je posebna pažnja, naročito izradi oruđa i obezbeđivanju stručnog kadra. Zahvaljujući sprovedenoj reorganizaciji, Francuska je pri kraju stogodišnjeg rata raspolagala najbolje organizovanom vojskom u Evropi.[1]
Nastavak rata[uredi | uredi izvor]
Iznenadni napad Engleza na Fužer (24. marta 1449), označio je prekid primirja. U avgustu 1449. ponovo su počela dejstva u Normandiji i Gijeni. Reorganizovana francuska vojska, a posebno njena poboljšana artiljerija, uspešno su se nosile sa engleskim snagama u opsednutim gradovima. Normandija je, zahvaljujući podršci njenih stanovnika, oslobođena za godinu dana. Da bi sačuvala deo Normandije, iscrpena engleska sakupila je je uz velike napore, vojsku jačine 1.275 konjanika i 2.081 strelca koja se, pod komandom Tomasa Kirila, iskrcala u oktobru 1450. kod Šerbura.[1]
Francusko oslobođenje Normandije[uredi | uredi izvor]
Do odlučujućeg sudara između ove engleske vojske i francuskih snaga, jačine oko 3.000 ljudi, došlo je 15. aprila 1450. kod Forminjija u Normandiji. Držeći se engleske taktike iz bitaka kod Kresija, Poatjea i Azenkura, iako mu je situacija (pre svega, nadmoć francuske artiljerije nad engleskim strelcima, koja je dotadašnju odbrambenu taktiku Engleza u bitkama na otvorenom polju učinila neodrživom) nalagala izmenjeni borbeni postupak, Kiril je pružio Francuzima odličnu priliku za revanš. Engleska vojska je teško poražena, a među zarobljenicima bio je i Tomas Kiril.[1]
Englezi su bitkom kod Forminjija izbačeni iz Normandije. Engleski garnizon u Kanu bio je prinuđen da kapitulira u junu 1450. pred daleko nadmoćnijim snagama protivnika.[1]
Pad engleskih poseda u Gijeni[uredi | uredi izvor]
Bordo, ključni grad Gijene, predao se 12. juna 1451. Šarlu VII. Osvajanjem Bajona, 20. avgusta, Gijena je oslobođena engleske dominacije. Međutim, građani Bordoa, zabrinuti da će prekid s Engleskom nepovoljno uticati na njihovu trgovinu, tajno su ponudili pomoć Englezima u slučaju njihovog ponovnog iskrcavanja. Henri VI pokušao je da iskoristi tu poslednju mogućnost očuvanja svojih poseda u Francuskoj.[1]
Bitka[uredi | uredi izvor]
U oktobru 1452. iskrcala se kod Medoka engleska vojska jačine oko 3.000 ljudi pod komandom Džona Šruzberija. Bordo joj je otvorio svoje kapije. U martu 1453. pridružio joj se novi kontingent iz Engleske jačine 600 konjanika i 2.100 strelaca. Francuske snage (oko 6.000 ljudi) opsele su 15. jula 1453. Engleze u Kastijonu i 17. jula uništile ih pri pokušaju proboja.[1]
Tradicionalna engleska taktika zauzimanja odbrambenog položaja sa strelcima zaštićenim kočevima pobodenim u zemlju, koja je zaustavila francusku konjicu kod Kresija, Poatjea i Azenkura, pokazala se bespomoćnom protiv francuskih topova, koje je predvodio Žan Biro. U bici je poražen i ubijen najsposobniji engleski vojskovođa tog vremena, Džon Talbot, grof od Šruzberija.[2]
Posledice[uredi | uredi izvor]
Ovom francuskom pobedom pokopane su poslednje nade Engleza da ponovo zagospodare Gijenom. Tri meseca kasnije savladan je otpor Bordoa, koji je ponovo i definitivno pripojen Francuskoj. U suštini, tim događajem završen je Stogodišnji rat (1337-1453). Engleska je ubrzo zapala u duboku krizu izazvanu Ratom ruža (1455-1485), što je omelo bilo kakve dalje pokušaje za povraćaj poseda na francuskoj teritoriji.[1]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d đ e ž Nikola Gažević, Vojna enciklopedija (knjiga 9), Vojnoizdavački zavod, Beograd (1975), str. 163-164
- ^ Vil Djurant, Reformacija, Narodna knjiga, Beograd (2000), str. 94
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
